STOWA homepage STOWA homepage

 Attenderingsbulletin - nummer 2, januari 2004

Recente publicaties uit de Hydrotheek

Geïnteresseerd in een publicatie? Vraag 'm aan via de Hydrotheek database


AFVALWATERSYSTEEM - Algemeen

Boom, T.; Valk, K.;
Wanneer is geurhinder acceptabel? : behoefte aan genormaliseerde methode voor bepalen hinderlijkheid. (nl)
In: ArenA 9(2003)3 p.40-42. Fig.; 5 refs.
Het Ministerie van VROM heeft aan Witteveen+Bos en TNO-MEP opdracht gegeven de bestaande methoden voor het bepalen van geurhinder te evalueren. Het NNI heeft aan VROM geadviseerd onderzoek uit te voeren gericht op het ontwikkelen van een genormaliseerde methode voor de bepaling van geurhinder en geurhinderpotentieel. Uit een in 2002 afgerond onderzoek is de bepaling van de hedonische waarde als de meest geschikte methode naar voren gekomen, waarbij zowel wetenschappelijke als praktische aspecten een rol hebben gespeeld. De onderzochte methode is ook rijp voor normalisatie en heeft geresulteerd in een concept ontwerp NVN 2818:2002.

Kolk, H. van der;
De rol van ICT bij toekomstig beheer van de RWZI. (nl) STOWA, 2003-03, STOWA, Utrecht, 2003. 30, 30 bl [HAAFF 32/440(2003-03) ]

AFVALWATERSYSTEEM - Inzameling en transport

Bruijne, G. de;
Riolering op de schop [themanummer: stedelijk waterbeheer]. (nl)
In: Neerslag 38(2003)5 p.41-44. Ills.
De Nederlandse waterbeheerders dreigen geïsoleerd te raken van internationale ontwikkelingen omdat wij veronderstellen dat de middelen waarmee wij ons land bijna volledig hebben gerioleerd blijvend voor dat doel kunnen worden aangesproken. In Nederland waar slinkende gemeentebegrotingen regel worden, zou men er goed aan doen zich aan te sluiten bij de internationale discussies over, en onderzoek naar een waterloze logistieke sanitatie aanpak.
URL: http://www.neerslag-magazine.nl/artikel.asp?key=281

Lettinga, G.; Kujawa-Roeleveld, K.; Zeeman, G.;
Decentralisatie en hergebruik in de publieke sanitatie. (nl)
In: Afvalwaterwetenschap 2(2003)3 p.231-244. 12 refs.
In navolging van ontwikkelingen in de industriële sector is het zeer wenselijk dat ook in de publieke sector van de sanitatie wordt gekozen voor een (optimaal) decentrale aanpak. Decentrale Sanitatie en Hergebruik (DESAH) is een brongerichte benadering en sterk innovatief in de zin dat het staat voor een volstrekt ander sanitatieconcept, gericht op besparing en hergebruik van water-, energie en grondstoffen.

Michiels, F.C.M.A.; Bouwer, K.; Geest, H.J.A.M. van;
Beheer van afvalwater : advies van de Evaluatiecommissie Wet Milieubeheer inzake de regeling voor het zich ontdoen, de inzameling en het transport van afvalwater. (nl) ECWM, 2002/9, Evaluatiecommissie Wet Milieubeheer, [Den Haag], 2002. [14,] 79 p. [ECLNV B4c 2 ] [ECLNV B4c 2 ] [HAAFF 22/5626 ]
URL: http://rechten.uvt.nl/ecwm/pdf/rapport%20ECWM%202002-9%20beheer%20afvalwater.pdf

Praktijkrichtlijn IBA monitoring. (nl) STOWA, 2003-13, STOWA, Utrecht, 2003. 31 p
In de komende jaren zullen er in Nederland ongeveer 80.000 systemen voor Individuele Behandeling van Afvalwater (IBA) moeten worden geplaatst. Er bestaat behoefte aan een uniform protocol waarmee gegevens over de werking van IBA systemen in de praktijk kunnen worden verzameld met als doel om inzicht te verkrijgen in de werking van deze IBA systemen. Het uitgangspunt bij het ontwikkelen van deze richtlijn was het maken van een document waar iedere waterkwaliteitsbeheerder in de praktijk mee kan werken. De wijze van monitoren is zo geformuleerd dat in geval van lozing in bodem in principe eveneens de hier voorliggende richtlijn kan worden gevolgd. [HAAFF 32/440(2003-13) ]

Robbe, J.;
De verplichting tot aansluiting op de riolering (1). (nl)
In: Tijdschrift voor omgevingsrecht 3(2003)4 p.118-125.
Verreweg het grootste deel van de percelen in Nederland zijn aangesloten op het openbaar riool. Onder omstandigheden is aansluiting wel verplicht. En wel in het kader van Lozingenbesluit WVO huishoudelijk afvalwater, Lozingenbesluit bodembescherming, Bouwbesluit en bouwverordening. Diverse artikelen worden besproken. [HAAFF Leeuw]

Sollie, P.;
Technische rapportage IBA's bij PTC+ in Oenkerk. (nl) Wetterskip Fryslân, Leeuwarden, 2003. 19 p [HAAFF 22/3535(2003-2) ]

Stobbelaar, G.;
Meten en handhaven. (nl)
In: Rioleringswetenschap en techniek 3(2003)10 p.25-39. 11 refs.
Riolering is een ingewikkeld ondergronds leidingensysteem waarmee afvalwater van lozer naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) wordt afgevoerd. Volgens de auteur is het echter in de praktijk zeer lastig een eenduidige relatie te leggen tussen hetgeen op de riolering geloosd wordt en hetgeen er bij de rwzi en de overstorting uitkomt. Door metingen aan het rioolstelsel uit te voeren, kunnen die foutenmarges op termijn verkleind worden.

Swinkels, M.; Hus, E.;
Rijksrioleringsbeleid en realisatie 'dichterbij'!? : vanuit weten op weg naar werkelijkheid. (nl) VROM, [S.l.], 2003. 29, [39] bl [HAAFF 22/5705 ]
URL: http://www.netserver1.net/waterforum/uploads/documents/16.doc (Word document)

Voorhoeve, J.G.; Kerk, A.J. van de;
Rioolvreemd water : onderzoek naar hoeveelheden en oorsprong afvalwater. (nl) STOWA, 2003-08, STOWA, Utrecht, 2003. 70 p
De ontwikkelde DroogWeerAfvoer Analyse Systematiek (DWAAS) methodiek bepaalt aan de hand van reeds bestaande gegevens óf er rioolvreemd water optreedt (grondwaterinfiltratie) en zo ja, hoeveel. De methodiek verdient toepassing in alle gevallen waarin de theoretische droogweerafvoer (dwa) een belangrijke rol speelt, zoals rioleringsplannen, optimalisatiestudies en (hydraulische) dimensionering van afvalwaterzuiveringsinstallaties. [HAAFF 32/440(2003-08) ]

AFVALWATERSYSTEEM - Waterbehandeling

Abusam, A.; Keesman, K.J.; Spanjers, H.[et al.];
Effect of oxidation ditch horizontal velocity on the nitrogen removal process. (en)
In: European water management online 2002. 9 p. 12 refs.
URL: http://www.ewaonline.de/journal/2002_06.pdf

Abusam, A.; Keesman, K.J.;
Sensitivity analysis of the secondary settling tank double-exponential function model. (en)
In: European water management online 2002. 9 p. 12 refs.
The secondary settling tank plays a very crucial role in achieving the very strict effluent standards of wastewater treatment plants. To investigate the ability of the widely used secondary settling tank model, the double-exponential model, to predict the dynamic behavior, a factorial sensitivity analysis was carried out.
URL: http://www.ewaonline.de/journal/2002_07.pdf

Armbruster, M.;
Optimalisatie van ronde nabezinktanks. [3] Modelproeven. (en) STOWA, 2002 W01, STOWA, Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht , 2002. 51 p [HAAFF 32/440(2002-W01) ]

Birkett, J.W.; Lester, J.N.;
Endocrine disrupters in wastewater and sludge treatment processes. (en) Lewis, Boca Raton, FL, United States, 2003. 295 p
Endocrine Disrupting Chemicals (EDCs) have been shown to produce changes in the endocrine system of organisms that lead to increases in cancers and abnormalities in reproductive structure and function. Recent research has highlighted the existence of hormonally active compounds in sewage and industrial effluents and their potential for recycling back into the environment - including drinking water supplies- through point sources and non-point sources. Endocrine Disrupters in Wastewater and Sludge Treatment Processes presents the latest research on EDCs, covering the sources, fate, and transport of EDCs in sewage and industrial effluents, and sludge treatment and disposal options in light of effects on receiving environments. In addition, the authors review current legislation, future research needs, and potential management strategies for endocrine disrupters in the environment.. [BIBIOT Hdb 81 G.02.06.99-2003.01 ] [HAAFF 22/5546 ]

Blom, J.; Vos, T.; Krooneman, J.; Ham, A. van der;
Bereiding van industriewater uit rwzi-effluent [thema proceswater]. (nl)
In: H twee O 36(2003)23 p.19-21. Fig.; Ill.; Tab.
Effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties is door de kwaliteitsverbetering in de afgelopen tien jaar steeds meer een grondstof en steeds minder een afvalstof geworden. Met name in droge gebieden is het effluent van een moderne rwzi te waardevol om weg te gooien. Het kan gebruikt worden als industriewater of voor natuurdoeleinden. Voor een aantal toepassingen bestaat echter behoefte aan verbetering van de kwaliteit. Onderzoek bij de rwzi in Raalte toonde aan dat op eenvoudige wijze een goede verwijdering van pathogene bacteriën, stabilisatie van de kwaliteit en verlaging van het nutriëntengehalte mogelijk is.

Eikelboom, D.H.;
Prozessüberwachung von Belebungsanlagen durch mikroskopische Schlammuntersuchung. (de) ATV-DVWK, Hennef, Germany, Federal Republic of, 2001. 163 p
Procesbeheer van actief-slibinstallaties door microscopisch onderzoek. [HAAFF 22/5673 ]

Flamink, C.; Poele, S. te; Graaf, J. van der;
Verwijdering van xeno-oestrogenen uit afvalwater. (nl)
In: Afvalwaterwetenschap 2(2003)3 p.181-193. 7 refs.
In dit onderzoek is gekeken naar de relatie tussen organische microverontreinigingen die via het effluent van rioolwaterzuiveringsinrichtingen (rwzi's) in oppervlaktewater terechtkomen en de hormoonverstoring die optreedt bij in het oppervlaktewater levende organismen. Uit een literatuurstudie is gebleken dat in het effluent van rwzi's vooral hormonen en nonylfenol(ethoxylat)en verantwoordelijk zijn voor de oestrogene effecten in oppervlaktewater.

