STOWA homepage STOWA homepage

 Attenderingsbulletin - 0 nummer, juni 2003

Recente publicaties uit de Hydrotheek


WATERBEHEER: waterbeheerders

Bertens, P.; Dijk, E. van;
Provincies en waterschappen beginnen met uitwerking Kaderrichtlijn Water : veel activiteiten tot en met 2006. (nl)
In: H twee O 36(2003)1 p.36-38.
De implementatie van de Europese Kaderrichtlijn Water in Nederland zorgt voor extra werkdruk bij provincies en waterschappen. Ondanks de extra werkdruk zien ze de Kaderrichtlijn als een impuls voor een waterkwaliteitsverbetering van de watersystemen en als een kans om de internationale samenwerking te versterken. Kritische kanttekeningen worden geplaatst bij de nog resterende onduidelijkheden rond de implementatie van de Kaderrichtlijn, het trage proces en een niet uitgekristalliseerde rol- en taakverdeling.

Boer, E. de;
Morgen gebeurt het! : TU Delft: commissie Luteijn doet aan sciencefiction : dossier: Watersnood. (nl)
In: Land + water 43(2003)1/2 p.20-21,23.
Bij het pleidooi voor de inrichting van noodoverloopgebieden gaat de commissie Luteijn uit van onrealistisch hoge rivierafvoeren en verwart ze structurele met niet-structurele maatregelen. Dit zijn de conclusies uit een contra-expertise van de TU-Delft, mede gebaseerd op commentaren van de Technische Adviescommissie Waterkeringen (TAW).

Bosma, R.; Buijzer, E. de; Hoorman, R.;
Vergunningverlening en handhaving onderdeel groter geheel : van saneren naar beheer. (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.36-37. Fig.
De Wet verontreiniging oppervlaktewateren is in 1970 ingevoerd als een saneringsinstrument. Vergunningverlening, handhaving en de heffing waren toen de instrumenten om het beoogde doel van de Wvo, de vermindering van ongezuiverde lozingen op het oppervlaktewater, te bereiken. De wet bleek niet toereikend voor de aanpak van diffuse bronnen. Hiervoor werden alternatieve instrumenten gezocht, zoals voorlichting, subsidies en demonstratieprojecten. Daarnaast is de Wvo in de loop der tijd gecombineerd met instrumenten uit de Wet milieubeheer, zoals de verplichting tot het opstellen van bedrijfsmilieuplannen of het invoeren van een milieuzorgsysteem. Ook zo werden emissiereducerende maatregelen geformuleerd. Toch leidt dit volgens onderstaande auteurs nog niet tot een optimaal resultaat. In dit artikel beschrijven zij een nog meer vooraf geplande en gecombineerde inzet van instrumenten en pleiten ze ervoor om emissies verder te reduceren dan nu het geval is.

Checklijst water & ruimte voor plannen van regio en gemeente : bedoeld voor initiatiefnemers, waterbeheerders en RO-beoordelaars. (nl) Provincie Gelderland, [S.l.], Netherlands, 2002. 21 p [HAAFF 22/5513 ]

Experimenteren met 'waterlichamen' : uitwerking kaderrichtlijn water bij Waterschap Vallei & Eem. (nl)
In: H twee O 36(2003)4 p.34-36. Figs..
De implementatie van de Europese Kaderrichtlijn Water voor de waterbeheerders begint bij het definiëren van de zogeheten waterlichamen. Waterschap Vallei & Eem ging samen met Arcadis hiermee aan de slag. Bij wijze van proef werkten ze ook een aantal vervolgstappen uit. In het artikel kunt u lezen op welke wijze de vragen die bij de uitwerking naar voren kwamen opgelost zijn en welke consequenties daaruit voor de waterbeheerder getrokken kunnen worden. Ter illustratie is een van de waterlopen in het gebied van Waterschap Vallei & Eem verder uitgewerkt. [HAAFF T 216 ]

Jaskula-Joustra, A.;
Wetenschappelijke kennis over de Maas gebundeld : betere uitwisseling van kennnis tussen Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. (nl)
In: H twee O 36(2003)1 p.39-42.
Enkele dagen voor de ondertekening van het nieuwe Maasverdrag, op 3 december, vond in Maastricht het eerste wetenschappelijk Maassymposium plaats onder auspiciën van de Internationale Commissie voor de Bescherming van de Maas (ICBM). Doel hiervan was het uitwisselen van informatie over verschillende aspecten van de Maas en haar stroomgebied, het aangeven van bestaande hiaten in de kennis, bekendheid geven aan de werkzaamheden van de ICBM en bevordering van de samenwerking tussen wetenschappers en beheerders uit de landen waardoor de Maas stroomt. [HAAFF]

Kaderrichtlijn Water dwingt tot samenwerking in de regio. (nl)
In: Het waterschap 87(2002)22 p.970-986. Ills.
De Europese Kaderrichtlijn Water wordt in een aantal korte bijdragen van diverse kanten belicht. [NIEUWL]
URL: http://www.uvw.nl/downloads/d010200/Kaderrichtlijn_water.pdf

Keijts, B.;
Burger in de rol van watermanager. (nl)
In: Land + water 43(2003)3 p.14-15.
Een gesprek met G. Blom, de voorzitter van de stuurgroep van het kennisproject 'Leven met water', die onderzoek doet naar de juiste methode om de burger bij het overheidsbeleid t.a.v. waterbeheer te betrekken en draagvlak voor de inrichting van waterberging te krijgen.

Leenes, J.;
'Waterbeheer verankeren in de grondwet' : Van Rooy: waterschappen geen mede-overheid meer. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)1 p.30-32.
Ontmoeting met een kritische 'waterdoctor', waarin hij zijn visie geeft op de bestuurlijke organisatie met betrekking tot waterbeheer. Zijn ideeën staan ook in de Rathenau-special ter afsluiting van het project Duurzaam Waterbeheer van dit instituut.
URL: http://www.rathenau.nl/nl/profiel/pdf/SPEC-Water-nov2002.pdf

Peperstraten, J. van;
Vruchtbare bodem voor landelijke waterschapverkiezingen : eerste experiment vindt binnenkort plaats. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)3 p.88-91.
Waarom houden niet alle waterschappen in Nederland op dezelfde dag of in dezelfde periode hun verkiezingen? Misschien een domme vraag maar wie steekhoudende argumenten heeft om zulke verkiezingen in pakweg 2010 tegen te houden moet z'n hand opsteken. Het ziet er momenteel naar uit dat de geesten rijpen in de richting van landelijke waterschapsverkiezingen. Daarom is het zinvol om in beeld te brengen hoe de kaarten er voor liggen en wat er met zulke verkiezingen samenhangt. Tijd voor een tussenstand.

Wet van 10 november 1900, houdende algemene regels omtrent het waterbestuur (Waterstaatswet 1900), zoals laatstelijk gewijzigd bij de wet van 9 december 1999, Stb. 534. (nl)
In: Pluimakers, W.H.M.A.;
Teksten waterwetgeving (editie 2003). Vermande, Den Haag, 2003. p.9-27. [NIEUWL 9/31(2003) ]

Wet van 6 juni 1991, houdende regels met betrekking tot de waterschappen (Waterschapswet), zoals laatstelijk gewijzigd bij de wet van 16 mei 2002, Stb. 292. (nl)
In: Pluimakers, W.H.M.A.;
Teksten waterwetgeving (editie 2003). Vermande, Den Haag, 2003. p.29-91. [NIEUWL 9/31(2003) ]

Wet van 14 november, houdende vaststelling van bepalingen betreffende waterstaatswerken in beheer bij het Rijk (Wet beheer rijkswaterstaatswerken), zoals laatstelijk gewijzigd bij de wet van 15 november 2000, Stb. 510. (nl)
In: Pluimakers, W.H.M.A.;
Teksten waterwetgeving (editie 2003). Vermande, Den Haag, 2003. p.93-98. [NIEUWL 9/31(2003) ]

Overzicht volledige waterstaatswetgeving. (nl)
In: Pluimakers, W.H.M.A.;
Teksten waterwetgeving (editie 2003). Vermande, Den Haag, 2003. p.195-206. [NIEUWL 9/31(2003) ]

Saeijs, H.L.F.; Schuijt, K.D.;
Living with dams. (en)
In: Duivendijk, H.[ed.];
Dams and dikes in development : proceedings of the symposium at the occasion of the World Water Day, 22 March 2001. Balkema, Lisse, 2003. p.25-41. 22 refs. [NIEUWL 26/796(6) ]

Vollebregt, E.A.H.; Roest, M.R.T.; Lander, J.W.M.;
Large scale computing at Rijkswaterstaat. (
In: Parallel Computing 29(2003)1 p.1-20. 17 refs.
The Dutch Rijkswaterstaat uses simulation models extensively in carrying out its various tasks, among which are the protection of the country from flooding and the management of shipping routes and ports. Different applications of the models lead to large scale computations. Furthermore the continuing increase in level of detail of the simulations demands more and more computing power. In the past few years, Rijkswaterstaat/RIKZ, Delft University of Technology and VOR-tech Computing have developed and implemented techniques to make these large scale simulations possible.
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0167-8191(02)00217-X (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Wagemaker, F.; Hufen, H.; Leferink, R.; Koedood, J.;
Watertoets voor de Bijlmermeer goed op weg. (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.19-21. Ills.; Tab.; 2 refs.
Nadat eind 2001 de watertoets werd geïntroduceerd, is in de Bijlmer gekeken hoe dit instrument bij complexe herstructureringsoperaties in de prakrijk uitwerkt en welke factoren van belang zijn om het succesvol te gebruiken. De watertoets blijkt grotendeels in overeenstemming met de 'voorgestelde' procedure uit de bestuurlijke notitie Watertoets te kunnen worden doorlopen. Het vraagt inspanning en flexibiliteit om het proces 'op maat' te snijden. Maar in die flexibiliteit ligt juist ook de kracht van de watertoets. Positief is de bereikte aandacht voor wateraspecten in het bestemmingsplan en de formalisering van de werkrelatie tussen betrokkenen. De feitelijke doorwerking van het wateradvies ligt echter voor een deel nog in toekomstige besluitvorming besloten vanwege de gekozen vorm van een globaal bestemmingsplan. Voor de betrokkenen en de landelijke Projectgroep Watertoets leverde de casus Bijlmer veel ervaringen en aanbevelingen op voor verbetering van de toepassing.

WATERBEHEER: technische aspecten



150 jaar oud gemaal gaat met pensioen. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)6 p.202-204. Ills.
In de Haarlemmermeer is het Waterschap druk bezig om het water onder controle te houden. Naast het oude, buiten werking gestelde, gemaal De Lynden zijn ze bezig met de voorbereidingen voor de bouw van een nieuw gemaal, pal naast het oude. [HAAFF T 86 ]

Blanken, L.;
Reconstructie landelijk gebied: verknopen en onderhandelen onder de beleidsdouche. (nl)
In: H twee O 36(2003)3 p.28-30. Ill.
Als één van de eerste in Nederland werd in oktober 2000 de reconstructiecommissie Gelderse Vallei en Utrecht-oost ingesteld. Als uitwerking van de Wet Herstructurering Varkenshouderij. Onder de ministers Apotheker en Brinkhorst werd de wet verbreed tot instrument voor snelle en daadkrachtige plattelandsvernieuwing. In dit artikel een overzicht van de plannen in de Gelderse Vallei. [HAAFF T 216 ]

Esselbrugge, M.;
Beweging rondom een prijsvraag : randmeer Noordoostpolder. (nl)
In: Esselbrugge, M.;
Openheid en geslotenheid: een kwestie van combineren : een onderzoek naar de betekenis van openheid en geslotenheid voor het management van meervoudige besluitvorming over ruimtelijke investeringen. Eburon, Delft, 2003. p.137-165. 20 refs.
Naast interactieve besluitvorming zijn er ook andere meer experimentele benaderingen over ruimtelijke investeringen, zoals bij de prijsvraag "Waterlandschap van de toekomst". Dit prijsvraagproces staat centraal in deze derde casus van het proefschrift van auteur (Erasmus Universiteit, 2003). [HAAFF 7/1753 ]