Foekema, E.M.;
Ecotoxicologische aspecten bij de nabehandeling van RWZI-effluenten met behulp van biomassa kweek. (nl) STOWA, 2003-2, STOWA, Utrecht, 2003. 43 p [HAAFF 32/440(2003-12) ]

Houten, R. van;
Dossier membraanbioreactoren : state of the art en nieuwe ontwikkelingen in MBR, achtergrond. (nl) NovaForum Publishing, 's-Hertogenbosch, 2003.
Op verzoek van WaterForum heeft Renze van Houten (TNO-MEP), lid van de MBR-redactieraad, een overzicht geschreven van de stand van zaken op het gebied van MBR-technologie. Periodiek past de auteur het webartikel op de laatste inzichten aan.
URL: http://www.netserver1.net/waterforum/nieuwsbrief.asp?file=template_d3.asp&nr=1580

Kiestra, F.; Piron, D.; Segers, J.; Kruit, J.;
MBR geschikt voor MTR-kwaliteit?. (nl)
In: H twee O 36(2003)21 p.18-20. Figs.; Ills.; Tabs.
De naderende strenge MTR-kwaliteit noopt de waterkwaliteitsbeheerders tot nadenken over aanpassing van de bestaande rioolwaterzuiveringsinrichtingen. Voor dit doeleinde begon het Waterschap Rivierenland, in samenwerking met Royal Haskoning en STOWA, een pilot-MBR op de rwzi Maasbommel. Nu, ruim een jaar later, kunnen de eerste conclusies worden getrokken over de haalbaarheid van de extreem lage totaalstikstof en -fosfaatwaarden en de verwijdering van zware metalen en microverontreinigingen. Voor een goede vergelijking met andere technieken is inmiddels in Maasbommel een tweetal zandfilters nageschakeld aan de conventionele zuivering.

Krijgsman, J.;
Optimalisatie van ronde nabezinktanks. [2] Ontwerprichtlijnen en toepassing van het nabezinktankmodel : ontwerpen tussen STORA-1981 en solids flux theorie. (nl) STOWA, 2002 23, STOWA, Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht, 2002. 56 p [HAAFF 32/440(2002-23) ]

Kuij, R. van der;
Optimalisatie van ronde nabezinktanks. [1] Ontwikkeling van het nabezinktankmodel en evaluatie van de STORA-ontwerprichtlijnen. (nl) STOWA, 2002 21, STOWA, Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht, 2002. 119 p [HAAFF 32/440(2002-21) ]

Lahr, J.;
Verwijdering van hormoonverstorende stoffen in rioolwaterzuiveringsinstallaties. (nl) Rapport / STOWA, 2003-15, STOWA, Utrecht, 2003. 81 p [HAAFF 32/440(2003-15) ]

Piron, D.; Kiestra, F.;
MBR Maasbommel: iets anders dan een rwzi. (nl)
In: Neerslag 38(2003)6 p.29-33. Figs.; Ills.
Op de rwzi Maasbommel draait sinds het voorjaar van 2002 een proefinstallatie die moet aantonen of de MBR-technologie (membraanbioreactoren) tot een schoner oppervlaktewater leidt.
URL: http://www.neerslag-magazine.nl/artikel.asp?key=290

Excursie MBR-installaties Groot-Brittannië, 28 t/m 31 oktober 2003. (nl) STOWA, [s.l.], 2003. 1 deel (verschillende pagineringen)
De STOWA heeft 28 tot en met 31 oktober 2003 een excursie georganiseerd naar drie MBR-installaties in Groot-Brittannië. Tijdens de excursie zijn de volgende MBR-installaties (rwzi's) bezocht: Lowestoft; Westbury. Het programma is gevuld met bezoeken aan de installaties, inhoudelijke presentaties door leveranciers (Kubota en Zenon) en de lokale beheerders. [HAAFF 22/5672 ]

WATERWEREN - Algemeen

Barends, F.;
Cyclische bewegingen in de dichtheid van muskusratpopulaties (2). (nl)
In: Muskusrat en beheer 23(2003)2 p.14-16. 16 refs.
Bespreking van literatuur van vangsten in Europa en Nederland. [HAAFF T 676 ]

Bavel, K. van; Poelwijk, H. van;
Veiligheid dijken in relatie tot de muskusrattenbestrijding. (nl)
In: Muskusrat en beheer 23(2003)3 p.18-21. 3 afb., 2 fig.
De droge zomer van 2003 en de daarna gepaard gaande extreme lage rivierwaterstanden op de Rijn waren voor Waterschap Rivierenland een kans om haar waterkeringen nabij de oeverlijn goed te kunnen inspecteren. [HAAFF]

Calamiteitenplan van het Hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard : definitief, versie 1.2. (nl) Hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard, [s.l.], 2003. 48, [49] p [HAAFF 22/5708 ]

Jannink, P.; Brouwer, R.; Drimmelen, C. van;
De Maas op orde. (nl)
In: H twee O 36(2003)22 p.21-25. Figs.
In dit artikel wordt een drietal strategieën voor toekomstige rivierverruiming in het stroomgebied van de Maas gepresenteerd, die op een integrale wijze veiligheid koppelen aan ruimtelijke ordening. De strategieën zijn opgesteld in opdracht van de Directie Limburg van Rijkswaterstaat in het kader van het project Integrale Verkenning Maas (IVM). In dit project zijn de consequenties onderzocht van hogere maatgevende afvoeren van de Maas die op termijn kunnen optreden. Het project resulteerde afgelopen maart in een advies aan de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat. De doelstelling was om, uitgaande van een zo procent hogere toekomstige waterafvoer, antwoord te geven op de vraag of inhoudelijk, bestuurlijk-maatschappelijk, sociaal-economisch en juridisch voldoende perspectief bestaat op een pakket rivierverruimende maatregelen waarmee in de toekomst de veiligheid tegen overstromingen kan worden gehandhaafd zonder de dijken of kaden te verhogen. [HAAFF]

Meulen, G.G. van der;
PoldEvac : an integrated and cross-bordering approach to flood disaster and evacuation management in polder areas in the Netherlands and Germany. (en)
In: Visser, S.J.[ed.];
Modernisation of water management : technological and institutional improvements in irrigation and drainage : proceedings seventh Netherlands national ICID symposium Nijmegen, April 2002. Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. p.117-128. 6 fig., 2 refs. [NIEUWL]

Muller, M.; Bots, P.; Thissen, W.;
Besluitvorming bij inundatie: een spel voor volwassenen. (nl)
In: H twee O 36(2003)21 p.27-29. Ills.; 8 refs.
Het nabootsen van complexe besluitvorming door middel van een spelsimulatie maakt het mogelijk het ontwerp van besluitvormingsprocessen en de uitvoering in de praktijk te verbeteren. Jarenlange ervaring met spelsimulaties, ook binnen de waterwereld, heeft het nut ervan al ruimschoots aangetoond. Een recente toepassing toont aan dat een spelsimulatie ook een toegankelijk instrument is. Binnen een onderzoek naar de informatiebehoefte bij de besluitvorming over de inzet van noodoverloopgebieden leverden eenvoudige, in korte tijd ontwikkelde en goedkope spelsimulaties een waardevolle bijdrage.

Schrier, D.M. van der;
Wet op de waterkering in opspraak : gegoochel met de wet in Overijssel. (nl)
In: Tijdschrift voor omgevingsrecht 3(2003)4 p.135-138.
Dankzij de keersluis Ramspol is het IJsselmeer voor Overijssel geen gevaar meer. Wat overblijft is het minder gevaarlijke hoogwater op de Vecht en haar zijrivieren. Dijken langs de Sallandse weteringen hebben nog steeds dezelfde status als die langs de IJssel en het IJsselmeer. "Den Haag" kiest voor een extra keersluis bij Zwolle. De auteur (bedenker van de keersluis Ramspol) benadrukt het zinloze van deze maatregel. [HAAFF Leeuw]

Valk, M.;
Waterbewustzijn in Nederland: leren van risico-bewustwordingsprocessen in het buitenland. (nl) RIKZ, 2003.005., BWD/WBZ, T-02-015, Ergo, 202.712, Rijksdienst voor Kust en Zee, [s.l.], 2002. 43, 34 p [HAAFF 22/3180(2003.005) ]
URL: http://www.rikz.nl/thema/ikc/rapport2003/rikz2003005.pdf

Versteeg, R.; Groot, E. de;
Leggeroptimalisatie voor het Hoogheemraadschap van Rijnland. (nl) Publication / HKV Consultants, nr. 16, HKV Consultants, Lelystad, 2003. 6 bl [HAAFF 22/5354(16) ]
URL: http://www.hkv.nl/nederlands/onderzoek/download/HKV-Publicatiereeks/publicatie016.pdf

WATERWEREN - Primaire waterkeringen - Algemeen

Haak, R. van den; Stokman, P.G.;
Haakse Zeedijk stopt bedreiging van Nederlandse kust [in vorm]. (nl)
In: Land + water 43(2003)10 p.32-34. 5 afb.
Uitleg van het plan van de ontwerpers R. van Haak en P.G. Stokman, om 25 km ten westen van de huidige kust een nieuwe kustlijn aan te leggen van Den Helder tot Walcheren. [HAAFF T 111 ]
URL: http://www.haaksezeedijk.nl (website met aanvullende info)

Leidraad zandige kust. (nl) Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen, Den Haag, 2002. 224 p
De Leidraad Zandige Kust is speciaal toegesneden op beheer en onderhoud van zandige kusten. Ook toetsing op veiligheid, handhaving van de kustlijn en dimensionering van kustverdedigingsmaatregelen worden er in uitgewerkt, soms in detail. Verder gaat de Leidraad in op de andere functies van de zandige kust, zoals landschap, natuur en cultureel erfgoed, wonen en werken, recreatie en toerisme en waterbeheer. [HAAFF 22/5633 ]

Meer, J.W. van der; Apeldoorn, A. van;
Technisch rapport golfoploop en golfoverslag bij dijken. (nl) Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen, Delft, 2002. 44 p CD-ROM.
Het technisch rapport beschrijft hoe golfoploop en golfoverslag kan worden berekend voor dijken uitgaande van de hydraulische randvoorwaarden en het profiel van het buitentalud. Het gaat in op alle aspecten die de golfoploop dan wel de golfoverslag beïnvloeden. De referentie daarbij is een recht dijktalud met een bekleding die nauwelijks enige ruwheid kent. Zo worden behandeld de reducerende invloed van bermen, grotere ruwheid van het talud, ondiepe voorlanden, verticale wanden en scheve golfinval. Daarbij is een PC-programma ontwikkeld waarmee voor alle denkbare situaties de golfoploop en/of de golfoverslag bij een dijk kan worden berekend. [IAHL boeken 627.514 MEER ] [HAAFF 22/5687 ] [HAAFF DISK 349 ]
URL: http://www.tawinfo.nl/publicaties/download/golfoploop.pdf (rapport)
URL: http://www.waterkeren.nl/download/pcoverslag.htm (bijbehorende PC programma)

Mulder, J.R.; Haalebos, J.K.;
In de ban van de Betuwse dijken. Dl. 3: Doornenburg (Roswaard) : een bodemkundig, historisch en archeologisch onderzoek naar de opbouw en ouderdom van de Rijndijk te Doornenburg (Over-Betuwe). (nl) Alterra-rapport, 403, Alterra, Research Insituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2002. 62 p [HAAFF 32/476(403) 1e ex.] [HAAFF 32/476(403) 2e ex.] [SBB O 42/0 ] [IAHL boeken 627.517(492.823) MULD ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport403.pdf

Mulder, J.R.; Franzen, P.F.J.; Keunen, L.J.; Zwart, A.J.M.;
In de ban van de Betuwse dijken. Dl. 4: Angeren : een bodemkundig, historisch en archeologisch onderzoek naar de opbouw en ouderdom van de Rijndijk te Angeren (Over-Betuwe). (nl) Alterra-rapport, 404, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 111 p [HAAFF 32/476(404) 1e ex.] [HAAFF 32/476(404) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 404 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport404.pdf

Waarts, P.H.; Vrouwenvelder, A.C.W.M.;
Welke veiligheid moeten dijken bieden? : overstromingen [1]. (nl)
In: Land + water 43(2003)12 p.28-29. Maps.
Dit is het 1e artikel in een serie van 4 over het onderzoeksproject naar de gevolgen van overstromingen. In dit 1e aandacht voor de principes van risico-analyse bij de inundatie van dijkringen, hier een dijkdoorbraak bij Capelle aan den IJssel. [HAAFF]

WATERWEREN - Primaire waterkeringen - Planvorming

Beheerplan waterkeringen. (nl) Waterschap Goeree-Overflakkee, [s.l.], 2001. VIII, 77 bl [HAAFF 22/5636 ]
URL: http://library.wur.nl/ebooks/1693355.pdf

Beheersplan waterkeringen 2002-2006. (nl) Waterschap Goeree-Overflakkee, [s.l.], 2001. IV, 39, 32 bl [HAAFF 22/5640 ]
URL: http://library.wur.nl/ebooks/1693360.pdf

WATERWEREN - Prim. waterk. - Uitvoering, beheer en onderhoud

Bakker, N.;
Een brede waterkering: van concept naar praktijk. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 138 p
In de toekomst moet rekening gehouden worden met de stijgende zeespiegel. In dit afstudeeronderzoek is in het kader van deze verwachte zeespiegelstijging gekeken naar twee mogelijke oplossingsrichtingen als alternatief voor traditionele dijkverhoging. Het gaat hier om enerzijds het opnemen van het voorland in de waterkering om de golfrandvoorwaarden aan de teen van de dijk te beïnvloeden en anderzijds het opnemen van het achterland in de waterkering om overslaand water te kunnen opvangen. Deze twee oplossingsrichtingen zijn in dit onderzoek tezamen de brede waterkering genoemd. Er is een casestudie uitgevoerd voor de Molenpolder in Zeeuws-Vlaanderen.
URL: http://www.waterbouw.tudelft.nl/education/MScTheses/2003/2003Bakker.pdf

Mus, A.D.;
Duinveiligheid van de kust van Noord-Holland, nabij het zeegat van Texel : een probalistische uitwerking volgens de methode 'De Haan'. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 98 p
In Nederland bestaat 81% van de primaire waterkeringen uit duinen. Deze duinen worden in de huidige praktijk beoordeeld op veiligheid aan de hand in 1984 opgestelde ‘Leidraad voor de beoordeling van de veiligheid van duinen als waterkering’ (TAW, 1984), welke de ontwerp-duinafslag met een overschrijdingsfrequentie van eens per 100.000 jaar berekend. Door toegenomen inzichten in duinafslagbepalende factoren blijkt deze leidraad belangrijke factoren te verwaarlozen. Stormduur, piekperiode en tijdsafhankelijkheid van de processen worden niet meegenomen in de berekening. Tevens wordt in de praktijk geen rekening gehouden met de aanwezigheid van een platen en geulengebied voor de kust en wordt gerekend met diep-water randvoorwaarden. De doelstelling van dit rapport is het berekenen van de veiligheid van de duinen nabij het zeegat van Texel, waarbij de bezwaren van de huidige leidraad weggenomen worden.
URL: http://www.waterbouw.tudelft.nl/education/MScTheses/2003/2003Mus.pdf (rapport)
URL: http://www.waterbouw.tudelft.nl/education/MScTheses/2003/2003MusB.pdf (bijlagen)

Steenbergen, S.P.H.; Sykora, K.V.;
Dijkverbetering, effecten voor vegetatie : voet aan de grond voor stroomdalplanten?. (nl)
In: Kenmerken 10(2003)2 p.18-20.
Op advies van de Commissie Boertien is bij de dijkverbeteringen meer rekening gehouden met landschap, natuur en cultuurhistorie. In 2002 onderzochten de auteurs de ontwikkeling van de vegetatie, vooral de stroomdalvegetatie, in negen recent verbeterde dijkvakken, waarbij de relatie is gelegd met de aandacht die in het MER is besteed aan dit onderwerp. [HAAFF Centec]

Timmer, D.F.;
De veiligheid van de primaire waterkeringen in Nederland : achtergrondrapport : resultaten van de eerste toetsronde van 1996-2001. (nl) Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Dienst Weg- en Waterbouwkunde, Delft, 2002. 548 p [HAAFF 22/5649 ]
URL: http://www.waterkeren.nl/toetsen/downloads/achtergrlrt021107.pdf

Vermeulen, M.;
Innovatie in het waterkeringenbeheer : vliegensvlug meten. (nl)
In: VI matrix 11(2003)6 p.22-25. 4 fig.
De Wet op de Waterkeringen verplicht de dijkbeheerder om een vijfjaarlijkse toetsing uit te voeren op de primaire waterkeringen. Hoogheemraadschap Alblasserwaard en Vijfheerenlanden zal in 2005 de eerstvolgende toetsing uitvoeren. Voor een traject van 1 km is een pilot project in uitvoering: toetsing met behulp van laseraltimetrie. [HAAFF T 1433 ]

WATERWEREN - Niet-primaire waterkeringen

Bont, C.H.M. de; Maas, G.J.; Makaske, B.[et al.];
Veenkades in beeld. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)22 [special] p.18-20. 1 fig., 2 krt.
Met behulp van historisch-geografische informatie is een kaart "aandachtsgebieden veenkades" gemaakt, om zo meer inzicht te verkrijgen in de bodemkundige opbouw van de veengebieden van Nederland. De kaarten die de kadetypes en de verschillende ondergrondfactoren weergeven zijn het resultaat van het gericht analyseren van gegevensbestanden van Alterra en NITG-TNO . [HAAFF]

Dekker, L.W.; Ritsema, C.J.; Akker, J.H.J. van den; Hemert, H. van;
Verdrogend veen en de stabiliteit van veenkades. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)22 [special] p.12-14.
Overzicht en verspreiding van waterafstotende (moeilijk te bevochtigen) veengronden in Nederland. Achtergrond hiervan en relatie met veendijken. [HAAFF]

Dik, J.;
'Het gewicht van veen is eigenlijk water' : de dijk die haast netjes opschoof. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)18 p.16-18. Ills.
De oorzaak van de dijkafschuiving in Wilnis is waarschijnlijk de zomerse droogte geweest. Maar wetenschappers weten eigenlijk niet precies wat er gebeurd is. Ook voor hen is een afschuiving zoals in Wilnis nieuw. Interview met Wijbren Epema, directeur-ingenieur van het Hoogheemraadschap Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden.
URL: http://www.uvw.nl/content/TRIBAL_tsNews/atts/42gewicht%20van%20water.pdf

Eekelen, S.J.M. van; Van, M.A.; Koehorst, B.A.N.;
Ook korte damwand voorkomt afglijden van dijk. (nl)
In: Land + water 43(2003)11 p.34-35. Ill.
Het aanbrengen van korte damwanden is een oplossing om dijken bij een opdrijvend achterland stabiel te houden, zo blijkt uit berekeningen en centrifugeproeven. De methode zal worden toegepast bij de dijkversterking in de Krimpenerwaard.

Leenes, J.;
Controle dijken blijkt urgent : raadselachtig droog veen. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)18 p.24-25. Ill.
Tijdens een spoedberaad naar aanleiding van de spraakmakende dijk incidenten bij Wilnis en langs de Rotte bij Rotterdam breken deskundigen zich het hoofd over het effect van grote droogte op regionale waterkeringen.
URL: http://www.uvw.nl/content/TRIBAL_tsNews/atts/43droog%20veen.pdf

Meer, M.T. van der; Calle, E.O.F.;
Kwetsbaarheid kades is te meten. (nl)
In: Het waterschap 88(2003)22 [special] p.24-27. Ill.; Tabs.
De kwetsbaarheid van een (veen)kade tijdens of na extreme droogte kan worden ingeschat door aan een 7-tal indicatoren scores toe te kennen. Deze indicatoren zijn gebaseerd op eerste inzichten in mechanismen en faaloorzaken tijdens of na extreme droogte. Afhankelijk van de toegekende scores kan vervolgens een urgentie worden toegkend. [HAAFF]

Verruijt, A.;
We moeten alle veendijken versterken. (nl)
In: Natuur, wetenschap & techniek 71(2003)10 p.60-62. Ill.
De dijkdoorbraak in het Noord-Hollandse Wilnis en de schuivende dijk bij Rotterdam hebben de aandacht van waterbeheerders gericht op de staat van de veendijken in Nederland. Na de zee- en de rivierdijken vragen ook de veendijken om directe actie. Een opinie bijdrage van emeritus hoogleraar grondmechanica van de TU Delft.