Flos, S.; Franken, P.; Hoefsloot, F.[et al.];
AHN is niet zomaar geschikt voor peilbesluiten. ( nl)
In: VI matrix 11(2003)2 p.32-34. 5 fig.
Binnen de provincie Utrecht is onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid en geschiktheid van gegevens van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) voor het vaststellen van peilbesluiten. Geconcludeerd wordt, dat aanvullende informatie uit het veld nodig blijft, zodat de Provincie Utrecht aan waterschappen liet weten, dat AHN gegevens niet voldoende geacht worden voor peilbesluiten. [HAAFF T 1433 ]

Klok, C.;
Gebiedsgerichte milieumaatregelen voor waterkwaliteit en natuur in reconstructiegebieden van Noord-Brabant. (nl) Alterra-rapport, 635, Alterra, Wageningen, Netherlands, 2003. 118 p CD-Rom.[HAAFF 32/476(635) 1e ex] [HAAFF DISK 298 1e ex] [HAAFF 32/476(635) 2e ex] [HAAFF DISK 298 2e ex] [RLG 4wa 03-01 r ] [ECLNV NL 02 635 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport635.pdf

Leenaers, H.;
Grondwaterexpert prof. Marc Bierkens : binnen honderd jaar moeten de bewoners van West-Nederland hun koffers pakken. (nl)
In: Geografie 12(2003)3 p.22-25.
Grondwater naar zee pompen terwijl de zeespiegel stijgt, is volgens nieuwe hoogleraar geografische hydrologie (Universiteit Utrecht) op langere termijn onbegonnen werk. Een pleidooi voor grondwater als ordenend principe. [HUCHT]
URL: http://www.geografie.nl/geografie/inhoud_show.php?id=197

Schuurmans, J.M.; Troch, P.A.; Veldhuizen, A.A.; Bastiaanssen, W.G.M.; Bierkens, M.F.P.;
Assimilation of remotely sensed latent heat flux in a distributed hydrological model. (en)
In: Advances in water resources 26(2003)2 p.151-159. 30 refs.
This paper adresses the question whether remotely sensed data over a catchment can be used to improve water balance computations by the proces of data assimilation. The data used are from the Drentse Aa catchment. [HAAFF www]
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0309-1708(02)00089-1 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Steenwijk, J. van; Duin, R.;
Statistiek voor waterkwaliteitsgegevens : toegepaste statistiek in het waterbeheer (1). (nl)
In: H twee O 36(2003)5 p.43. Ill.
Bij meetnetontwerp, interpretatie en de presentatie van gegevens is statistiek onmisbaar. Soms moeten arbitraire keuzes worden gemaakt. Welke betrouwbaarheid is gewenst? Hoe om te gaan met waarden onder de detectiegrens bij berekeningen? Binnen het Rijksinstituut voor Integraal Waterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA) en het Rijksinstituut voor Kust en Zee (RIKZ) liep een project waarbij afstemming is gezocht voor dit soort problemen. In deze rubriek presenteren de auteurs de resultaten en de aanbevelingen van dit onderzoek naar toegepaste statistiek in het waterbeheer.

Steenwijk, J. van; Duin, R.;
Enige inleidende begrippen uit de statistiek : toegepaste statistiek in het waterbeheer (2). (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.38. Fig.; Tab..
Voordat wat geschreven wordt over de toepassing van statistiek in het waterkwaliteitsbeheer moeten de lezers en de auteurs over dezelfde taal beschikken. Daarom nemen Richard Duin (RIKZ) en Jaap van Steenwijk (RIZA) in de tweede aflevering van deze serie de tijd om enkele begrippen uit de statistiek toe te lichten. Ze gaan kort in op wat zij verstaan onder begrippen als populatie, gemiddelde, mediaan, percentiel en een normale verdeling, onder het motto "leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker".

Steenwijk, J. van;
Grenzen aan de detectie? : toegepaste statistiek in het waterbeheer (3). (nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.48. Fig.
Microverontreinigingen dragen hun naam omdat ze in lage concentraties in het milieu voorkomen maar niettemin door hun giftigheid relevant zijn. Door die lage concentraties wordt veel gevraagd van de chemisch analist. Ondanks de ontwikkeling van geavanceerde technieken komen weel waarnemingen kleiner dan de detectiegrens voor. Dat is lastig als je gemiddelden of anders kengetallen wilt berekenen. Hoe ontstaat nu een detectiegrens en hoe kun je hem zo definiëren dat de rapporteur van gemiddelden en trends maximaal profijt heeft van de meetinformatie?.

Maatregelen tegen wateroverlast in Groningen en Noord-Drenthe : vervolgadvies waterberging. (nl) Stuurgroep Water 2000+, Groningen, Netherlands, 2003. 53 p [HAAFF 22/5465 ] [LNVNRD WAT OVE 89 ]

Troch, P.A.; Paniconi, C.; MacLaughlin, D.;
Catchment-scale hydrological modeling and data assimilation. (en)
In: Advances in water resources 26(2003)2 p.131-135. 23 refs.
This special issue of Advances in Water Resources presents recent progress in the application of DA (data assimilation) for distributed hydrological modeling and in the use of in situ and remote sensing datasets for hydrological analysis and parameter estimation. The papers were presented at the De Wageningse Berg conference center, september 2001. [HAAFF www]
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0309-1708(02)00087-8 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Vergoeden van waterberging op landbouwgrond: richtlijn voor het ontwikkelen en vergoeden van waterberging op landbouwgrond. (
De overheden willen landbouwgronden inzetten voor de bestrijding van wateroverlast. Zij willen op gezette tijden grond onder laten lopen met water zodat steden en dorpen droog blijven. LTO Nederland vindt dat landbouwgronden zoveel mogelijk ontzien moeten worden. Maar in die gevallen dat de overheid toch landbouwgronden wil gebruiken, stelt LTO Nederland een aantal voorwaarden en eisen. De belangrijkste eis is dat de overheid een financiële regeling klaar heeft voordat zij gebieden aanwijst als retentie voor water. In de notitie wordt ingegaan hoe het proces moet lopen en welke vergoedingssystemen LTO Nederland relevant vindt. Bij de vergoeding van waterberging op landbouw heeft LTO de voorkeur voor een blauwe dienst: als alternatieve inkomstenbron voor de ondernemer.
URL: http://www.ltonet.nl/lto-nederland/themas/water/Waterberging.doc

WATERBEHEER: planvorming



Don, F.J.H.; Stolwijk, H.J.J.;
Kosten en baten van het Deltaplan [: Waterbouwdag 2003 : in het teken van de stormvloed 1953]. (nl)
In: Land + water 43(2003)3 (bijlage) p.20-21. Tab.
Een afweging van de kosten en baten volgens het prijspeil in 1955, beoordeeld met de kennis van nu. [HAAFF T 111 ]

Lucassen, W.;
Voorzitter TAW ir. W. van der Kleij: Nationale discussie over de beveiliging tegen overstroming nodig!. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)4 p.132-133.
Gesprek met ir. Walter van der Kleij, voorzitter van de Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen (TAW). Volgens hem is Nederland nog nooit zo goed beveiligd tegen water geweest als op dit moment, maar tegelijkertijd waarschuwt hij voor de onberekenbaarheid van de natuur.
URL: http://www.uvw.nl/content/files/taw.pdf

Werkprogramma rond de afstemming van wateropgaven Noord-Brabant. (nl) s.n.], [S.l., Netherlands, 2003. [75] bl [HAAFF 22/5456 ]

Stroomgebiedsvisie Veluwe : ontwerp. (nl) Provincie Gelderland, [Arnhem], Netherlands, 2003. 102 p [HAAFF 22/5468 ]

Stroomgebiedsvisie Achterhoek-Liemers : ontwerp. ( nl) Provincie Gelderland, [Arnhem], Netherlands, 2003. 102 p [HAAFF 22/5470 ]

Stroomgebiedsvisie Rivierengebied : ontwerp. (nl) Provincie Gelderland, [Arnhem], Netherlands, 2003. 98 p [HAAFF 22/5469 ]

Rouhof, G.; Meertens, S.; Roovers, G.;
Hansje Brinker kan het niet meer alleen : bijzondere aanpak Beheersplan Waterkeringen door Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)2 p.58-61. Fig.; Ills.

Schaik, M. van; Brunner, C.;
Van visie naar actie : vertaling van een lange termijnvisie naar concrete planvorming. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)2 p.50-57. Ills.; 1 ref.
Beschreven wordt hoe Hoogheemraadschap De Stichtste Rijnlanden van visie tot actie gekomen is en wat dit voor de activiteiten van het waterschap betekent.

Witter, V.;
Hoe toekomstgericht is het waterbeheer: het Mark/Vliet-systeem. (nl)
In: H twee O 36(2003)5 p.17-20. Figs.; Ill.; Tabs.; 9 refs.
Regionale watersystemen zijn in de loop van de tijd sterk veranderd. Grote veranderingen staan nog voor de deur. Dit geldt in het bijzonder voor regionale watersystemen in Delta gebieden. In dit artikel wordt voor het stroomgebied van de Mark en de Vliet in West-Brabant nagegaan wat de effecten van de aanpassingen die de afgelopen twee eeuwen zijn uitgevoerd. Die worden vergeleken met de effecten van de veranderingen die de komende vijftig jaar verwacht worden. De bedoeling is tweeërlei: een indruk krijgen van de omvang van de komende veranderingen in relatie tot eerdere veranderingen en het verkrijgen van een indruk of de thans in het waterbeheer ingezette veranderingen qua intensiteit en richting goede keuzes zijn. [HAAFF T 216 ]

WATERBEHEER: waterkeringen, dijken



Clewits, M.R.A.; Wentholt, L.R.; Langelaan, C.J.G.;
Tussen zwemvliezen en droge voeten : over het grote belang van kleine (niet-primaire) keringen. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)3 p.96-100. Fig.; Tab.; Ills.
Leven in een delta vraagt om flexibiliteit in omgaan met water en voldoende aandacht voor (kleine) keringen langs het regionale watersysteem. Kleine waterkeringen komen steeds prominenter op de agenda van waterschappen en provincies te staan. Voor STOWA en Unie van Waterschappen is dit aanleiding geweest om via een quick-scan inzicht te verkrijgen in de stand van zaken rondom kleine keringen. Resultaten uit de quick-scan zijn in dit artikel nader toegelicht. Eerst is nader ingegaan op kleine keringen met hun diversiteit en functies. Daarna is een inventarisatie gepresenteerd van de regulering door provincies. Vervolgens zijn relevante kerngegevens over beheer en onderhoud door waterschappen genoemd, en is in een beschouwing onder meer gewezen op het belang van effectieve samenwerking tussen provincies en waterschappen en de noodzaak om aan de slag te gaan. [NIEUWL]

Crok, M.;
Terug naar de delta. (nl)
In: Natuur en techniek 71(2003)2 p.20-27. Ill.
Dankzij de Deltawerken is Nederland vijftig jaar na de watersnoodramp veiliger dan ooit. Diezelfde Delta-werken hebben echter ook een ecologische ramp veroorzaakt. De oplossing: breek de dammen weer open en herstel de estuariene dynamiek. Visie op de komende 30 jaar. [HAAFF Centec]

Klop, P.; Beukering, P. van; Stronkhorst, J.;
De etalage : kustbeheer, integraal afwegen met geld, groen en gevoel. (nl)
In: ROM 21(2003)4 p.32-35. 2 fig., 3 tab.
In opdracht van IVM en Resource Analysis is voor het project baten van water van RIKZ onderzoek gedaan naar alternatieve oplossingen voor de Hondsbossche Zeewering, die wordt bedreigd door kusterosie en zeespiegelstijging. Drie mogelijkheden worden vergeleken. 1. De huidige situatie van zandsuppleties. 2. De Hondsbossche duinen; waarbij de zeewering wordt afgebroken en daarvoor in de plaats een duingebied wordt opgespoten (vooral met het oog op kustrecreatie). 3. De slufter; waarbij de zeewering wordt afgebroken, zonder vervangende zeedijk. De drie opties worden vergeleken in de zin van economie (geld), ecologie (groen) en sociaal-culturele aspecten (gevoel). [HAAFF T 232 ]

Kok, M.;
Risk of flooding and insurance in the Netherlands. (en) Publication / HKV Consultants, nr. 14, HKV Consultants, Lelystad, Netherlands, 2003. 13 bl [HAAFF 22/5504 ]
URL: http://www.hkv.nl/download/UK-publications/paper100c-V10203.pdf

Langelaan, C.;
Nieuwe regeling 'Financiering waterkeringszorg' in gebruik. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)7 p.240-241.
Na bijna vijf jaar overleg en afwachten is de nieuwe regeling voor de financiering van primaire waterkeringen in gebruik genomen. Het Rijk financiert dijkaanleg en de waterschappen het dijkonderhoud. [HAAFF T 86 ]

Santbergen, L.; Slager, J.W.; Storm, K.;
ICOLD's criteria applied to the southern delta area. (en)
In: Duivendijk, H.[ed.];
Dams and dikes in development : proceedings of the symposium at the occasion of the World Water Day, 22 March 2001. Balkema, Lisse, 2003. p.65-76. 6 refs.
Storm surge barrier (Easterns Scheldt) and dike enforcement project (Western Scheldt). [NIEUWL 26/796(6) ]

Vrijling, J.K.;
Safe dams and dikes, how safe?. (en)
In: Duivendijk, H.[ed.];
Dams and dikes in development : proceedings of the symposium at the occasion of the World Water Day, 22 March 2001. Balkema, isse, 2003. p.43-56. 12 refs. [NIEUWL 26/796(6) ]

Waterschap IJsselmonde oefent met informatiesysteem. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)7 p.238. Ill.
Bij zijn jaarlijkse dijkoefening heeft het Waterschap IJsselmonde voor het eerst gebruik gemaakt van het Dijkleger Informatie Systeem (DIS). Dit computersysteem beoogt de informatie tussen de verschillende teams die tijdens een oefening of een werkelijke calamiteit in actie komen efficiënter uit te wisselen, waardoor dringende beslissingen sneller kunnen worden genomen. Het Waterschap IJsselmonde is het eerste Waterschap dat een dergelijk systeem heeft ontwikkeld.

GRONDWATER



Boukes, H.; Baggelaar, P.; Dries, A.;
Bodem- en grondwaterkwaliteit in Drenthe: de meerwaarde van een integrale interpretatie. (nl)
In: H twee O 36(2003)5 p.26-30. Figs.; 3 refs.
In de meeste provincies zijn de afgelopen jaren meetnetten grondwaterkwaliteit en bodemkwaliteit ingericht. Met enige regelmaat wordt gerapporteerd over het specifieke beeld dat zo'n meetnet oplevert over de toestand van het milieu en de ontwikkeling daarin. De meetnetten hebben met elkaar gemeen dat ze zich richten op de interactie tussen mens, bodem- en grondwaterkwaliteit. Het ligt daarom voor de hand te bezien of hun samengevoegde meetresultaten een breder beeld verschaffen van de toestand van het milieu en de ontwikkeling daarin, dat wellicht ook leidt tot meer inzicht in de samenhang van milieuproblemen. Voor de provincie Drenthe is onlangs zo'n integrale rapportage tot stand gekomen. Dit artikel beschrijft de aanpak die daarbij is gevolgd en het beeld dat daaruit ontstond. [HAAFF T 216 ]

Broers, H.P.; Aa, M. van der; Buijs, A.;
Datering van jong bemest grondwater met tritium-helium. (nl)
In: H twee O 36(2003)5 p.21-25. Figs.; Ills.; Tabs.; 12 refs.
Datering van jong grondwater is nodig om veranderingen in de grondwaterkwaliteit, bijvoorbeeld in het nitraatgehalte, te kunnen relateren aan de historische mestbelasting. Datering met tritiumhelium blijkt voor dit doel heel geschikt, zowel op regionale schaal van provinciale kwaliteitsmeetnetten als op de lokale schaal van agrarische bedrijven. De methode blijkt duidelijk betrouwbaarder dan tritium-datering en is veelbelovend voor toepassing in trendanalyse en uitspoelingsstudies. [HAAFF T 216 ]

Cusell, H.; Drongelen, O. van;
Beleidsnota grondwaterzorg Amsterdam 2002-2006 : gebaseerd op de nota Leven met grondwater. (nl) DWR, Amsterdam, Netherlands, 2003. 22 p [HAAFF 22/5480 ]

Janssen, R.P.T.; Verweij. W.
Geochemistry of some rare earth elements in groundwater, Vierlingsbeek, The Netherlands. (en)
In: Water research 37(2003)6 p.1320-1350. 43 refs.
Groundwater samples were taken from seven bore holes at depths ranging from 2 to 41 m nearby drinking water pumping station Vierlingsbeek, The Netherlands and analysed for Y, La, Ce, Pr, Nd, Sm and Eu.
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0043-1354(02)00492-X (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Heinen, M.;
A simple denitrification model? : literature review, sensitivity analysis, and application. (en) Alterra-rapport, 690, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 131 p [HAAFF 32/476(690) 1e ex] [HAAFF 32/476(690) 2e ex] [ECLNV NL 02 690]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport690.pdf

Milieucompendium : grondwaterkwaliteit. (nl) RIVM, Bilthoven, Netherlands, 2003
De grondwaterkwaliteit staat met name onder druk door de belasting met nitraat en fosfaat, zware metalen en bestrijdingsmiddelen. De aantasting van de kwaliteit van het grondwater bedreigt het gebruik van grondwater als bron voor drinkwater en kan leiden tot effecten op ecosystemen.
URL: http://www.rivm.nl/milieucompendium/C_Milieukwaliteit/C5_Grondwaterkwaliteit/indicator/index.html

BODEMWATER



Asmuth, J.R.; Bierkens, M.F.P.; Maas, C.;
Transfer function-noise modeling in continuous time using predefined impulse functions. (en)
In: Water resources research 38(2002)12 p.23/1-12. 29 refs.
Transfer Function-Noise (TFN) time series models are often used on many hydrologic variables, including time series of groundwater head. In this article RIPFICT models are presented. In the example application the performance of the PIRFICT model is compared to that of traditional Box-Jenkins models. [HAAFF T 243 ]

Bakel, P.J.T. van; Massop, H.T.L.; Gaast, J.W.J. van der; Beest, J.G. te;
Ontwatering in beeld. (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.13-15. Figs.; Tabs.; 12 refs.
De vraag of Nederland waterhuishoudkundig op orde is en blijft, vergt veel onderzoek. Daarbij vormt kennis over de ontwatering -de stroming van water tussen grond- en oppervlaktewater- een belangrijke peiler, omdar deze interactie bepalend is voor de wijze waarop de grondwaterstand en de afvoer reageren op veranderingen in neerslag of op waterhuishoudkundige maatregelen. In theoretisch opzicht is de kennis ruim voldoende, maar tot voor kort bestonden een landsdekkende bestanden van de ontwatering, vooral door het beschikbaar komen van digitale databestanden en GIS- technieken is echter een grote sprong voorwaarts mogelijk. Dit artikel beschrijft hoe de ontwatering 'in beeld' kan worden gebracht. [HAAFF T 216 ]

Cirkel, D.G.;
Neerslaglenzen in natte natuurgebieden : een modelstudie naar vorm en functioneren van neerslaglenzen in blauwgraslanden en trilvenen. (nl) s.n.], [S.l., Netherlands, 2003. 48 p., XX bl [NIEUWL ]

Feddes, R.A.; Dam, J.C. van; Witte, J.P.M.;
Soil physics and agrohydrology. (en) SAG, 20804, Wageningen Universiteit, Wageningen, Netherlands, 2003. [199] p [NIEUWL ]

Hoogland, T.; Finke, P.A.; Vries, F. de;
Actualisatie grondwatertrappenkaart Waterschap Rijn en IJssel. (nl) Alterra-rapport, 126, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 41 p [HAAFF 32/476(126) 1e ex.] [HAAFF 32/476(126) 2e ex.] [ECLNV NL 02 126 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport126.pdf

Kekem, A.J. van;
Het ABC van het landinrichtingsgebied Schouwen-West : een integraal bodemkundig-hydrologisch en cultuurhistorisch onderzoek. (nl) Alterra-rapport, 317, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 205 p [HAAFF 32/476(317) 1e ex.] [HAAFF 32/476(317) 2e ex.] [ECLNV NL 02 317 ] [SBB O 42/0 ] [IAHL boeken 631.42(492.914) KEKE ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport317.pdf

Pleijter, G.; Boersma, O.; Brouwer, F.[et al.];
De bodem- en grondwatertrappenkaart 1:10000 en de hydrologie van Schouwen-West. (nl)
In: Kekem, A.J. van[red.];
Het ABC van het landinrichtingsgebied Schouwen-West : een integraal bodemkundig-hydrologisch en cultuurhistorisch onderzoek. Alterra rapport, 317, Alterra, Wageningen, 2003. p.33-56. [HAAFF 32/476(317) ]

Pronk, A.; Groenwold, K.;
Waterplan voor de boomteeltbedrijven. (nl) Interne publicatie / Telen met toekomst, BOWP, Plant Research International, Wageningen, Netherlands, 2003. 16 p [HAAFF 22/5471 ]
URL: Meer info over 'Telen met toekomst' op: http://www.telenmettoekomst.nl/

Smit, A.;
Gegevensverzameling Sturen Op Nitraat : op zoek naar een indicator. (nl) Alterra-rapport, 658, Reeks sturen op maat, 3, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 48 p [HAAFF 32/476(658) 1e ex] [HAAFF 32/476(658) 2e ex] [ECLNV NL 02 658 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport658.pdf

Snepvangers, J.J.J.C.; Heuvelink, G.B.M.; Huisman, J.A.;
Soil water content interpolation using spatio-temporal kriging with external drift. (en)
In: Geoderma 112(2003)3/4 p.253-271. 31 refs.
In this study, two techniques for spatio-temporal (ST) kriging of soil water content are compared. The first technique, spatio-temporal ordinary kriging, is the simplest of the two, and uses only information about soil water content. The second technique, spatio-temporal kriging with external drift, uses also the relationship between soil water content and net-precipitation to aid the interpolation.
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0016-7061(02)00310-5 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Tuinen, E.S.J. van;
Bepaling referentie grondwaterstand met behulp van het AHN. (nl) Witteveen+Bos, Deventer, Netherlands, 2003. 36, [21] bl [HAAFF 22/5494 ]

OPPERVLAKTEWATER: algemene aspecten



Boiten, W.; Dommerholt, A.;
IJking aflaatwerk naar het Twenthekanaal in Lochem. (nl) Rapport / Wageningen Universiteit, Omgevingswetenschappen, Sectie Waterhuishouding, 114, Wageningen Universiteit, Wageningen, Netherlands, 2003. 20, 11 bl [HAAFF 32/451(114) ] [NIEUWL Hdb 82 22/938(114) ]

National evaluation report of the joint assessment and monitoring programme of The Netherlands 2001. (en)
In: Bovelander, R.W.; Akhiat, A.;
Report RIKZ, 2003.004, RIKZ, The Hague, 2003. [HAAFF 22/3180(2003.004) ]

Bruens, A.;
Entraining mud suspensions. (en) Communications on hydraulic and geotechnical engineering, no. 03-1, Delft University of Technology, Faculty of Civil Engineering and Geosciences, Delft, Netherlands, 2003. XII, 137 p [HAAFF 22/5442 ]

Definitiestudie KaderRichtlijn Water (KRW) Elbersen, J.W.H.;
I.: Typologie Nederlandse oppervlaktewateren. (nl) Alterra-rapport, 669, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 72 p [HAAFF 32/476(669) 1e ex.] [HAAFF 32/476(669) 2e ex.] [ECLNV NL 02 669 ] [RLG 4wa 03-02 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport669.pdf

Gerritsen, R.; Rijsdijk, E.;
Eutrofiëring in een stroomgebied: Gooimeer, Eemmeer en de Gelderse Vallei. (nl)
In: H twee O 36(2003)3 p.17-19. Fig.; Ill.; Tabs.; 4 refs.
De randmeren Nijkerkernauw en het Eem- en Gooimeer vervullen voor de samenleving vele essentiële gebruiksfuncties, die elkaar wederzijds beïnvloeden. In de provinciale streekplannen worden diverse functies voor de meren genoemd, onder andere natuur (ecologische hoofdstructuur, Vogel- en Habitatrichtlijn, natuurmonument), recreatie (zwemmen, recreatievaart en sportvisserij), drinkwatervoorziening, beroepsvisserij en oppervlaktedelfstoffenwinning. Nauw verweven met deze functies zijn zowel de bescherming tégen het water (veiligheid) als vàn het water (kwaliteit). Een goede waterkwaliteit is essentieel voor een gezond en veerkrachtig watersysteem en (in)direct ook van belang voor gebruiksfuncties. [HAAFF T 216 ]

Gerritsen, R.; Bles, F. de;
Trendanalyse en balansen voor het stroomgebied van de Eem. (nl)
In: H twee O 36(2003)3 p.25-27. Figs.; 2 refs.
De waterkwaliteit van de Eem laat al sinds jaren te wensen over. De huidige kwaliteitsnormen worden voor vele stoffen in ruime mate overschreden en het behalen van het MTR-waarde is nog niet in zicht. Dit beeld geldt niet alleen voor de Eem, maar voor bijna alle wateren uit het beheersgebied van het waterschap Vallei & Eem. Als gevolg van de hoge nutriëntenconcentraties is de belasting van het Eemmeer en het Gooimeer hoog. De streefbeelden, die voor deze stagnante wateren strenger zijn dan voor de stromende wateren in de Vallei, worden mede hierdoor lang niet gehaald. De chemische kwaliteit van de Eem is in de afgelopen twee decennia echter sterk verbeterd. Dat dit ook, zij het in mindere mate, positieve effecten heeft gehad op de biologische kwaliteit, blijkt uit de zichtbare toename van het aantal beekjuffers langs het valleikanaal. [HAAFF T 216 ]

Langeveld, J.; Clemens, F.;
Het transport van opgeloste stoffen in de riolering: een vergelijking van beschikbare modellen [thema riolering]. (nl)
In: H twee O 36(2003)2 p.23-25. Figs.; 4 refs.
Aan de hand van modelpakketen Hydroworks and SOBEK wordt een illustratie gegeven van de 'state of the art' bij het modelleren van het meest elementaire waterkwaliteitsproces: het transport van opgeloste stof.