WATERSYSTEEM - Algemeen

Ast, J.A. van; Boot, S.P.;
Participation in European water policy. (en)
In: Physics and chemistry of the earth, Parts A/B/C 28(2003)12/13 p.555-562. 15 refs.
This paper considers the possibilities for interactive policy-making in European water management. By means of two examples of water related policy issues in Europe, i.e. economic approaches in the Water Framework Directive and Integrated Product Policy, various opportunities for pluralistic as well as corporatist types of participation in modern water management are presented and discussed.
URL: http://hdl.handle.net/1765/740

Berkenbosch, R.;
Stromende grond : gezocht, een geschikte proefproject. (nl)
In: Kenmerken 10(2003)4 p.14-18.
Het beleid is erop gericht rivieren meer ruimte geven. Dat brengt met zich mee dat er gegraven moet worden in de uitwaarden, die vaak verontreinigd zijn. Het project "Stromende grond" verkent nieuwe perspectieven. Fase 1 van het project is afgerond (o.a. een omgevingsanalyse, een beleidsanalyse en consultatie van betrokkenen). In fase 1 is geconcludeerd dat bestaande wet- en regelgeving m.b.t bodem-, natuur- en ontgrondingenbeleid niet eenduidig is. Ook bleek dat betrokken actoren verkokerd optreden en elkaar wantrouwen. Fase 2 treedt nu in werking: het uitwerken van een concreet voorbeeldproject van een alternatieve aanpak. Verschillende deskundigen geven hun idee over de invulling van fase 2.

Bestemmingsplannen blauw gekleurd : een handreiking voor de waterparagraaf. (nl) Provincie Zuid-Holland, Directie Water en Milieu, [s.l.], 2001.
Deze handreiking biedt voor opstellers van een bestemmingsplan aanknopingspunten hoe je met water in een dergelijk plan kunt omgaan. Aan de hand van een aantal voorbeelden wordt getoond hoe dat kan uitwerken in een waterparagraaf.
URL: http://www.minvenw.nl/rws/riza/home/watertoets/pdf/blauwgekleurd.pdf

Blansch, K. le; Boons, F.; Ast, J. van; Slingerland, S.;
De potentie van productbeleid voor het waterkwaliteitsbeheer. (nl)
In: H twee O 36(2003)23 p.26-29. 3 afb., 1 ref.
Onderzocht is wat de potentie van productgericht milieubeleid is voor het waterkwaliteitsbeheer in Nederland. Doel was buiten kennisverwerving, antwoord te krijgen op de vragen wie wat moet doen en hoe én inzicht in de posities van partijen. [HAAFF]

Brand, P. van den;
Lastige dilemma's rond water en ruimte : afstemming vernieuwd waterbeleid en ruimtelijke ontwikkeling verloopt moeizaam [thema water en ruimte]. (nl)
In: ROM 21(2003)9 p.12-19. 1 krt.
In het prestigieuze project waterbeheer 21e eeuw, kortweg WB21, werken rijk, provincies, waterschappen en gemeenten samen om niet alleen de aanzwellende wateroverlast maar ook verdroging en waterkwaliteit aan te pakken. In totaal is er een bedrag van 16 miljard euro tot 2050 mee gemoeid. [HAAFF T 232 ]

Brink, F. van den;
Stroomgebiedvisie Limburg : water- en ruimtelijke opgaven voor het regionale watersysteem in Limburg. (nl) Provincie Limburg, Maastricht, 2003. 52 p 1 krt.[ECLNV B6 / 585 ] [HAAFF 22/5668 ]
URL: http://mw.limburg.nl/upload/MW-LL/StroomgebiedvisieI.pdf (eerste deel)
URL: http://mw.limburg.nl/upload/MW-LL/StroomgebiedvisieII.pdf (tweede deel)

Cornelese, A.A.;
Monitoring data in pesticide registration. (en) RIVM report, 601450015/2003, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven, 2003. 30 bl
The Dutch working group for the "Revision of the decision tree leaching" commissioned by the Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment, has worked on the improvement of the decision tree leaching, including triggers, safety factors, scenarios, models, field- en lysimeter studies and monitoring. The guidelines developed by the working group enable a more consistent and comprehensive registration process for pesticide admission. This report deals with monitoring in the decision tree. In the registration process in the Netherlands the precautionary principle will always be followed which implies that a pesticide is not registered until it has been demonstrated that it complies with legal criteria. Monitoring results will be introduced in the final phase of registration. A prerequisite is that the monitoring data comply with generally accepted quality standards and, if applicable, international Good Laboratory Practice protocols. Furthermore the monitoring programmes should be dedicated to the question whether the substance of interest will leach when it is applied according to Good Agricultural Practice. This report gives guidelines for the set-up of monitoring studies and interpretation and evaluation of monitoring data to be used in the registration process. Furthermore guidance for summarising and evaluation of monitoring results is provided. [HAAFF 39/340(2003-03) ]
URL: http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/601450015.pdf

Fiselier, J.L.;
Zilte perspectieven. (nl) Innovatienetwerk rapport, nr. 03.2.036, InnovatieNetwerk Groene Ruimte en Agrocluster, Den Haag, 2003. I, 43 p
Drie perspectieven voor een nieuwe aanpak van verzilting in gebieden in de Nederlandse kuststreek. 1) Beter omgaan met zoet water. 2) Méér doen met brak water (kwelvenster als bron voor leidingwater; lemnaweiden voor de landbouw). 3) Benutten van zoute kansen. [UB MAG NN20594,03.2.036 ] [HAAFF 32/450(03.2.036) ] [RIVO 016 C ] [ECLNV NL 10 / 03.2.036 ] [ATO InnovatieNetwerk ] [LEI R1228-03.2.036 ]
URL: http://www.agro.nl/innovatienetwerk/doc/Zilte_perspectieven.pdf

Geenen, B.; Bogaard, M.;
Verkenning blauwe diensten : [eindrapport : op zoek naar het perspectief van blauwe dienst in het beheersgebied van waterschap De Dommel]. (nl) DLV Groen & Ruimte, Dronten, 2003. VI, 46 bl
Waterschap De Dommel verkent het perspectief van blauwe diensten als nieuw instrument voor de realisatie van wateropgaven. Voor de blauwe diensten 'waterberging in beekdalen' en 'peilverhoging in bufferzones rond natuurgebieden' zijn oplossingsrichtingen opgesteld waterkwaliteitsverbetering. [HAAFF 22/5704]
URL: http://projecten.nederlandleeftmetwater.nl/html/topic_10_152.htm (website met aanvullende info)

Gehrels, J.C.;
Functieafweging op basis van doelrealisatie en waardering : methode. (nl)
In: Stromingen 9(2003)3 p.11-21. 3 fig., 6 refs.
Dit artikel beschrijft een methode waarmee conflicterende hydrologische functie-eisen kunnen worden afgewogen en varianten kunnen worden vergeleken. De methode biedt waterbeheerders een hulpmiddel om de gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR) op te stellen. Dit gebeurt op basis van een waardering: naar natuurwaarde, gewasopbrengst, wateroverlast en planvorming. In dit artikel de bespreking van die waardering. [HAAFF T 12 ]

Godijn, J.et al;
Themanummer water. (nl)
In: Stedebouw & ruimtelijke ordening 84(2003)4 p.6-53,72-75.
In 11 artikelen wordt aandacht besteed aan de nieuwe maatschappelijke eisen die aan het waterbeheer worden gesteld (veiligheid, waterkwaliteit, waterconsumptie, duurzame energie, infrastructuur, recreatie, water zichtbaar maken). Onlangs hebben Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) getekend. De uitvoering gaat zo'n 16 miljard euro kosten en er moeten ingrijpende wijzigingen worden genomen om de waterhuishouding in Nederland op orde te brengen. Vanuit de ruimtelijke ordening is het zaak dat de maatregelen niet alleen op technische normen worden gebaseerd, maar ook op communicatie met de samenleving. [HAAFF T 82 ]

Griffioen, J.; Louw, P.G.B. de; Boogaard, H.L.; Hendriks, R.F.A.;
De achtergrondbelasting van het oppervlaktewatersysteem met N, P en CI, en enkele ecohydrologische parameters in West-Nederland. (nl) TNO rapport, NITG 02-166-A, TNO, Delft, 2002. XVIII, 179, [34] p [HAAFF 22/5686 ]

Hall, A. van;
Kaderstellende watersystemen : over duurzaam omgaan met land- en watersystemen [themanummer water]. (nl)
In: Milieu en recht 30(2003)11 p.324-331. Refs.
Na een schets van de ontwikkeling van het integrale waterbeleid vanuit de watersysteembenadering in de periode 1985 tot 2003 volgt een beschouwing over de huidige stand van zaken en te verwachten ontwikkelingen betreffende de invloed van watersystemen op de ruimtelijke inrichting van Nederland. [HUCHT]

IBever: Gebruikershandleiding informatiesysteem iBever, versie 3.0. (nl) Rijkswaterstaat , RIZA, [s.l.], 2003. verschillende pagineringen [HAAFF 22/5637(B) ]
URL: http://www.ibever.nl (website met aanvullende info)

IBever: Informatiesysteem voor de standaard verwerking van gegevens : iBever 3.0, Notove 4.5, Towabo 2.0, Vrachten 1.5, Utilities. (nl) Rijkswaterstaat , RIZA, [s.l.], 2002. 1 CD-ROM [HAAFF DISK 335 ]
URL: http://www.ibever.nl (website met aanvullende info)

Klop, P.;
Het water vanuit meerdere perspectieven bekeken : een verkenning van de bruikbaarheid van de Balanced Score Card als evaluatiemiddel van het Nederlandse waterbeleid. (nl) RIZA rapport, nr. 2002.007, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, RIZA Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling, Lelystad, 2002. 40 p
In 2001 in een eerste verkennend onderzoek is getracht de Balanced Score Card (BSC) toe te passen op de evaluatie van het Nederlandse waterbeleid en waterbeheer. De BSC is een interessant en veelbelovend hulpmiddel, dat tegemoet lijkt te komen aan de toenemende maatschappelijke en politieke vraag om beleid en beheer nu en in de toekomst beter te onderbouwen en verantwoorden. Voor dit verkennende onderzoek is ervoor gekozen de bruikbaarheid van de BSC te toetsen aan de hand van één van de hoofdstukken uit de traditionele voortgangsrapportage van het Nederlandse waterbeleid en waterbeheer, namelijk het hoofdstuk "Waterbodems" in Water in Beeld. [HAAFF 22/2532(2002.007) ]
URL: http://www.riza.nl/publicaties/riza_rapporten/pdf_rapport/rr_2002_007.pdf