Milieucompendium : kwaliteit oppervlaktewater. (nl) RIVM, Bilthoven, Netherlands, 2003
De emissies van zware metalen, vermestende stoffen, bestrijdingsmiddelen en het voorkomen van bacteriën in oppervlaktewater, bedreigen de waterkwaliteit. Een goede waterkwaliteit is zowel van belang voor het voortbestaan van ecosystemen als voor gebruik door de mens. Denk bij dit laatste aan de productie van leidingwater, visserij en recreatie.
URL: http://www.rivm.nl/milieucompendium/C_Milieukwaliteit/C3_Oppervlaktewaterkwaliteit/indicator/index.html

Openbare zwemgelegenheden in oppervlaktewateren Overijssel 2002. (nl) Provincie Overijssel, Zwolle, 2003. 40 p. [HAAFF 22/2922 ]

Pieterse, N.M.; Bleuten, W.; Jørgensen, S.E.;
Contribution of point sources and diffuse sources to nitrogen and phosphorus loads in lowland river tributaries . (en)
In: Journal of hydrology 271(2003)1/4 p.213-225. 60 refs.
Likely sources for N and P are industries, dwellings and agriculture. A GIS based model is proposed to analyse which of these sources cause the main problems. The model was applied on the strongly disturbed catchment of the river Dommel (Belgium/The Netherlands). It was taken into account that river sediments may act as a sink for nutrients. [HAAFF www]
URL: http://dx.doi.org/doi:10.1016/S0022-1694(02)00350-5 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Portielje, R.; Oostinga, K.;
De waterkwaliteit en ecologie van het Eem- en Gooimeer. (nl)
In: H twee O 36(2003)3 p.22-24. Figs.; Tab.; 6 refs.
De waterkwaliteit van het Eem- en Gooimeer is sinds midden jaren tachtig sterk verbeterd, met dalende concentraties totaal-fosfor en chlorofyl-a. Met name in het Gooimeer nam de helderheid sinds 1995 toe. Ondanks deze verbetering voldoen de meren nog niet aan de gebiedsgerichte streefwaarden voor totaal-fosfor en doorzicht. Voor het Gooimeer zijn deze bij verdergaande maatregelen op termijn haalbaar; voor het Eemmeer is de MTR-waarde vooralsnog het hoogst haalbare. Voor de verdere bestrijding van de eutrofiëring en het behalen van de streefwaarden worden combinaties van maatregelen aanbevolen die de fosfaatbelasting uit puntbronnen en diffuse bronnen verder reduceren, maar ook interne maatregelen. [HAAFF T 216 ]

Roozen, F.C.J.M.; Geest, G.J. van; Ibelings, B.W.;
Lake age and water level affect the turbidity of floodplain lakes along the lower Rhine. (en)
In: Freshwater biology 48(2003)3 p.519-531. 60 refs.
The authros sampled a set of 93 lakes situated in the floodplains of the lower River Rhine in search for morphometric and other factors that explain their variation in clarity.
URL: http://www.swetswise.com/link/access_db?issn=0046-5070&vol=48&iss=3&page=519 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Troch, P.A.;
Hydraulics and hydrometry/advanced environmental hydraulics. (en) Wageningen Universiteit, Omgevingswetenschappen, Wageningen, Netherlands, 2002. VI, [354] p [NIEUWL Hdb 82 Dictaat 2002 ]

Vrugt, J.A.; Bouten, W.; Gupta, H.V.;
Toward improved identifiability of hydrologic model parameters : the information content of experimental data. (en)
In: Water resources research 38(2002)12 p.48/1-13. 49 refs.
Three case studies with increasing complexity are used to illustrate the usefulness and applicability of the PIMLI methodology. The first two case studies consider the identification of soil hydraulic parameters using soil water retention data and a transient multistep outflow experiment (MSO), whereas the thirs study involves the calibration of a conceptual rainfall-runoff model. [HAAFF T 243 ]

RIVIEREN EN KANALEN, BEKEN, MEREN EN PLASSEN, SLOTEN



Agor, M.L.C.;
Assessment of the long-term rainfall runoff relation of the Geul catchment. (en) s.n], [S.l., Netherlands, 2003. 149 p [HAAFF 22/5463 ]

Bleumer, M.; Hof, S. van 't;
Waterschap Rijn en IJssel brengt eenheid in onderhoud. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)4 p.138-139.
Sinds 2 jaar heeft Waterschap Rijn en IJssel een nieuw Onderhoudsplan. Een belangrijk doel van dit plan is het vergroten van de doelmatigheid en efficiëntie van het onderhoud, zonder dit in een strak keurslijf te persen. De in het Onderhoudsplan beschrven werkwijzen worden gedurende drie jaar uitgetest in een pilot. De eerste resultaten van deze Pilot Onderhoudsplan laten zien dat de praktijk soms weerbarstiger is dan de theorie.

Breen, L.E. van; Vuren, S. van; Havinga, H.;
Stochastisch model berekent effect van lagere uiterwaarden. (nl)
In: Land + water 43(2003)3 p.30-31,33. Ill.
Aan de TU Delft is onderzoek verricht naar de morfologische reactie bij uiterwaardverlaging langs de Waal in verband met de mogelijke maatregel om de afvoercapaciteit van rivieren te vergroten en daarbij dijkverhoging zoveel mogelijk te vermijden. [HAAFF T 111 ]

Internationale Commissie voor de Hydrologie van het Rijnstroomgebied. (nl) Secretariaat CHR/KHR, Lelystad, Netherlands, 2003. 1 map (losbladig) [HAAFF 22/5502 ]

Eyto, E. de; Irvine, K.; García-Criado, F.[et al.];
The distribution of chydorids (Branchiopoda, Anomopoda) in European shallow lakes and its application to ecological quality monitoring. (en)
In: Archiv fuer Hydrobiologie 156(2003)2 p.181-202. 64 refs.
This study describes the chydorid (Branchiopoda, Anomopoda) assemblages from 66 European shallow lakes, and presents data relating the assemblages to lake type and ecological quality.
URL: http://dx.doi.org/10.1127/0003-9136/2003/0156-0181 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Immink, R.;
Randmeren schoner door Europese Kaderrichtlijn Water en Waterbeheer 21e eeuw?. (nl)
In: H twee O 36(2003)3 p.20-22. Fig.
Het regionale waterbeheer oefent grote invloed uit op de kwaliteit van de randmeren. Reeds vele jaren wordt gesproken over 'de watersysteembenadering' en 'water als ordenend principe'. Water moet volgens deze principes meer ruimte krijgen en problemen moeten minder worden afgewenteld op benedenstroomse gebieden. Nu is het moment aangebroken om deze principes waar te gaan maken. De tijd is er rijp voor en de kaders zijn ervoor geschapen. [HAAFF T 216 ]

Penders, E.J.M.; Hoogenboezem, W.;
Evaluation of the Ames TA98, Umu and Comet assay for quality monitoring surface water. (en) Association of River Waterworks-RIWA, Nieuwegein, Netherlands, 2003. 30 p [HAAFF 22/5497 ]

Silva, W.; Dijkman, J.P.M.; Jong, S.A. de;
Meer dan de norm : RIZA analyseert Rijnafvoer in Duitsland en Nederland [dossier watersnood]. (nl)
In: Land + water 43(2003)1/2 p.27-29. Ill.; Map.
Uitleg van het begrip maatgevende afvoer. De maatgevende afvoer en de afvoercapaciteit van de Rijn voor het Duitse gedeelte worden thans door Rijkswaterstaat bekeken om beide te bepalen voor de afvoer bij Lobith. [HAAFF T 111 ]

Tank, F.T.G.;
Rijkswaterstaat wil meer grip op verdeling Rijnwater : regelwerk bij riviersplitsing biedt kans op bijsturen [dossier watersnood]. (nl)
In: Land + water 43(2003)1/2 p.30-32. Ill.; Map.
Als onderdeel van het rivierverruimingsproject Hondsbroeksche Pleij gaat Rijkswaterstaat een regelwerk bij Arnhem plaatsen. Een overlaat kan zorgen voor een gecontroleerde afvoer van het Rijnwater naar Neder-Rijn en IJssel.

ECOHYDROLOGIE / VERDROGING



Feddes, R.A.; Dam, J.C. van; Witte, J.P.M.;
Man-induced drought in the Netherlands. (en)
In: Feddes, R.A.[etc.];
Soil physics and agrohydrology. Wageningen UR, Wageningen, 2003. p.9/1-11. [NIEUWL dictaat ]

Graafsma, Y.; Brand, L. van den;
Meerjarenprogramma Herstel verdroogde natuurgebieden Noord-Brabant. (nl) Provincie Noord-Brabant, 's-Hertogenbosch, Netherlands, 2002. 75 p [HAAFF 22/5520 ]

Milieucompendium : verdroging. (nl) RIVM, Bilthoven, Netherlands, 2003
Nederland is de afgelopen 50 jaar een stuk droger geworden. Dit ondanks de (bijna) overstromingen in het gebied van de grote rivieren van enkele jaren geleden, de soms overvloedige neerslag en de daardoor met enige regelmaat terugkerende wateroverlast in het Westland. De afname van de beschikbaarheid van water, in het bijzonder door de daling van de grondwaterstand, heeft grote gevolgen voor de vochtminnende natuur in Nederland.
URL: http://www.rivm.nl/milieucompendium/C_Milieukwaliteit/C6_Verdroging/indicator/C6_index.htm

Nieuwenhuizen, W.;
Standaardmethode schade aan LNC-waarden als gevolg van overstromingen : methode voor het bepalen van de gevolgen van overstromingen voor de aspecten opgaande begroeiing, vegetatie, aquatische ecosystemen en historische bouwkunde. (nl) Alterra-rapport, 709, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 78 p [HAAFF 32/476(709) 1e ex.] [HAAFF 32/476(709) 2e ex.] [ECLNV NL 02 709 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport709.pdf

Willemsen, J.;
Werken aan voldoende water [Themanummer Handboek Natuurdoeltypen]. (nl)
In: Vakblad natuurbeheer 42(2003)2 p.26-28. Ills.
Met de komst van het natuurdoeltypensysteem is het mogelijk om duidelijke milieu- en watereisen te formuleren voor natuurwaarden. In dit artikel wordt beschreven hoe provincies, waterschappen en terreinbeheerders de abiotische randvoorwaarden voor natuur kunnen verbeteren, in het bijzonder van het grond- en oppervlaktewater. [HAAFF T 1376 ]