Klostermann, J.E.M.;
Bestuurlijke evaluatie van beleid voor zoet-zout overgangen : achtergronddocument Natuurbalans 2003. (nl) Werkdocument / Planbureau-werk in uitvoering, 2003/03, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 46 p [ECLNV NL NPB 2003/03 ] [HAAFF 35/1259(W2003/03) ]
URL: http://www.natuurplanbureau.nl/pls/npb/docs/FOLDER/NPB_PORTAL_CA/INTERN_WERKDOCUMENTEN/2003/2003-03.pdf

Kuijer, O. de; Jansen, A.; Graaf, H. de;
Buurtschap IJsselzone biedt meervoudig perspectief. (nl)
In: Nova terra 3(2003)2 p.14-19. 2 fig., 1 krt.
De Buurtschap IJsselzone is een prachtig open groen gebied tussen Zwolle en de IJssel. De dreigende verstedelijking en verrommeling zijn gekeerd, de bedreiging van de drinkwatervoorziening is weggenomen, de verkruimeling van de (agrarische) structuur is tegengegaan en het doorgaande verlies van natuurwaarden is gestopt. De verrommeling is gestuit door meervoudig gebruik van de ruimte en de daarvoor benodigde oprichting van een gezamenlijke gebiedsorganisatie (een netwerk van actoren en participanten). Kortom: combinaties van gebruik voor recreatie, agrarische productie, natuur, landschap en het winnen, bergen en afvoeren van water bieden een duurzaam sociaal-economisch perspectief, door het oprichten van een fonds . [HAAFF T 1445 ]
URL: http://www.duurzaamuitbesteden.nl/upload/attachments/1067434989.pdf

Ligthart, S.S.H.; Leenders, T.P.;
Naar monitoring van geld, gevoel en beleidsprocessen voor het waterbeheer. Dl. 2: Monitoring van beleidsprocessen : specificatie van de informatiebehoefte bij de watertoets en diffuse bronnen vanuit verschillende visies op beleid. (nl) Alterra-rapport, 780.2, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 52 p [HAAFF 32/476(780.1) 1e ex.] [HAAFF 32/476(780.2) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 780.2 ] [RLG 4wa 03-19 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport780.2.pdf

Meij, V. van der;
Naar duurzaam gebruik grote wateren in 2020 : een audit van beleidsnota's op criteria voor duurzaamheid. (Rapport / Expertisecentrum LNV, nr. 2002/119, Expertisecentrum LNV, Ede, 2002. 45 p [ECLNV NL 01e 119 ] [LNVNRD WAT ALG 82 ] [HAAFF 32/459(2002/119) ]

Minas en milieu : balans en verkenning. (nl) RIVM rapport, 718201005, RIVM, Bilthoven, 2002. 205 p
De uitgevoerde studie had tot doel de landbouwkundige, sociaal-economische en milieukundige gevolgen van het gevoerde mineralenbeleid in kaart te brengen. Daartoe is een diagnose uitgevoerd voor de recente periode 1995-2000), vooral gebaseerd op monitoringgegevens en zijn vervolgens de verschillende opties voor verliesnormen verkend, met nadruk op de aanscherping per januari 2003. [LEI F-153 ] [ECLNV Ede 504.4 Mina ] [PPOGLN R 2 R 50 ]
URL: http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/718201005.pdf

Nota toetsingskader bestemmingsplannen Zuid-Holland Zuid. (nl) Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden, [s.l.], 2003. 37, [15] p [HAAFF 22/5671 ]

Notitie de Watertoets toegepast in Flevoland : "groeien naar een betere afstemming tussen water en ruimtelijke ordening". (nl) Bestuurlijk Overleg WB21, [s.l.], 2003. 26 p [HAAFF 22/5666 ]
URL: http://www.minvenw.nl/rws/riza/home/watertoets/pdf/flevoland.pdf

Nijmeijer, R.; Linden, J. van der;
Plan de Campagne. Voorbereiding van de Integrale Kansenkaart Drentsche Aa. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 64 p [IAHL verslagen TL 2003-8 ] [HAAFF 7/1799 ]

Nijmeijer, R.; Linden, J. van der;
Plan de Campagne. Achtergronddocument. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 41 p [IAHL verslagen TL 2003-9 ] [HAAFF 7/1799(A) ]

Ouwehand, J.P.;
De waterparagraaf in bestemmingsplannen. (nl) Hoogheemraadschap van Rijnland, Leiden, 2002. versie 3.1. 11 p
De waterparagraaf is een verplicht onderdeel van een ruimtelijk plan of besluit en beschrijft de uitwerking hiervan op het watersysteem en geeft aan welke eisen het watersysteem aan het besluit of plan oplegt. Om tot een zekere mate van standaardisering te komen, is een stramien gemaakt, dat aanknopingspunten biedt voor de wijze waarop de waterparagraaf in bestemmingsplannen verder kan ingevuld. Hierop wordt in dit document ingegaan.
URL: http://www.minvenw.nl/rws/riza/home/watertoets/pdf/rijnland.pdf

Ovaa, B.P.S.A.;
Naar monitoring van geld, gevoel en beleidsprocessen voor het waterbeheer. Dl. 1: Definitiestudie en verkenning van de informatiebehoefte. (nl) Alterra-rapport, 780.1, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 105 p [HAAFF 32/476(780.1) 1e ex.] [HAAFF 32/476(780.1) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 780.1 ] [RLG 4wa 03-18 ] [IAHL boeken 556.18:556.535.8 OVAA ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport780.1.pdf

Overloop, P.J. van;
Drainage control in water management of polders. (en)
In: Proceedings 9th international drainage workshop, Utrecht 2003. ILRI, Wageningen, 2003. p.PA029. 8 refs.
One of the impacts drainage has on the downstream part of a water system is a higher risk of peak flows caused by heavy precipitation. In polders this is a well known problem. The heavy precipitation flows easily from the paved areas and with some delay from the unpaved areas into to many small canals and through these canals towards the downstream pump station. Here, high water levels occur resulting in an unacceptable high groundwater table. This problem has grown over the past years as more area has been paved and storm events have become more extreme. [HAAFF DISK 334 ]
URL: http://library.wur.nl/ebooks/drainage/drainage_cd/1.2%20p.j%20van%20overloop_ab029.html

Plaats voor water : implementatie van de watertoets in Limburg. (nl) Provincie Limburg, [Maastricht], 2003. 40 p [ECLNV B4c / 207 ] [HAAFF 22/5678 ]
URL: http://mw.limburg.nl/upload/MW-MWB/plaats%20voor%20water.pdf

Ploeg, M.J. van der;
Verkennende studie naar interactie tussen oppervlakte- en grondwater: modelopzet en veldproef. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 60, [7] bl [NIEUWL H 2003-14 ]

Rijswick, H.F.M.W. van;
EG-recht en de praktijk van het waterbeheer. (nl) STOWA boekenreeks, nr. 18, STOWA, Utrecht, 2003. 412 p
Onderzoek naar de praktische implicaties van de Europese Kaderrichtlijn en andere richtlijnen -zoals de Nitraatrichtlijn, de Habitatrichtlijn en de Vogelrichtlijn- voor Nederlandse waterbeheerders. [HAAFF 22/2567(18)]

Schultz, E.; Wandee, P.;
Some practical aspects of the new policy on water management in the Netherlands polders. (en)
In: Proceedings 9th international drainage workshop, Utrecht 2003. ILRI, Wageningen, 2003. p.PA114. 9 refs.
After two river floods in respectively 1993 and 1995 and several local heavy rainfalls in the past decade in The Netherlands there is reconsideration concerning effective strategies and approaches on flood protection and water management. The general feeling is that we have to try to live more with the water than to fight against it. As far as flood protection is concerned a policy has been developed to give more room for the rivers. This paper deals with water management in the polder areas. Some aspects of the application of the new policy in practice will be illustrated. [HAAFF DISK 334 ]
URL: http://library.wur.nl/ebooks/drainage/drainage_cd/3.5%20schultz.html

Siderius, C.;
Blue Lagoon of the river wild? : de mogelijkheden van een scenario analyse en een beleidsondersteunend instrumentarium in een beleidsanalyse zoals voor het Volkerak-Zoommeer. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 89 [25] p [NIEUWL H 2003-13 ]

Valk, M.R. van der;
Isotopen in de hydrologie : the state of the art : verslag van een op 19 november 1992 gehouden bijeenkomst bij het Centrum voor Isotopenonderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. (nl) NHV-special, 1, Nederlandse Hydrologische Vereniging, Delft, 2002. 103 p [HAAFF 22/4697(1) ]

Verdrogingskaart 2000 van Nederland : landelijke inventarisatie van verdroogde gebieden en projecten verdrogingsbestrijding. (nl) IPO publicatie, 145, IPO, Den Haag, 2000. 84 p. [HAAFF 22/3241(145) ]
URL: http://www.verdroging.nl/downloads/kaart2000.pdf
URL: http://80.247.213.20/verdrogingskaart/mapper.asp (website met interactieve verdrogingskaart)

Wagemaker, F.; Kessel, H. van; Willemsen, G.; Hebbink, A. ;
Afstemming m.e.r. en watertoets : kruisbestuiving in de Bijlmermeer. (nl)
In: Kenmerken 10(2003)2 p.14-17.
Voor veel plannen is het tegenwoordig verplicht een watertoets op te stellen. Deze watertoets moet het belang van het water een goede plek in de besluitvorming geven. Is een plan tevens m.e.r.-plichtig dan is het wenselijk de watertoets en de m.e.r. zo goed mogelijk af te stemmen. Dit is uitgeprobeerd bij een project in de Bijlmermeer.