BIOLOGISCHE WATERBEOORDELING



Elbersen, J.W.H.; Verdonschot, P.F.M.;
De implementatie van een maatlat in het programma EKOV : ontwikkeling van een rekenmethodiek voor bepaling van de afstand tot een ecologische referentie voor de stromende wateren van Veluwe en Vallei. (nl) Alterra-rapport, 670, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 52 p [HAAFF 32/476(670) 1e ex.] [HAAFF 32/476(670) 2e ex.] [ECLNV NL 02 670 ] [RLG 3le 03-01 r ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport670.pdf

Mertens, A.; Storm, A.; Hoyer, M.;
Diatomeeën en fytoplankton in sloten en kanalen, Noord-Brabant 2002. (nl) Rapport / AquaSense, 1902-2, AquaSense, Amsterdam, Netherlands, 2003. I, 8 p [HAAFF 22/3790(1902.2) ]

ECOTOXICOLOGIE



Deneer, J.W.;
Bestrijdingdmiddelen en teelten : een verkenning van de risico's van het gebruik van bestrijdingsmiddelen voor waterorganismen binnen enkele landbouwkundige teelten. (nl) Alterra-rapport, 494, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, Netherlands, 2003. 83 p [HAAFF 32/476(494) 1e ex.] [HAAFF 32/476(494) 2e ex.] [ECLNV NL 02 494 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport494.pdf

Janus, J.A.; Posthumus, R.;
Environmental risk limits for 2-propanol, formaldehyde and 4-chloromethylphenols - updated proposals. (nl) RIVM report, 601501015/2002, National Institute of Public Health and the Environment, Bilthoven, Netherlands, 2002. 92 p
In this report environmental risk limits (MPC, NC and SRC-eco) are derived for 2-propanol, formaldehyde, and the two 4-chloromethylphenols PCOC (p-chloro-o-cresol; 4-chloro-2-methylphenol) and PCMC (4-chloro-m-cresol; 4-chloro-3-methylphenol), respectively. The risk limits for the 4-chloromethylphenol PCOC are based on a European risk assessment report. [HAAFF 39/340(2002-13) ]
URL: http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/601501015.pdf

Mullekom, M. van; Kroes, F.; Boute, M.; Ragas, A.;
Waterkwaliteitsonderzoek volgens de TRIADE-benadering. (nl)
In: H twee O 36(2003)1 p.15-18. 7 refs.
In het stroomgebied van de Rijnbeek te Venlo voerde het Zuiveringschap Limburg waterkwaliteitsonderzoek volgens de TRIADE-benadering uit. Met deze benadering kunnen de effecten van diverse stressfactoren op het ecologisch functioneren van de beken aangetoond worden door een combinatie van fysisch/chemische analyses met veldwaarnemingen (macrofaunaonderzoek) en ecotoxicologische toetsen (veldbioassays). [HAAFF T 216 ]

AQUATISCHE ECOLOGIE



Jong, V.N. de; Jong, D.J. de
'Global Change' impact of inter-annual variation in water discharge as a driving factor to dredging and spoil disposal in the river Rhine system and of turbidity in the Wadden Sea. (en)
In: Estuarine, coastal and shelf science 55(2002)6 p.969-991.
Between 1970 to 2000, the annual mean suspended matter (SPM) concentrations in the Vlie and Marsdiep tidal inlets of the Wadden Sea varied over five times. The present paper examines the possible relationship between SPM in the Wadden Sea and changing river Rhine discharges and dredging operations.
URL: http://dx.doi.org/10.1006/ecss.2002.1039 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Akkermans, R.W.; Hoogstraten, F. van;
Waarnemingen van de Europese meerval na de hoogwaterperioden van 2002 : herkomst en effecten van verdrifting. (nl)
In: Natuurhistorisch maandblad 92(2003)februari p.25-27. Ill.; 11 refs.; Summary (en).
Bij het buiten haar oevers treden van de rivier de Maas bereikte een deel van de vissen door verdrifting een geschikt leefgebied zoals de Maas bij Roermond. Hier heeft zich een zichzelf voortplantende populatie Europese meervallen gevormd. [HAAFF T 472 ]

Barendregt, A.; Bio, A.M.F.;
Relevant variables to predict macrophyte communities in running waters. (en)
In: Ecological modelling 160(2003)3 p.205-217. 56 refs.
Relevant variables are described and grouped on-three scales: regional, local and site conditions. Case studies with direct and indirect gradient analysis-are presented: Statistical tests (stepwise regression with forward selection) reveal that each species distribution is explained by a characteristic set of relevant variables, ranging from soil type and dimension of the system, to nutrient and salinity concentration.
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0304-3800(02)00254-5 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Beers, P.W.M. van;
Inventarisatie ecologische kansrijkdom Overijsselse vennen 2000 : concept. (nl) s.n.], [S.l., Netherlands, 2003. 114, [51] p [HAAFF 22/5514 ]

Watervogels in de zoute delta 2001/2002. (nl)
In: Berrevoets, C.M.; Strucker, R.C.W.; Arts, F.A.;
RIKZ, Middelburg, 2003. [HAAFF 22/3180(2003.003) ]

Deckere, E.M.G.T. de;
Faunal influence on sediment stability in intertidal mudflats. (en) NIOO-thesis, nr. 20, Netherlands Institute of Ecology, NIOO-CEME, Yerseke, Netherlands, 2003. 112 p [HAAFF 20/262 ]

Donk, E. van;
Netwerken in het water. (nl) Katholieke Universiteit Nijmegen, Nijmegen, Netherlands, 2002. 26 p [NIOOYE 9/1378 ]
URL: http://www.nioo.knaw.nl/CL/vo/OratieDonk.pdf

Geest, G.J. van; Roozen, F.C.J.M.; Coops, H.[et al.];
Vegetation abundance in lowland flood plan lakes determined by surface area, age and connectivity. ( en)
In: Freshwater biology 48(2003)3 p.440-454. 51 refs.
The authors analyzed the vegetation structure of 215 lakes in the flood plain of the river Lower Rhine in relation to environmental variables related to hydrological connectivity, lake morphometry, lake age and land use on adjacent land.
URL: http://www.swetswise.com/link/access_db?issn=0046-5070&vol=48&iss=3&page=440 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Geraeds, R.P.G.; Schaik, V.A. van;
De rugstreeppad in een dynamisch agrarisch gebied : een meerjarig onderzoek naar de invloed van regulier agrarisch gebruik op een voortplantingswater. (nl)
In: Natuurhistorisch maandblad 92(2003)februari p.21-24. Ill.; Tab.; 8 refs.; Summary (en).
Deze waterplas in een graanakker blijkt een ideale broedplaats te zijn voor de Rugstreeppad. De invloed van het agrarisch gebruik op het voorkomen van de Rugstreeppad in het Roerdal is beschreven. [HAAFF T 472 ]

Haaren, T. van;
Eight species of aquatic Oligochaeta new for the Netherlands (Annelida). (en)
In: Nederlandse faunistische mededelingen 16(2002) p.39-56. 9 fig., 92 refs., summary (nl).
Aquatic oligochaetes are a poorly studied group of invertebrates in the Netherlands: no review exists for the species in The netherlands. In this article the ecology and distribution of eight species are described in detail.

Ketelaar, R.;
De status van de speerwaterjuffer Coenagrion hastulatum in Nederland, een karakteristieke libel van niet aangetaste vennen (Odonata). (nl)
In: Nederlandse faunistische mededelingen 16(2002) p.1-10. 7 fig., 31 refs., samenvatting (en).
De speerwaterjuffer is een vertegenwoordiger van bijzondere fauna in vennen. De Nederlandse vennen zijn in de loop van de 20e eeuw sterk veranderd. Daarom werd van 1998 tot en met 2001 uitgebreid onderzoek verricht naar de verspreiding en ecologie van deze libel. Aangetoond is, dat deze waterjuffer zich slechts op 16 locaties in Nederland voorplant.

Leeuwen, S.J. van; Toorwen, B.F. van;
Veranderingen in voorkomen van land- en zoetwatermollusken op Ameland. (nl)
In: De levende natuur 104(2003)2 p.54-57. 2 fig., 10 refs., samenvatting (en).
Door de aanleg van de waddijken in de jaren 1915-1930 is het Amelandse polderwater zoet geworden. Daarmee ontstond een gunstige biotoop voor de zoetwaterslak. Er hebben op Ameland diverse inventarisaties plaats gevonden: 1947, 1956 (Van Benthum Jutting), 1962 (Butot) en 2003 (Van Leeuwen). Deze gegevens worden met elkaar vergeleken. [HAAFF T 829 ]

Lieshout, F. van; Peeters, E.T.H.M.; Franken, R.J.M.[et al.];
De Allier, ecologische referentie voor de Grensmaas? : de macrofaunalevensgemeenschap in relatie tot het ecologisch herstel met een signalering van nieuwe knelpunten. (nl)
In: Natuurhistorisch maandblad 92(2003)januari p.10-16. 21 refs., samenvatting (en).
Een uiteenzetting over een ecologische vergelijking tussen dat deel van de rivier de Maas dat de grens vormt tussen Nederland en België en de rivier Allier in Frankrijk. Het voorgaande en huidige onderzoek in de Grensmaas laat een groot aantal problemen zien voor ecologisch herstel, zoals onder meer de slechte waterkwaliteit en het ontbreken van verscheidenheid aan habitats. Veel karakteristieke diersoorten uit de Grensmaas zijn dan ook verdwenen. [HAAFF T 472 ]

Soesbergen, M.; Hoyer, M.; Mulder, J.;
De watervlo rammners roeier Scapholeberis rammneri na twintig jaar herontdekt in Nederland (Crustacea : Cladocera). (nl)
In: Nederlandse faunistische mededelingen 16(2002) p.21-24. 3 fig., 10 refs., samenvatting (en).
Recentelijk werd de watervlo rammners roeier op vier plaatsen in ons land aangetroffen. Daarvoor was de soort slechts op twee plaatsen bekend. Het is een warmteminnende soort die vooral rond de Middellandse Zee voorkomt. De vindplaatsen in ons land betreffen heldere, vrij voedselrijke, zoete wateren met een dichte plantengroei, maar ook zwak brakke wateren. [HAAFF 47/59 ]

Soesbergen, M.;
Naamlijst van de Nederlandse kieuwpootkreeften (Branchiopoda). (nl)
In: Nederlandse faunistische mededelingen 16(2002) p.25-38. 20 fig., 29 refs., samenvatting (en).
Dit artikel geeft een up-to-date overzicht van alle 105 in Nederland waargenomen kreeften (branchiopoda), waarvan er 100 tot de watervlooien behoren.

ECOLOGISCH BEHEER



Boedeltje, G.; Smolders, A.; Tukker, W.; Groot-van Leerdam, M. de;
Beperkingen en kansen voor waterplanten in natuurvriendelijke oevers langs scheepvaartkanalen. ( nl)
In: H twee O 36(2003)1 p.22-24. 14 refs.
In ondiepe oeverstroken langs het Twenthekanaal en de Zuid-Willemsvaart is de relatie onderzocht tussen de vegetatie en eigenschappen van water en waterbodem, met als doel de kenmerken te vinden die de aan- of afwezigheid van wortelende waterplanten kunnen verklaren. [HAAFF]

Dam, H. van;
Vooronderzoek van het ven 'De Lukken' (Landgoed Verwolde) : in het kader van het Overlevingsplan Bos- en Natuur (OBN). (nl) Rapport / AquaSense, 03.1798, AquaSense, Amsterdam, Netherlands, 2003. 54 p [HAAFF 22/3790(03.1798) ]

Schaafsma, R.;
Bedrijventerrein wordt verplaatst ten gunste van beekwater : financiering voor 90 procent rond. (nl)
In: H twee O 36(2003)1 p.33-35.
Midden in het Renkumse beekdal ligt als een kurk in de fles een industriegebied. Meestal moeten natuurgebieden wijken voor economische belangen, maar als de plannen doorgaan gebeurt hier het omgekeerde: een industriegebied wordt teruggegeven aan de natuur. Een flinke stap naar de gewenste ecologische verbinding tussen de Veluwe en de uiterwaarden langs de Rijn. Water speelt een cruciale rol in het beekdal. [HAAFF T 216 ]

Vries, E. de; Bakker, E.; Dijk, E. van;
Kwaliteitswateren : toekomst voor natte natuur in Overijssel. (nl) Provincie Overijssel, Zwolle, Netherlands, 2002. 77 p [HAAFF 22/5522 ]

DRINKWATER



Baalen, S. van; Faassen, M. van; Paassen, J. van;
Op weg naar minder koper in het water : landbouw en corrosie waterleidingen vormen belangrijkste vervuilingsbronnen. (nl)
In: H twee O 36(2003)3 p.34-35.
In H2O nr. 19 van 27 september 2002 publiceerden M. Groenendijk en E. Coppens een artikel over de gevolgen van de nieuwe kopernorm. Daarbij gingen ze nadrukkelijk in op het ontbreken van een directe relatie tussen het koperoplossend vermogen van water, gemeten via de koperenbuizenopstelling, en het kopergehalte aan de tap. Zij beveelden toen aan terughoudend te zijn bij investeringen louter gebaseerd op de uitslag van de koperenbuizenopstelling. Hier wordt ingegaan op de hoeveelheid koper die via huishoudens in het milieu gebracht wordt en hoe die koperbelasting kan worden gereduceerd. Twee vragen staan dus centraal: Op welke wijze beïnvloedt de zuivering het koperoplossend vermogen van drinkwater en hoe groot is de koperbelasting via huishoudens en op welke manier zou deze belasting eventueel teruggebracht kunnen worden?.

Eijsink, R.;
Natuurbeheer, onderdeel van kerntaak waterbedrijven. (nl) VEWIN, [Rijswijk], Netherlands, 2003. 17 p [HAAFF 22/5517 ]
URL: http://www.easy-site.nl/vewin/UploadDataDocumenten/Algemeen/Beleidsvisies/Brochure_Natuurbeheer-onderdeel_kerntaak.pdf

Koerselman, W.;
De drinkwatersector moet leren omgaan met onzekerheden : een artikelenreeks over trends die de sector zullen beïnvloeden. (nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.41-43. Ill.
Een projectteam van vertegenwoordigers van tien waterleidingbedrijven, versterkt met deelnemers uit Cibit, VEWIN en Kiwa, ontwikkelt momenteel toekomstbeelden voor de waterleidingbedrijfstak, die zowel de bedrijfstak als de individuele waterleidingbedrijven helpen adequaat in te spelen op toekomstige ontwikkelingen. Grondslag voor de toekomstschets vormt een synthese van elf belangrijke trends, die de bedrijfstak de komende decennia ingrijpend kunnen beïnvloeden. Deze trends bieden kansen, maar kunnen ook risico's met zich meebrengen. De trends spelen zich voor een belangrijk deel buiten de bedrijfstak af, maar de bedrijfstak zal erop moeten inspelen om ook in de toekomst succesvol te blijven. De komende maanden zal in ieder nummer van H2O één van die elf trends worden gepresenteerd.

Leeuwis-Tolboom, J.A.M.; Peters, J.H.;
Position paper grondwateroverlast : positiebepaling van de drinkwatersector. (nl) VEWIN, Rijswijk, Netherlands, 2002. 25 p [HAAFF 22/5519 ]
URL: http://www.easy-site.nl/vewin/UploadDataDocumenten/Algemeen/Beleidsvisies/grondwateroverlast_position_paper_final.pdf

Leeuwis-Tolboom, J.A.M.; Lit, A. van; Hendriks, A.M.;
Aanwijzing en inzet van noodoverloopgebieden : verkenning van de consequenties voor de drinkwatervoorziening. (nl) VEWIN, Rijswijk, Netherlands, 2002. 25, 34 p [HAAFF 22/5515 ]
URL: http://www.easy-site.nl/vewin/UploadDataDocumenten/Algemeen/Beleidsvisies/rapportage_noodoverloopgebieden_definitief.pdf

Medema, G.J.; Hoogenboezem, W.; Veer, A.J. van der[et al.];
Quantitative risk assessment of Cryptosporidium in surface water treatment. (en)
In: Water science and technology 47(2003)3 p.241–247. 8 refs.
Quantitative microbiological risk assessment requires quantitative data to assess consumer exposure to pathogens and the resulting health risk. The aim of this study was to evaluate data sets on the occurrence of Cryptosporidium oocysts in raw water and on the removal of model organisms (anaerobic spores, bacteriophages) to perform such a risk assessment.
URL: http://www.iwaponline.com/wst/04703/0241/047030241.pdf (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Ramaker, T.; Wens, P. van der; Juhasz, M.; Rotermundt, H. ;
Investeren of niet? Ook duurzaamheid weegt mee in beslismodel. (nl)
In: H twee O 36(2003)4 p.15-18. Figs.; 9 refs.
Waterbedrijven worden in toenemende mate beoordeeld op maatschappelijke prestaties en realiseren zich dat deze indirecte baten essentieel zijn voor een gezonde bedrijfsvoering en maatschappelijke positionering. De wens om duurzaam te ondernemen speelt hierin een belangrijke rol. Met name de vrijwillige benchmark zorgt voor toenemende bewustwording van kosten en baten en dwingt waterbedrijven kritisch naar het rendement van onderzoek en investeringen te kijken. Om de juiste investeringsbeslissingen te kunnen nemen is een heldere en onderbouwde toekomstvisie essentieel. De baten van projecten kunnen met behulp van de zogeheten 'Return On Investment'-methoden (ROI) inzichtelijk worden gemaakt. Vaak ligt hierbij het accent op het financiële rendement om bijvoorbeeld de waterprijs laag te kunnen houden. De waterleidingbedrijven Vitens, Waterleiding Maatschappij Limburg en Brabant Water wilden ook andere, niet in geld uit te drukken baten van projecten mee kunnen laten wegen bij investeringsbeslissingen. Ze zochten samen met het kennismanagementteam van Kiwa Water Research naar een geschikte methode en die hebben ze gevonden.

Siegers, W.; Beerendonk, E.; IJpelaar, G.;
Worden hormoonverstorende stoffen (EDC's) door bestaande drinkwaterzuiveringen verwijderd?. (nl)
In: H twee O 36(2003)5 p.15-16. Fig.; Tabs.; 4 refs.
Uit een oriënterend, op laboratoriumschaal, uitgevoerd onderzoek blijkt dat de meeste huidig toegepaste en toekomstige zuiveringstechnieken, met uitzondering van coagulatie-sedimentatie, goed in staat zouden moeten zijn veel voorkomende hormoonverstorende stoffen (ook wel endocrine disrupting compounds of EDC's genoemd) uit het oppervlaktewater te verwijderen. Amitrol lijkt als enige onderzochte stof slecht te verwijderen door bijvoorbeeld actieve-koolfiltratie, maar is goed verwijderbaar met ozon.

Vaartjes, J.;
Hydron breidt experiment met chip uit : ook derden krijgen toegang tot ondergrondse watertappunten. (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.33. Ill.
In het gehele toeleveringsgebied van Hydron Midden-Nederland (de provincie Utrecht en Hilversum) chip kunnen worden bediend. Niet langer hoeft dan voor het gebruik van de bovengrondse brandkranen een opzetstuk bij het waterbedrijf gehuurd te worden. Ondeskundig gebruik hiervan kan leiden tot verontreiniging van het drinkwater en van dat risico wil Hydron af.

Vlies, A. van der; Smith, J.; Gombault, M.; Willems, M.;
ZHEW doorgelicht op duurzaamheid : resultaat is positief. (nl)
In: H twee O 36(2003)5 p.40-42. Figs.
BECO groep BV paste een zogeheten duurzaamheidsstrategiescan toe op het Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden (ZHEW) om dit zuiveringsschap op duurzaamheid door te lichten. In dit artikel staan de resultaten.

Wijland, G. van;
Arie van der Vlies en John Smith (ZHEW) over: duurzaam ondernemen. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)4 p.167-169. Ills.
Interview met genoemde heren die zich binnen Zuiveringschap Hollandse Eilanden en Waarden zich al jaren sterk maken voor duurzame bedrijfsvoering die het integrale waterbeheer overstijgt.

AFVALWATER



Artola-Garicano, E.; Borkent, I.; Damen, K.[et al.];
Sorption kinetics and microbial biodegradation activity of hydrophobic chemicals in sewage sludge: model and measurements based on free concentrations. (en)
In: Environmental science & technology 37(2003)1 p.116-122. 41 refs.
In the current study, a new method is introduced with which the rate-limiting factor of biodegradation processes of hydrophobic chemicals in organic and aqueous systems can be determined. The novelty of this approach lies in the combination of a free concentration-based kinetic model with measurements of both free and total concentrations in time. This model includes microbial biodegradation activity of the chemical in the aqueous phase and chemical sorption kinetics with respect to organic carbon and aqueous phases.
URL: http://dx.doi.org/10.1021/es020115y (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Arts, H.J.J.M.; Heederik, D.J.J.;
Het voorkomen van endotoxinen op rwzi's. (nl) STOWA, 2002 44, STOWA, Utrecht, Netherlands, 2003. 58 p [HAAFF 32/440(2002-44) ]

Bentem, A. van; Roest, H. van der; Molen, J. van der;
MBR in het buitenland : grande, größer, biggest. ( nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.35-37. Fig.; Ills.; Tab.
In Nederland is de MBR in opmars sinds het pilotonderzoek in Beverwijk begin 2000 van start ging. De belangstelling is groot en met de MBR Varsseveld heeft Nederland binnenkort zijn eerste praktijkinstallatie. Deze ontwikkeling verschilt sterk van die in andere landen. Terwijl Nederland voorzichtig zijn eerste MBR-stapjes uit, wordt in de omringende landen, met name Duitsland en Groot-Brittannië, de ene na de andere grote membraanbioreactor gebouwd.

Bressers, J.T.A.; Lulofs, K.R.D.;
De werking van beleidsinstrumenten in een lange termijn perspectief : de invloed van waterkwaliteitsheffingen op de organische vervuiling van industrieel afvalwater in de periode 1986-1995. (nl)
In: Beleidswetenschap 17(2003)1 p.3-28. 16 refs.
Twintig jaar geleden werden de resultaten gepubliceerd van een evaluatie-onderzoek dat onder meer de daling van de organische vervuiling van het Nederlandse bedrijfsafvalwater behandelde (over de jaren 1974-1980). De conclusie was opmerkelijk. Een bestemmingsheffing waarvan velen betoogden dat hij niet bedoeld was om regulerend te werken, en dat ook niet zou doen, bleek dat wèl te doen. Na twintig jaar worden dezelfde analyses verricht (over de jaren 1986-1995). [HAAFF T 625 ]

Delfland content met Delfluent. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)4 p.170-171. Ills.
Na jaren van intensieve voorbereidingen start eind dit jaar de bouw van een van de grootste rioolwaterzuiveringsinstallaties van Europa, kosten 1,5 miljard euro, in Harnaschpolder bij Schipluiden. Interview met de betrokken Delflandse Hoogheemraad en waarnemend-dijkgraaf dhr. Spelter.

Erens, F.; Man, A. de; Janssen, J.;
Zuiveringsschap Limburg en ENCI lossen slibprobleem op. (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.22-25. Figs.; Ills; Tabs.; 2 refs.
Met de bouw van de derde slibdroger loste het Zuiveringschap Limburg eind vorig jaar het slibprobleem op. Het zuiveringschap laat al het slib voortaan thermisch drogen. De cementindustrie gebruikt het residu. Bij de cementfabricage wordt het organisch deel van het slib gebruikt als brandstof en de asrest wordt als grondstof volledig in deze cementklinker gebonden.

Geraats, S.G.M.;
MBR Marktonderzoek. (nl) STOWA rapport, 2002-14, STOWA, Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, [Utrecht], Netherlands, 2003. 76 p [HAAFF 32/440(2002-13) ]

Hommel, B.; Venrooij, J. van; Gabriëlse, G.; Engelaar, A. ;
Biologische sulfaat- en CZV-verwijdering uit complex industrieel afvalwater. (nl)
In: H twee O 36(2003)1 p.25-26.
In opdracht van Heros Sluiskil B.V. voerde Has Kennis Transfer, in samenwerking met Paques B.V., een haalbaarheidsonderzoek uit naar de verwijdering van sulfaat uit industrieel afvalwater middels biologische anaërobe sulfaatreductie gevolgd door gelimiteerde aërobe oxidatie tot elementaire zwavel.