Walsum, P.E.V. van; Vergroesen, T.; Dik, P.E.; Haasnoot, M.; Verschelling, E.;
Waterwijs Laag Nederland : een eerste aanzet tot ontwikkeling van een planvormend systeem voor het landgebruik en waterbeheer. (nl) Alterra-rapport, 871, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 84 p
In Laag Nederland spelen ten aanzien van de waterhuishouding de volgende problemen: *sterke toename van de faalkans van het boezemsysteem als gevolg van klimaatverandering; * daarmee samenhangende toenemende vraag naar waterberging ten behoeve van wateroverlast (piekberging), maar ook voor het opvangen van waterschaarste; *toenemende behoefte aan inlaatwater, o.a. voor de doorspoelbehoefte als gevolg van zoute kwel; *uit- en afspoeling van nutriënten naar het oppervlaktewater; *bodemdaling in veenweidegebieden. Deze problemen vragen om een geïntegreerde aanpak, waarbij behalve het waterbeheer ook de ruimtelijke ordening is betrokken. Uiteindelijk doel van het onderzoek is de ontwikkeling van een plan-vormend systeem voor het land- en watergebruik in Laag Nederland, waarmee verschillende onzekerheden van de toekomst kunnen worden verkend. In het rapport wordt de eerste aanzet daartoe beschreven, waarbij met name in wordt gegaan op de koppeling van SIMGRO en SOBEK, en de toepassing daarvan op het voorbeeldgebied Schieland. [HAAFF 32/476(871) 1e ex.] [HAAFF 32/476(871) 2e ex.] [RLG 4wa 03-23 ] [SBB O 42/0 ] [ECLNV NL 02 / 871 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport871.pdf

Watersysteemrapportage 2003 : monitoring van het Gelders omgevingsbeleid. (nl) Provincie Gelderland, Arnhem, 2003. 130 p
In de rapportage worden de effecten beschreven van het provinciale beleid op de verschillende waterthema’s. Het gaat om de thema’s ‘waterbeheer 21e eeuw’, ‘hoogwaterbescherming en regionale wateroverlast’, ‘oppervlaktewaterkwaliteit’, ’verdrogingsbestrijding’, ’stedelijk waterbeheer’ en ‘drink- en industriewatervoorziening’. Nieuw in de rapportage is de presentatie van informatie per stroomgebied. [HAAFF 22/5022(2003) ]

WATERSYSTEEM - Grondwater

Aa, N.G.F.M. van der;
Integratie meetnetten bodem- en grondwaterkwaliteit. (nl) SV, 222, SKB, Gouda, 2003.
URL: http://www.skbodem.nl/upload/documents/pro/SV-222_eindrapport_nl.pdf

Bakel, P.J.T. van;
Controlled drainage in The Netherlands revisited? : an overview of recent developments in surface water level manipulation and results of case studies. (en)
In: Proceedings 9th international drainage workshop, Utrecht 2003. ILRI, Wageningen, 2003. p.PA012. 11 refs.
In the Netherlands most Waterboards generally manipulate surface water levels in order to influence phreatic groundwater levels. The main aim is to improve working conditions for agricultural crop production. A number of developments ask for a revitalisation of controlled drainage such as a) the problem of 'Verdroging' (unwanted effects of improved drainage, water withdrawal and water supply on nature) can partly be overcome by surface water level management directed towards structural raising the groundwater levels in the winter period in buffer zones around nature areas b) growing awareness of farmers of the importance of water table management of 'their' water courses for reducing drought damage or for reducing the amount of sprinkling irrigation and c) the governmental and waterboards policy to reduce the peak flows in order tot deal with the effects of climate change. [HAAFF DISK 334 ]
URL: http://library.wur.nl/ebooks/drainage/drainage_cd/1.3%20bakel.html

Bonten, L.T.C.; Rietra, R.P.J.J.; Römkens, P.F.A.M.;
Zware metalen in het bovenste grondwater onder landbouwgronden op zand. (nl)
In: H twee O 36(2003)23 p.30-32. 5 fig., 1 ref.
Hoge concentraties van zware metalen in het oppervlakkige grondwater kunnen leiden tot risico's voor uitspoeling naar het diepere grondwater en oppervlaktewater. Op diverse locaties in Nederland worden reeds MTR-waarden in het oppervlaktewater overschreden door uitspoeling uit de bodem. Bij metingen van de kwaliteit van het bovenste grondwater op zandgronden werden de hoogste concentraties waargenomen in zuidoost-Nederland, waarbij voor een groot aantal locaties de streefwaarde werd overschreden. De concentraties zware metalen in het grondwater worden niet alleen bepaald, door de gehalten in de bodem en samenstelling van die bodem, maar zijn ook sterk gerelateerd aan de samenstelling (macrochemie) van het grondwater. Bij lage pH en hoge concentraties opgeloste organische stof kunnen de concentraties van zware metalen relatief hoog liggen, zodat de normen voor het grondwater worden overschreden zonder dat sprake is van een concrete bodemverontreiniging. De risico's voor uitspoeling zullen echter toenemen. De macrochemie van het grondwater wordt deels bepaald door het gebruik van het land. Daarin kan wel worden ingegrepen. [HAAFF]

Bottero, S.;
Determination of infiltration rates in recharge pond 20 in a location with reed and without vegetation. (en) Amsterdam Water Supply, Vogelenzang, 2003. 29 p [HAAFF 22/5634 ]

Bottero, S.;
Energy transport from infiltration pond to drain : measurements and modelling with SUTRA. (en) Amsterdam Water Supply, Vogelenzang, 2003. 65 p [HAAFF 22/5638 ]

Boukes, H.;
Moderne modelkalibratie in de praktijk : het automatisch ijken van grondwatermodellen : bundel van lezingen die op 7 maart 2001 zijn gehouden tijdens een bijeenkomst van de Nederlandse Hydrologische Vereniging. (nl,en) NHV-special, 4, Nederlandse Hydrologische Vereniging, Utrecht, 2002. 131 p [HAAFF 22/4697(4) ]

Brink, C. van den; Aa, N.G.F.M. van der;
Systeemgericht grondwaterbeheer : grondwatersysteembenadering bij ruimtelijke vraagstukken. (nl) Technische commissie bodembescherming, Den Haag, 2003. 47 p [ECLNV B4c / 202 ] [HAAFF 39/490(31) ] [RLG 4wa 03-16 ]
URL: http://www.tcbodem.nl/publicaties/categorien/pdf_files/R17_2003.pdf

Dubbeldam, R.; Copray, S.; Visser, W.;
Opnieuw vraag om wettelijk kader voor het grondwaterbeheer : pleidooi voor het structureel toetsen van de gevolgen van het stoppen van grondwateronttrekkingen. (nl)
In: H twee O 36(2003)21 p.34-35. Ill.
In een flink aantal steden in Nederland heeft men te maken met grondwateroverlast. Doordat het klimaat verandert en de bodem langzaam daalt, kan de overlast verder toenemen. Ook het stopzetten van grondwateronttrekkingen kan ertoe leiden dat grondwateroverlast ontstaat of toeneemt. Recentelijk zijn in Amersfoort en zuid-Kennemerland onttrekkingen gestopt, waarbij maatregelen zijn genomen om grondwateroverlast te voorkomen. Omdat een wettelijk kader op het gebied van grondwaterbeheer in stedelijk gebied ontbreekt, zijn deze gevallen ad hoc opgepakt. De ervaringen in Amersfoort en zuid-Kennemerland hebben geleerd dat dit ad hoc oppakken geen probleem hoeft te zijn, wanneer de betrokken partijen goede afspraken maken en verantwoordelijkheden delen. Toch kan nog daadkrachtiger worden opgetreden, wanneer in beleid en wetgeving rekening wordt gehouden met het stopzetten van onttrekkingen, aldus de auteurs.

Gaast, J.W.J. van der; Massop, H.T.L.;
Karakterisering van de freatische grondwaterstand in Nederland : bepaling van de GxG en xG3 voor 1995 op puntlocaties. (nl) Alterra-rapport, 819, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 83 p
In dit onderzoek is de freatische grondwaterstand landelijk gekarakteriseerd zodat deze gegevens gebruikt kunnen worden voor kalibratie van hydrologische modellen. Met tijdreeksanalyse is de klimaatsrepresentatieve GHG en GLG bepaald voor peilbuislocaties. Daarnaast zijn de HG3 en de LG3 voor het kalenderjaar 1995 berekend. Op basis van stambuisregressie zijn veldmetingen van grondwaterstanden die gedurende de winter en de zomer op een groot aantal gerichte opnamelocaties zijn verzameld, omgezet naar gemiddelde grondwaterstandskarakteristieken. Er is een databestand opgezet dat bestaat uit ca. 3100 buislocaties en ca. 9400 gerichte opnamelocaties waarvoor de HG3-95, LG3-95, GHG en GLG alsmede de onzekerheid is gekwantificeerd.. [HAAFF 32/476(819) 1e ex] [HAAFF 32/476(819) 2e ex] [ECLNV NL 02 / 819 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport819.pdf

Gun, J. van der; Besselink, L.; Ietswaart, H.;
Definitiestudie systeemgericht grondwaterbeheer. (nl) SV, 074, SKB, Gouda, 2002. 35 p
Een studie rond het thema duurzaam grondwaterbeheer.
URL: http://www.skbodem.nl/upload/documents/pro/SV-074_eindrapport_nl.pdf

Hack-ten Broeke, M.J.D.; Burgers, S.L.G.E.; Berge, H.F.M. ten; Enckevort, P.L.A. van; Gruijter, J.J. de; Hoving, I.E.; Smit, A.; Velthof, G.L.;
Ontwikkeling van een indicator om te Sturen Op Nitraat : gegevens en regressie-analyse voor het eerste meetseizoen (2000-2001). (nl) Alterra-rapport, 772, Reeks sturen op nitraat, nr. 4, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 65 p [HAAFF 32/476(772) 1e ex] [HAAFF 32/476(772) 2e ex] [ECLNV NL 02 / 772 ] [IAHL boeken 631.416.12/.14 ONTW ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport772.pdf

Jeu, R.A.M. de; Molen, M.K. van der; Dolman, A.J.;
Grondwaterstand heeft geen invloed op CO2-uitstoot. (nl)
In: Land + water 43(2003)10 p.38-39. Ill.
Om de relatie tussen verdamping en CO2-uitwisseling in veenweidegebieden te bepalen zijn in de Horstermeerpolder metingen verricht. [HAAFF T 111 ]

Kiestra, E.;
Bodemkundig-hydrologisch onderzoek voor de waardebepaling van de gronden in het herinrichtingsgebied Schoonebeek. (nl) Alterra-rapport, 686, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 86 p 5 krt.[HAAFF 32/476(686) 1e ex. ] [HAAFF 32/476(686) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 686 ] [IAHL boeken 631.432 KIES ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport686.pdf

Knotters, M.; Hoogland, T.; Gaast, J. van der;
Nieuwe informatie over de grondwaterdynamiek: wensen en mogelijkheden. (nl) Alterra-rapport, 548, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 50 p [HAAFF 32/476(548) 1e ex.] [HAAFF 32/476(548) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 548 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport548.pdf

Koopmans, G.F.; Schoumans, O.F.; Chardon, W.J.;
The use of indicators for the identification of phosphorus transfer from agricultural land to surface waters. (en) Alterra-rapport, 793, Alterra, Green World Research, Wageningen, 2003. 54 p [HAAFF 32/476(793) 1e ex.] [HAAFF 32/476(793) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 793 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport793.pdf

Loon, A.H. van;
Het (geo)hydrologische systeem van "De Groote Meer" (Ossendrecht): beïnvloeding door diepe grondwateronttrekkingen en ontwatering van landbouwgronden. (nl) [S.n., s.l.], 2002. 81, [LXI] p [NIEUWL H 2002-04 ]

Maas, C.;
Ondiepe waterlopen in Modflow. (nl)
In: Stromingen 9(2003)3 p.37-45. 8 fig., 1 ref..
Berekening van grondwaterstroming in de directe omgeving van waterlopen. Daartoe wordt een 'riverbed conductance' toegekend, die het mogelijk maakt om toch de juiste toestroming van grondwater naar waterlopen te berekenen. [HAAFF T 12 ]

Pleijter, M.; Brouwer, F.; Brus, D.J.;
Kaarten met grondwaterstandverloop nader bekeken : kan de kwaliteit van grondwaterstandkaarten die gemaakt zijn met ruimtelijke modellen verbeterd worden door aanvullend veldwerk?. (nl) Alterra-rapport, 736, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 35 p
Onderzocht is of de kwaliteit van regionale, met een ruimtelijk model gemaakte, kaarten van de gemiddeld hoogste (GHG) en de gemiddeld laagste (GLG) grondwaterstand kan worden verbeterd door middel van aanvullend veldwerk. [HAAFF 32/476(736) 1e ex.] [HAAFF 32/476(736) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 736 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport736.pdf

Sonneveld, M.P.W.; Bouma, J.;
Effects of combinations of land use history and nitrogen application on nitrate concentration in the groundwater. (en)
In: Netherlands journal of agricultural science 51(2003)1/2 p.135-146. 40 refs. [HAAFF]

WATERSYSTEEM - Oppervlaktewater

Beoordelingsmethodiek : emissiereducerende maatregelen : lozingenbesluit open teelt en veehouderij. (nl) CIW, Den Haag, 2003. 82 p
Met het in 2000 in werking getreden Lozingenbesluit open teelt en veehouderij wordt beoogd de emissies van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten naar oppervlaktewater te beperken. Hiertoe zijn in het besluit pakketten met standaardmaatregelen voorgeschreven. Alternatieve maatregelen zijn toegestaan, mits een minimaal gelijkwaardige bescherming aan het oppervlaktewater wordt geboden. De waterkwaliteitsbeheerder moet beoordelen of in concrete gevallen al dan niet sprake is van een minimaal gelijkwaardige bescherming. De in het rapport opgenomen 'Beoordelingsmethodiek emissiebeperkende maatregelen' biedt een hulpmiddel bij het uitvoeren van deze toetsing.
URL: http://www.riza.nl/publicaties/riza_rapporten/pdf_rapport/rr_beoordelingsmethode.pdf

Bolt, F. van der; Bosch, R. van den; Brock, T.; Hellegers, P.; Kwakernaak, C.; Leenders, D.; Schoumans, O.; Verdonschot, P.;
Aquarein : gevolgen van de Europese Kaderrichtlijn Water voor landbouw, natuur, recreatie en visserij. (nl) Alterra-rapport, 835, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 152 p
De implementatie van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is in Nederland de verantwoor-delijkheid van VenW. Omdat de KRW gevolgen kan hebben voor de beleidsterreinen van LNV heeft zij Alterra gevraagd op zeer korte termijn de mogelijke consequenties van de KRW voor de sectoren landbouw, natuur, recreatie en visserij inzichtelijk te maken. Een scenariostudie: op basis van expert-kennis zijn een viertal scenario’s uitgewerkt waarbij alle noodzakelijke stappen om de KRW te realiseren zijn doorlopen. Daardoor zijn de keuzemomenten helder geworden en is een indruk gekregen van mogelijke gevolgen van de KRW aan de hand van de voor deze studie gemaakte keuzes. [HAAFF 32/476(835) 1e ex.] [HAAFF 32/476(835) 2e ex.] [SBB O 42/0 ] [RLG 4wa 03-21 e ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport835.pdf

Bijkerk, W.; Hunink-van Leeuwen, R.;
Effecten van waterberging op de ontwikkeling van natuurwaarden. (nl) Oranjewoud, [s.l.], 2002. 51 p [LNVNRD WAT OVE 75 ] [HAAFF 22/5455 ]

Bijkerk, R.;
Schatting van eutrofiëringsparameters voor het Zuidlaardermeer anno 1916/1917 uit de soortensamenstelling van fytoplankton bepaald door Havinga (1919). (nl) Rapport / Koeman en Bijkerk, Ecologisch Onderzoek en Advies, 2002-18, Koeman en Bijkerk, Haren, 2002. 26 p [HAAFF 22/5608(2002-18) ]

Bijstra, D.;
Concept beoordelingssystematiek voor warmtelozingen via koelwater : beschrijving van uitgangspunten. (nl) Commissie Integraal Waterbeheer, [s.l.], 2003. 16 p
Op dit moment is de basis voor de beoordelingssystematiek gelegd, echter concrete uitwerking en invulling van criteria moet nog plaatsvinden. Hiervoor moet nog een aantal praktijkcases worden doorgerekend om zicht te krijgen op alle consequenties van de methodiek. De uitgangspunten die als basis hebben gediend voor de concept-beoordelingssystematiek, zoals die er nu ligt, zijn beschreven in de notitie.
URL: http://www.ciw.nl/documenten/wg4/concept_warmtelozingen_via_koelwater1.pdf

Brans, B.C.; Claassen, T.H.L.;
Technisch document "pingoruïnes 1993-2000" : verslag van chemisch en biologisch onderzoek in enkele pingoruïnes van Friesland 1993-2000. (nl) Wetterskip Fryslân, Leeuwarden, 2003. 25, [83] p [HAAFF 22/3535(2003-8) ]

Chbab, E.H.; Noortwijk, J.M. van;
Bayesiaanse statistiek voor de analyse van extreme waarden. (nl) RIZA rapport, nr. 2002.006, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, RIZA Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling, Lelystad, 2002. 48 p [HAAFF 22/2532(2002.006) ]
URL: http://www.riza.nl/publicaties/riza_rapporten/pdf_rapport/rr_2002_006.pdf

Derksen, J.G.M.; Lahr, J.;
Review oestrogenen en geneesmiddelen in het milieu : stand van zaken kennislacunes. (nl) STOWA, 2003-09, STOWA, Utrecht, 2003. 87 p
In het rapport worden de resultaten van bestaande Nederlandse rapporten over oestrogenen, humane geneesmiddelen of diergeneesmiddelen en veevoerderadditieven verzameld en samengevat. De studie geeft inzicht in kennislacunes en onzekerheden omtrent de bronnen, de verspreiding en de mogelijke risico's van deze 'nieuwe' stoffen in het aquatisch milieu. [HAAFF 32/440(2003-09) ]

Dorst, L.M.;
Het Friese Boezemstelsel onder extreme condities : een analyse. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 149 p
De centrale vraag is of het Friese boezemstelsel voldoende ‘toegerust’ is om ook de komende decennia met de middelen die haar ter beschikking staan een toereikend peilbeheer te voeren. Daarom is in dit onderzoek nagegaan hoe het Friese boezemstelsel zich gedraagt onder extreme condities; extreme omstandigheden welke een toekomstige situatie representeren. Daarbij is gebruik gemaakt van een één-dimensionaal stromingsmodel van de boezem gedefinieerd in het programma Sobek.
URL: http://www.waterbouw.tudelft.nl/education/MScTheses/2003/2003Dorst.pdf

Emissieanalyse: hoofdrapport provincie Groningen : eindrapport. (nl) De Straat Milieu-adviseurs, Delft, 2003. 34, [51] p
In het oppervlakte- en grondwater van de beheersgebieden van de waterschappen komen te hoge concentraties stikstok, fosfaat, koper, zink en nikkel voor. De belangrijkste bronnen die aan deze hoge concentraties ten grondslag liggen, vormen de landbouw en rioolwaterzuiveringsinstallaties in noordoost-Nederland. [HAAFF 22/5676 ]

Geneesmiddelen en stoffen met hormonale werking : de effecten en mogelijke risico's. (nl) STOWA, 2003 09A, STOWA, [s.l.], 2003. [8] p [HAAFF 32/440(2003-09A) ]

Hof, A.; Blois, R.J.K. de; Schuurmans, W.[et al.];
Improved water quality by operational water management. (en)
In: Visser, S.J.[ed.];
Modernisation of water management : technological and institutional improvements in irrigation and drainage : proceedings seventh Netherlands national ICID symposium Nijmegen, April 2002. Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. p.37-47. 6 fig., 4 refs.
The salinity control in Dutch lowlands is a classic example of operational water quality management. To reduce salt content of the surface water, operators regularly flush water system with fresh water. A case study has been conducted for the Rotte system, just north of Rotterdam. [NIEUWL]

Hoff, H.M.;
Project tuinbouw & waterkwaliteit : jaarrapportage 2002 : verslag van de inventarisatie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in het kalenderjaar 2001 en het monitoringsonderzoek naar de kwaliteit van het opppervlaktewater in de periode september 2001 tot en met augustus 2002. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 81 p
Verslag van de inventarisatie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in het kalenderjaar 2001 en het monitoringsonderzoek naar de kwaliteit van het oppervlaktewater in de periode september 2001 tot en met augustus 2002. Teelten: glastuinbouw, tuinbouw open teelt, boomkwekerij; Locaties: Waterschap De Aa (gemeente Asten) en Waterschap De Maaskant (gemeente Heusden). [HAAFF 22/5675 ]
URL: http://www.maaskant.nl/actueel/persberichten/030902tuinbouw_waterkali_rapport.pdf

Koomans, R.L.;
Nader onderzoek slibbalans Loosdrechtse Plassen : bodem in beeld. (nl) MEDUSA Explorations, Groningen, 2002. 29, 27 bl [HAAFF 22/5631 ]