Kampf, R.; Claassen, T.; Palsma, B.;
De waterharmonica : van effluent tot bruikbaar oppervlaktewater. (nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.44-46. Figs.; Ill.
Effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties is lang beschouwd als afval(water). Maar de laatste jaren ontstaan steeds meer initiatieven om met het effluent iets nuttigs te doen. Onderzoek op Texel gaf een impuls aan het gebruik van moerassystemen voor de nazuivering van effluenten, zodat het opnieuw gebruikt kan worden. Intussen krijgt dit initiatief van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier bij andere waterschappen navolging. [HAAFF T 216 ]

Lawrence, D.; Gool, H. van; Zilverentant, A.;
MBR in de industrie op alle fronten inzetbaar. ( nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.32-34. Ills.
Het lijkt momenteel alsof de aandacht voor de membraanbioreactor (MBR) vooral gericht is op de behandeling van huishoudelijk afvalwater. Industriële waterverbruikers worden zich echter ook steeds meer bewust van de mogelijkheden die een MBR biedt, niet alleen als middel om aan strenge effluenteisen te voldoen, maar ook om vergaand waterhergebruik te realiseren. Oorspronkelijk werd een membraanbioreactor vooral toegepast als sprake was van matig of slecht afbreekbare vervuiling in het afvalwater. De tendens is nu om ook voor eenvoudig biologisch behandelbaar afvalwater niet meer alleen met conventionele behandelingstechnieken te werken.

Leenen, J.; Roest, H. van der;
MBR-technologie, Nederlandse bijdrage aan een wereldwijde hype. (nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.23-25. Fig.; Ills.
Nederland heeft de afgelopen jaren een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de membraanbioreactor-technologie. Deze technologie geniet nu wereldwijd veel belangstelling. Ze wordt inmiddels ook grootschalig toegepast. In korte tijd is binnen de Nederlandse watersector overeenstemming bereikt over het onderzoeken van de mogelijkheden voor toepassing van de MBR-technologie in Nederland. De vervolgfase, de realisatie van een demonstratie-installatie in Varsseveld, is begonnen. Verschillende waterbeheerders hebben besloten om binnen afzienbare tijd een MBR-installatie te realiseren. Uit een recent uitgevoerde marktanalyse blijkt dat het aantal potentieel kansrijke locaties in Nederland groot is. Deze positieve resultaten mogen echter niet leiden tot vergenoegzaamheid, omdat de potenties nog niet ten volle worden benut.

Lens, P.N.L.; Klijn, R.; Lier, J.B. van; Lettinga, G.;
Effect of specific gas loading rate on thermophilic (55 degrees C) acidifying (pH 6) and sulfate reducing granular sludge reactors. (en)
In: Water research 37(2003)5 p.1033-1047. 27 refs.
The effect of the specific gas loading rate on the acidifying, sulfate reducing and sulfur removal capacity of thermophilic (55 degrees C; pH 6.0) granular sludge bed reactors treating partly acidified wastewater was investigated.
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0043-1354(02)00459-1 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Mosquera-Corral, A.; Montras, A.; Heijnen, J.J.; Loosdrecht, M.C.M. van;
Degradation of polymers in a biofilm airlift suspension reactor. (en)
In: Water research 37(2003)3 p.485-492. 29 refs.
The effect of degradation of polymeric substrates (starch and soy proteins mixture) on the structure of biofilms has been studied. The characteristics of the obtained biofilms were compared to those obtained on corresponding monomeric substrates (glucose and aspartic acid).
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0043-1354(02)00309-3 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Schyns, P.; Petri, C.; Bentem, A. van; Kox, L.;
MBR Varsseveld, een demonstratie van vooruitgang. (nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.29-31. Figs.; Tab.
Waterschap Rijn en IJssel heeft besloten tot de realisatie van een MBR-installatie voor de rioolwaterzuiveringsinstallatie Varsseveld. Dit besluit luidt een volgende fase in van de ontwikkeling naar een grootschalige toepassing van de membraanbioreactor-technologie in de behandeling van huishoudelijk afvalwater in Nederland.

Sipma, J.; Janssen, A.J.H.; Pol, L.W.H.[et al.];
Development of a novel process for the biological conversion of H2S and methanethiol to elemental sulfur. (en)
In: Biotechnology and bioengineering 82(2003)1 p.1-11. 29 refs.
The feasibility of anaerobic treatment of wastewater containing methanethiol (MT), an extremely volatile and malodorous sulfur compound, was investigated in lab-scale bioreactors. Inoculum biomass originating from full-scale anaerobic wastewater treatment facilities was used. Several sludges were tested for their ability to degrade MT.
URL: http://www.SwetsWise.com/link/access_db?issn=0006-3592&vol=82&iss=1&page=1&FT=1 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Sliekers, A.O.; Third, K.A.; Abma, W.[et al.];
CANON and Anammox in a gas-lift reactor. (en)
In: FEMS microbiology letters 218(2003)2 p.339-344. 20 refs.
Anoxic ammonium oxidation (Anammox) and Completely Autotrophic Nitrogen removal Over Nitrite (CANON) are new and promising microbial processes to remove ammonia from wastewaters characterized by a low content of organic materials. These two processes were investigated on their feasibility and performance in a gas-lift reactor.
URL: http://dx.doi.org/10.1016/S0378-1097(02)01177-1 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Veeken, A.H.M.; Vries, S. de; Mark, A. van der; Rulkens, W.H.;
Selective precipitation of heavy metals as controlled by a sulfide-selective electrode. (en)
In: Separation science and technology 38(2003)1 p.1-19. 19 refs.
Sulfide precipitation is superior to hydroxide precipitation for removal of heavy metals from wastewaters as it results in lower effluent concentrations and less interference from chelating agents. However, sulfide precipitation is not widely applied in practice because the dosing of sulfide cannot adequately be controlled, and excess sulfide in the effluent is toxic and corrosive. A new process was developed where a sulfide-selective electrode (pS-electrode) controls the sulfide addition. Experiments were performed on lab-scale in batch and continuous systems for synthetic wastewater containing Cd, Cu, Ni, Ph, and Zn. The heavy metals were removed to ppb levels (< 0.05 mg l(-1)) at pH 6.0 by sulfide precipitation while maintaining the total sulfide concentration < 0.02 mg l(-1).

Veldkamp, R.;
Toepassing van kokerafscheiders in bergbezinktanks [thema riolering]. (nl)
In: H twee O 36(2003)2 p.20-22. Figs.; Ill.; Tabs.; 2 refs.
Een praktijkproef in Limmen moet uitwijzen of het inbouwen van kokerafscheiders in bergbezinktanks een extra reductie van de vuiluitworp tot gevolg heeft. Deze kokerafscheiders (lamellen) worden nu veelvuldig gebruikt in de drink- en afvalwaterzuivering.

Verkuijlen, J.; Kraan, M.; Lawrence, D.; Bentem, A. van;
MBR-onderzoek in Beverwijk, 'back to basics'. (nl)
In: H twee O 36(2003)7 p.26-28. Figs.; Ill.; Tabs.
Beverwijk staat synoniem voor MBR sinds het Hoogheemraadschap van Uitwaterende sluizen in Hollands Noorderkwartier, STOWA en DHV Water in 2000 begonnen met een grootschalig pilotonderzoek op het gebied van de membraanbioreactor-technologie; vier installaties werden gebouwd waarmee ruim twee jaar lang uitgebreid onderzoek is verricht. Maar hiermee was het MBR-onderzoek niet afgelopen. Het pilotonderzoek in Beverwijk is voortgezet. Naast de oorspronkelijke vier MBR-systemen zijn ook andere systemen getest. De aandacht van het onderzoek is meer dan voorheen vooral gericht op de specifieke optimalisatiemogelijkheden van elke MBR-pilotinstallatie.

West-Brabant heeft nu ook KAM-certificaat : 'Een Titanenklus, maar meer dan de moeite waard!'. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)6 p.196-198. Ills.
Hoogheemraadschap van West-Brabant heeft het KAM certificaat ontvangen en voldoet daarmee als organisatie aan strenge internationale normen en levert daardoor een hoogwaardig product voor wat betreft kwaliteit, prijs en organisatie, maar scoort ook hoog op het gebied van Arbo en Milieu.

RIOLERING



Genezen én voorkomen. (nl) Commissie Diergezondheid en Riooloverstorten, [S.l.], Netherlands, 2003. 58 p [HAAFF 22/5511 ]

Dolman, N.; Bos, R.; Oudekerk, H.; Brandon, S.;
Drievoudig stelsel met lokale zuivering van regenwater in Den Helder [thema riolering]. (nl)
In: H twee O 36(2003)2 p.26-28. Fig.
In een haalbaarheidsstudie is op hoofdlijnen onderzocht hoe een regenwaterstelsel kan worden aangelegd dat voldoet aan de eisen van de waterkwaliteitsbeheerder en een beperkte afvoer van regenwater naar de afvalwaterzuivering mogelijk maakt. De aanleiding voor het onderzoek was een herbezinning op het ontwerp rioleringsplan van de gemeente Delft.

Gemeenten werken hard aan overstorten : Waterschap De Meerkant loopt voorop bij basisinspanning [thema riolering]. (nl)
In: H twee O 36(2003)2 p.36. Ill.
Uit een voortgangsrapportage van eind vorig jaar blijkt dat van de 301 overstorten in 1990 nog 252 overstorten resteren, waarvan 25 het predikaat 'risicovolle overstort' krijgen.

Kaats, M.; Geerlings, G.; Kluck, J.;
Langdurige samenwerking om het riool te kunnen verbeteren : gemeente Muiden en Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht [thema riolering]. (nl)
In: H twee O 36(2003)2 p.38-39. Ills.
In de komende tien jaar willen beide partijen de vuilemissies vanuit het rioolstelsel reduceren tot een niveau dat acceptabel is voor het lokale watermilieu door het integraal uitvoeren van het emissiespoor (basisinspanning) en het waterkwaliteitspoor.

Meten en berekenen rioolstelsels : een systematische en stapsgewijze methiodiek voor het verbeteren van de betrouwbaarheid van hydraulische modelberekeningen. ( nl) Stichting Rioned, Ede, Netherlands, 2003. 138 p
Dit rapport biedt een methode om in concrete situaties het berekende hydraulisch functioneren te toetsen aan praktijkmetingen. Het doel is de kwaliteit van het rekenmodel op het gewenste kwaliteitsniveau te brengen. In deze methode zijn rekenen en meten aanvullend op elkaar. De voornaamste stappen zijn: op orde brengen van de basisgegevens; controleren van de waterbalans voor respectievelijk droogweerafvoer, regenwaterafvoer zonder overstorting en regenwaterafvoer met overstorting; controleren van het functioneren van de riolering; kalibreren van het rekenmodel aan de hand van praktijkmetingen. Ingegaan wordt op onder meer controleprocedures, meetinstrumenten, meetopzetten, analysemethoden en kalibratiemethoden. Ook worden praktijkvoorbeelden beschreven. [HAAFF 22/5483 ]

Torenbeek, R.; Duursema, G.;
EBEOSTAD ingebed in een quick-scan stedelijk water. (nl)
In: H twee O 36(2003)1 p.19-21. 4 refs.
Waterschap Velt en Vecht heeft een quick-scan van de stadswateren in haar beheergebied uitgevoerd. Er is gebruik gemaakt van zowel deeltoets 1 van de beoordelingsmethode EBEOSTAD, als van de visie die de provincie Overijssel recentelijk over stedelijk water heeft ontwikkeld. De beoordelingsresultaten worden tegen de achtergrond van een viertal streefbeelden geplaatst. In dit artikel wordt uitgelegd waarom en hoe dat is gegaan.

Asseldonk, M.A.P.M. van [et al.] Verantwoord boeren versus verantwoord lozen. (nl) Rapport / ID-Lelystad, no. 2168. ID-Lelystad, Lelystad, Netherlands. 2001. 27 p
URL: http://www.precisievoeding.nl/documenten/Rapport%20ID-Lelystad%20no%202168.pdf

Vonk, D.; Zuidervliet, J.; Moens, M.;
Monitoring riooloverstorten wenselijk én mogelijk [thema riolering]. (nl)
In: H twee O 36(2003)2 p.17-19. Fig.; Ills.; 9 refs.
Het eerste deel van het CIW-onderzoek 'Nadere uitwerking monitoring riooloverstorten' kan worden gezien als een aanbeveling voor de concrete invulling van het monitoren, zoals die in de modelvergunning riooloverstoren is opgenomen. Het onderzoek geeft nadere uitwerking aan de volgende onderwerpen: meetstrategie; meetopzet; gegevensbeheer; en middelen. In dit artikel een korte uiteenzetting.

MILIEUVERONTREINIGING



Duyzer, J.;
De atmosfeer; belangrijke bron van verontreiniging van het oppervlaktewater?. (nl)
In: H twee O 36(2003)4 p.28-30. Figs.; Ill.; Tab.; 3 refs.
Schadelijke stoffen kunnen zich door de lucht over grote gebieden verspreiden. TNO voerde de afgelopen jaren een uitgebreid onderzoek uit naar het voorkomen van schadelijke stoffen, zoals bestrijdingsmiddelen, PCB's en PAK, in de lucht en de neerslag. Overal in Nederland worden deze veelal toxische stoffen aangetroffen. Daarbij overschrijden de concentraties van enkele van deze stoffen in neerslag regelmatig de normen voor oppervlaktewater. Uit de metingen blijkt dat de atmosfeer voor veel stoffen een belangrijke aanvoerroute is. De gevonden stoffen kwamen voor het grootste gedeelte uit Nederland. De bronnen van de in Nederland verboden stoffen liggen vaak in het buitenland. [HAAFF T 216 ]

Duyzer, J.H.; Vonk, A.W.;
Atmosferische depositie van pesticiden, PAK en PCB's in Nederland. (nl) TNO-rapport, R2002/606, TNO Milieu, Energie en Procesinnovatie, Apeldoorn, Netherlands, 2002. [155] p [HAAFF 39/789(2002-606) ]

Noij, T.H.M.; Bobeldijk, I.;
Novel monitoring concepts to acquire new water quality knowledge. (en)
In: Water science and technology 47(2003)2 p.181-188. 10 refs.
Two novel water quality monitoring concepts were developed: the HPLC-fingerprint for the monitoring of yet unidentified pollutants and the HPLC-Toxprint(R) for the recognition of (unknown) toxic or genotoxic compounds. The paper describes applications of both concepts.
URL: http://www.iwaponline.com/wst/04702/0181/047020181.pdf (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Onkruidbestrijding op verhardingen door hoveniers : resultaten van een enquête van Stichting Reinwater. (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.8-9. Ill.; Tab.
Veel hoveniers gebruiken regelmatig bestrijdingsmiddelen op verhardingen die niet overeenkomen met de besluiten van her College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen, zo bleek uit contacten van Stichting Reinwater met hoveniers tijdens haar project 'Onkruidbestrijdingsmiddelen op verhardingen'. Aangezien de overtredingen redelijk vaak voorkomen, zette Reinwater een steekproefsgewijze enquête op naar het gebruik. Tijdens de enquête is ook gevraagd naar de stand van zaken rond alternatieve methoden van onkruidbestrijding, zoals hergebruik van de borstel- en brandmachine en de heetwatermethode. Stichting Reinwater benadrukt dat deze enquête niet moet worden gezien als een volledig en breed onderzoek, maar als een indicatie van de naleving van de besluiten van het CTB. De resultaten zijn mogelijk aanleiding voor een grootschaliger en breder opgezet onderzoek. [HAAFF T 216 ]

WATERBODEM



Griethuysen, C. van; Meijboom, E.W.; Koelmans, A.A.;
Spatial variation of metals and acid volatile sulfide in floodplain lake sediment. (en)
In: Environmental toxicology and chemistry 22(2003)3 p.457-465. 42 refs.
In risk assessment of aquatic sediments, much attention is paid to the immobilizing effect of acid volatile sulfide (AVS) on trace metals. The difference of AVS and simultaneously extracted metals (SEM) gives an indication of metal availability. In floodplain sediments, where changing redox conditions occur, AVS may play a major role in determining variation in metal availability. The importance of spatial heterogeneity has been recognized in risk assessment of trace-metal-polluted sediments. However, little is known about spatial variation of available metal fractions. The authors studied spatial variability of sediment, environmental conditions, total contaminant concentrations, and available metals in a floodplain lake.
URL: http://etc.allenpress.com/entconline/?request=get-document&issn=0730-7268&volume=022&issue=03&page=0457 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Rienks, H.; Joziasse, J.; Rijnbeek, J.; Karssemeijer, P.;
Pc-rekenmodel zoekt bestemming voor baggerspecie. (nl)
In: Land + water 43(2003)3 p.49-51. Ill.; Tab.
Met het rekenmodel Prospect kunnen waterbeheerders inzicht krijgen in aanbod, verwerking- en afzetmogelijkheden van baggerspecie. Voor het ontwerp van depot Hollandsch Diep is het programma gebruikt om de baggerstromen in Zuid-Holland te analyseren.

Stronkhorst, J.;
Ecotoxicological effects of Dutch harbour sediments : the development of an effect-based assessment framework to regulate the disposal of dredged material in coastal waters of the Netherlands. (en) s.n.], [S.l., Netherlands, 2003. VI, 202 p [HAAFF 22/5454 ]

Vermeulen, J.; Grotenhuis, J.T.C.; Joziasse, J.; Rulkens, W.H.;
Ripening of clayey dredged sediments during temporary upland disposal : a bioremediation technique. (en)
In: Journal of soils and sediments 3(2003)1 p.49-59. 103 refs.
For good management of temporary disposal sites, knowledge is needed on the processes controlling the behaviour of the sediments during disposal. Therefore a review of the literature was made to get an integrated overview about processes that take place during temporary disposal. [HAAFF T 1550 ]
URL: http://www.scientificjournals.com/sj/db/pdf//jss/2003.01/jss2003.01.065.pdf (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Vink, J.; Miermans, K.;
Meettechniek voor integrale beoordeling risico's zware metalen in waterbodems. (nl)
In: H twee O 36(2003)6 p.16-18. Figs.; Ill.; Tabs.; 3 refs.
Grote hoeveelheden sediment in het Nederlandse rivierengebied zijn verontreinigd met zware metalen. In de zoete wateren valt 73 procent van het slib onder klasse 2 of hoger. Hiervan behoort 22 procent tot klasse 4-slib. Deze klassering gebeurt op basis van totaalgehalten. Om de daadwerkelijke risico's van zware metalen te schatten moet echter een verband worden gelegd tussen de chemische beschikbaarheid (speciatie) en het biologische effect (opname). Tot op heden is deze koppeling niet goed gelegd vanwege ontbrekende of inconsistente bepalingsmethoden. De bij het RIZA ontwikkelde meetcel SOFIE meet speciatie in sediment en opname door organismen tegelijkertijd. [HAAFF T 216 ]

MILIEUBESCHERMING



Bakel, P.J.T. van; Groenendijk, P.; Schoumans, O.F.[et al.];
Mogelijkheden voor vermindering van de P-uitspoeling naar oppervlaktewater, met speciale aandacht voor bufferstroken. (nl)
In: Klok, C.[et al.];
Gebiedsgerichte milieumaatregelen voor waterkwaliteit en natuur in reconstructiegebieden van Noord-Brabant. Alterra rapport, 635, Alterra, Wageningen, 2003. p.81-91. 6 refs. [HAAFF 32/476(635) ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport635.pdf

Boels, D.;
Investigation of the functional lifetime of TRISOPLAST in relation to chemical compositions of pore water solutions in barriers. (nl) Alterra-rapport, 528, Alterra, Wageningen, Netherlands, 2003. 49 p [HAAFF 32/476(528) 1e ex] [HAAFF 32/476(528) 2e ex] [ECLNV NL 02 528 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport528.pdf

Bohemen, H.D. van; Janssen - van de Laak, W.H.;
The influence of road infrastructure and traffic on soil, water, and air quality. (en)
In: Environmental management 31(2003)1 p.50-68. 34 refs.
Polluting substances are spread as a consequence of the construction and use of roads. This article provides a summary of the substances with which traffic pollutes the environment on a local, regional and global level. The mechanisms of dispersion of pollutants to soil and groundwater are described. Based on environmental quality requirements established in rules and regulations in the Netherlands, the paper discusses mitigating measures necessary to limit the distribution of pollutants along highways.
URL: http://www.swetswise.com/link/access_db?issn=1432-1009&vol=31&iss=1&page=0050 (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Dijk, K.A. van; Overbeek, H.; Serré, M.C.;
Emissiebeheersplan-1 Noordzeekanaalgebied. (nl) ANW-nota, 03.06, Rijkswaterstaat, Directie Noord-Holland, Haarlem, Netherlands, 2003. 51 bl [HAAFF 22/5495 ]

DIVERSEN



Boer, E. de;
Ze hebben ze laten verzuipen! : in vorm. (nl)
In: Land + water 43(2003)1/2 p.38-41. Maps.
Voor 1953 bestonden er al verschillende plannen om de veiligheid rond de Zeeuwse en Zuid-Hollandse wateren te verhogen en was er deskundigheid ontwikkeld, maar tot uitvoering van waterbouwkundige maatregelen kwam het maar steeds niet.

Boorsma, K.;
Techniek kan zeespiegelstijging wel aan : politiek gaat uit van irreële prognoses [dossier watersnood]. (nl)
In: Land + water 43(2003)1/2 p.24-26. Ill.; Tab.
De stijging van de zeespiegel vertoont een lineair verloop van 18-20 cm per eeuw. Prognoses die uitgaan van een versnelde zeespiegelstijging worden hier dan ook aangevochten.

Bruin, D. de; Schultz, E.;
A simple start with far-reaching consequences. ( en)
In: Irrigation and drainage 52(2003)1 p.51-63.
The history of water management in The netherlands shows how the original natural landscape was transformed into a man-made landscape and has led to never-ending struggle with the water. [HAAFF www]
URL: http://download.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext?ID=102528433&PLACEBO=IE.pdf (Alleen fulltext toegankelijk voor Wageningen UR)

Lintsen, H.;
Two centuries of central water management in the Netherlands. (en)
In: Technology and culture 43(2002)7 p.549-568. 33 refs.
The Rijkswaterstaat's central role in Dutch society is taken for granted. In its two hundred years the agency has also known less prosperous times. The changing tides of the Rijkswaterstaat are theme of this essay. [HAAFF S 12.405 ]

Lucassen, W.;
Herinneringen aan de ramp : 1 februari 1953: watersnood in zuid-west Nederland. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)1 p.6-15. ills.
In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd zuid-west Nederland getroffen door de watersnoodramp. In dit artikel herinneringen van een aantal mensen onder verschillende omstandigheden. [NIEUWL]

Peperstraten, J. van;
Weersverwachting dagelijkse zorg voor waterbeheerders : KNMI werkt aan pilot-projecten afgestemd op de waterschappen. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)4 p.164-166. Ills.
KNMI werkt aan een aantal pilot-projecten om in de toekomst de waterschappen betere informatie te kunnen geven voor zowel 'gevaarlijk weer' (o.a. piekbuien) als 'saai weer'. [HAAFF]

Reinders, P.; Groen, N.;
Waterwijzer 2002-2003 : feiten en cijfers waterbeheer in Nederland : Nederland leeft met water. (nl) Ministerie van Verkeer en Waterstaat [etc.], Den Haag [etc.], Netherlands, 2002. 53 p [HAAFF 22/5512 ]
URL: http://www.nederlandleeftmetwater.nl/downloads/pdf/Waterwijzer_2002-2003.pdf

Verslag van de stormvloed van 27 en 28 oktober 2002 (SR81). (nl) Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, RIKZ, 's-Gravenhage, Netherlands, 2003. 21,11 p [HAAFF 22/5488 ]
URL: http://www.watermarkt.nl/WM/digiproducts/Stormvloed 81.pdf

Waterbouwdag 2003 : in het teken van de stormvloed 1953. (nl)
In: Land + water 43(2003)3 (bijlage) p.36 p.. Ill.
In deze stormvloedspecial aandacht voor het verdwijnen van waterbouwkundige deskundigheid, de vraag of de stormvloedramp te voorkomen was, de vergeten stormvloedramp in Vlaanderen, de verschillen in aanpak tot dijkherstel, de sluiting van de Veerhaven Kruiningen, kosten en baten van het Deltaplan, de Deltawerken bekeken door de bril van de aannemerij, de toespraak van de toekomstige koningin bij de nieuwe toekomstige Deltawerken in 2103, en de vraag of het morgen weer kan gebeuren. [HAAFF T 111 ]

© Bibliotheek Wageningen UR, 2003;  Comments and questions to servicedesk.library@wur.nl