Masssop, H.Th.L.; Jansen, P.C.; Kwakernaak, C.;
Natuur en waterberging : indicaties van overlappend ruimtegebruik. (nl) Alterra-rapport, 766, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 46 p
Voor natuurgebieden, die geschikt geacht worden voor waterberging is de tolerantie voor overstroming bepaald. Hierbij is onderscheid gemaakt voor kwantitatieve en kwalitatieve aspecten van overstroming. [HAAFF 32/476(766) 1e ex] [HAAFF 32/476(766) 2e ex] [ECLNV NL 02 / 766 ] [RLG 4wa 03-17 ] [IAHL boeken 556.18 MASS ] [SBB O 42/0 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport766.pdf

Matte, G.;
Aanpak van diffuse nutriëntenverontreiniging in stroomgebied Beerze en Reusel : een vergelijking van de effectiviteit van helofytenfilters en bufferstroken. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 55, [60] p [HAAFF 22/5349 ]

Milieurisico's van geneesmiddelen : signalement. (nl) Publicatie / Gezondheidsraad, nr. 2001/17, Gezondheidsraad, Den Haag, 2001. 69 p
Omdat geneesmiddelen voor mens en dier in het milieu worden aangetoond in niveaus van nanogram tot microgram per liter, een concentratietraject dat ook karakteristiek is voor resten van bestrijdingsmiddelen in het milieu, én omdat geneesmiddelen biologisch actieve stoffen zijn die bij lage concentraties ongewenste effecten kunnen veroorzaken is een overzicht opgesteld van de kennis van geneesmiddelen en hun omzettingsproducten in het milieu. [HAAFF 22/5681 ]
URL: http://www.gezondheidsraad.nl/pdf.php?ID=207

Nes, E.H. van; Brink, P.J. van den;
PERPEST version 1.0, manual and technical description : a model that Predicts the Ecological Risks of PESTicides in freshwater ecosystems. (en) Alterra-rapport, 787, Alterra, Green World Research, Wageningen, 2003. 45 p 1 CD-ROM.
This report is a technical description and a user-manual of the PERPEST model, able to Predicts the Ecological Risks of PESTicides in freshwater ecosystems. This system predicts the effects of a particular concentration of a pesticide on various (community) endpoints, based on empirical data extracted from the literature. The method that it uses solves new problems (e.g., what is the effect of pesticide A?) by using past experience (e.g., published microcosm experiments). The database containing the “past experience” has been constructed by performing a review of freshwater model ecosystem studies evaluating the effects of pesticides. The PERPEST model searches for situations in the database which resemble the question case, based on relevant (toxicity) characteristics of the compound.The model is described in the scientific paper written by Van den Brink et al. (2002) and available via the enclosed CD-ROM and the website www.perpest.alterra.nl. [HAAFF 32/476(787) 1e ex.] [HAAFF DISK 339 1e ex.] [HAAFF 32/476(787) 2e ex.] [HAAFF DISK 339 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 787 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport787.pdf

Nijboer, R.C.;
Definitiestudie KaderRichtlijn Water (KRW). III: Het invullen van referentietoestanden. (nl) Alterra-rapport, 754, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 83 p
Het rapport is het derde van een drieluik en omvat een studie naar de mogelijkheden voor het invullen van de ecologische kwaliteitsdoelen (referentietoestanden) voor oppervlaktewateren naar KRW maatstaven. [RLG 4wa 03-12 ] [HAAFF 32/476(754) 1e ex.] [HAAFF 32/476(754) 2e ex. ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport754.pdf

Nixon, S.; Kristensen, P.;
Europe's water: an indicator-based assessment. (en) Topic report / European Environment Agency, no. 1/2003, European Environment Agency, Copenhagen , Denmark, 2003. 97 p
This report assesses the quality and quantity of Europe’s water. Its geographical scope is the European Union, EFTA and EU accession and candidate countries. Four water issues are assessed: ecological quality, eutrophication and organic pollution of water, hazardous substances and water quantity. This is done on the basis of 57 indicators selected for their representativeness and relevance. [HAAFF 39/2003-1) ]
URL: http://reports.eea.eu.int/topic_report_2003_1/en/Topic_1_2003_web.pdf

Ouwerkerk, S.;
Invloed van onzekere morfologische effecten op maatgevende hoogwaterstanden langs de Waal. (nl) s.l.], [S.n., 2003. 82 p
Een nieuwe methode is ontwikkeld, die rekening houdt met twee stochastische variabelen: de maatgevende afvoer en de morfologie. Met de methode zijn aan de hand van Monte Carlo simulaties met het 1-D morfologische Sobek Rijntakken model MHW-standen (maatgevende hoogwaterstand) langs de Waal bepaald. De invloed van verschillende effecten op MHW-standen is onderzocht, zoals: variatie in bodemligging als gevolg van variatie in het afvoerverloop, morfologische activiteit tijdens hoogwater en onzekerheid in de afvoerverdeling over het splitsingspunt Pannerdensche Kop.
URL: http://www.waterbouw.tudelft.nl/education/MScTheses/2003/2003Ouwerkerk.pdf

Rientjes, T.; Reggiani, P.;
"Representative elementary watershed" (REW) modellering voor regen-afvoer-simulatie in natuurlijke stroomgebieden. Dl. 1. Modelstructuur. (nl)
In: Stromingen 9(2003)3 p.23-35. 4 fig., 16 refs.
Bespreking van het REW concept, dat tot doel heeft een relatie te leggen tussen (extra) regen, veroorzaakt door klimaatverandering en het uiteindelijke deel daarvan dat piekafvoer veroorzaakt. [HAAFF T 12 ]

Rijswick, H.F.M.W. van;
Op orde en in goede toestand : het waterkwantiteitsbeheer en de Europese Kader-richtlijn Water [themanummer water]. (nl)
In: Milieu en recht 30(2003)11 p.317-323. Refs.
Beschreven wordt in hoeverre de Kaderrichtlijn waterbepalingen kent en instrumenten biedt voor het waterkwantiteitsbeheer, waarbij de nadruk ligt op het kwantiteitsbeheer van het oppervlaktewater. [HUCHT]

Römkens, P.F.A.M.; Bonten, L.T.C.; Rietra, R.P.J.J.; Groenenberg, J.E.; Plette, A.C.C.; Bril, J.;
Uitspoeling van zware metalen uit landbouwgronden : schatting van de bijdrage van uitspoeling uit landbouwgronden aan de belasting van het oppervlaktewater: modelaanpak en resultaten. (nl) Alterra-rapport, 791, RIZA-rapport, 2003.018, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 94 p [HAAFF 32/476(791) 1e ex.] [HAAFF 32/476(791) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 791 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport791.pdf

Römkens, P.F.A.M.; Bonten, L.T.C.; Rietra, R.P.J.J.; Plette, S.;
Bijdrage uitspoeling zware metalen aan belasting van grond- en oppervlaktewater. (nl)
In: H twee O 36(2003)23 p.33-35. 4 fig., 8 refs.
Uitspoeling vanuit de bodem vormt mogelijk een belangrijke bijdrage aan de totale belasting van het oppervlaktewater met metalen. In een modelstudie is de uitspoeling op landelijke schaal gekwantificeerd middels een combinatie van een hydrologisch en een bodemchemisch model. De berekende totale bijdrage van uitspoeling op landelijke schaal varieert van twaalf procent voor lood en 30 procent voor koper tot bijna 50 procent voor cadmium en zink. Dit geeft aan dat de natuurlijke belasting vanuit de bodem voor de meer mobiele elementen als cadmium en zink significant bijdraagt aan de belasting van het oppervlaktewater. Dit kan ook de verklaring vormen voor het voorkomen van verhoogde metaalgehalten in het oppervlaktewater in niet specifiek belaste gebieden. [HAAFF]

Sacher, F.; Stoks, P.G.;
Pharmaceutical residues in waters in the Netherlands. (en) RIWA, Nieuwegein, 2003. 24 p
As part of the monitoring program of the Association of River Waterworks in the Dutch part of the Rhine catchment area (RIWA) a total of 78 pharmaceuticals including, among others, analgesics, antiepileptics, antibiotica and X-ray contrast media (XRF) were analysed in five different locations during the year 2002. Four of these sampling locations were intake points for drinking water, the fifth location was a site on the Rhine river on the Dutch-German border. In all three locations directly influenced by the Rhine river itself a number of pharmaceuticals could be detected in each sample. In contrast, at the other two locations pharmaceuticals were detected only occasionally. The highest values were found on the German border and at the intake point some 50 miles downstream (up to several hundred nanograms per liter for certain XRF and analgetics) and were markedly lower in the other locations. [HAAFF 22/5667]
URL: http://www.riwa.org/pdf.php?pdf=009farma.pdf

Schaap, G.; Bel, D.;
Bypass voor hoogwatergolf : rivierverruiming voor dijkverleggging bij de Hondsbroeksche Pleij. (nl)
In: Kenmerken 10(2003)5 p.16-19.
De Hondsbroeksche Pleij bij Arnhem, is een van de plaatsen waar rivierverruiming nodig is tegen overstromingen. Een bestaande en een recent verbeterde dijk moeten worden teruggelegd. Vanwege de ligging aan het splitsingspunt van Nederrijn en IJssel is rivierverruiming op deze locatie ingrijpend en complex. De lessen uit dit project worden besproken. Aanbevelingen: waak ervoor dat de gewenste waterstandsdaling bij een toename van de maatgevende afvoer teveel domineert; het is van belang het landschap, de cultuurhistorie en archeologie meer wetenschappelijk te beschrijven en te waarderen; er is maatschappelijk draagvlak nodig om ingrijpende maatregelen te kunnen uitvoeren; speel vroegtijdig in op de Vogel- en Habitatrichtlijn, de Flora- en Faunawet, de Kaderrichtlijn Water en de Watertoets. [HAAFF centec]
URL: http://www.hondsbroekschepleij.nl/ (website meet aanvullende info over project Hondsbroeksche Pleij)

Schrap, S.M.;
Humane en veterinaire geneesmiddelen in Nederlands oppervlaktewater en afvalwater : een screening in 2002. (nl) RIZA rapport, 2003.023, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, RIZA Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling, Lelystad, 2003. 86 p
Voorafgegaan door twee uitgebreide literatuurstudies naar het gebruik, voorkomen en mogelijke milieurisico’s van humane en veterinaire geneesmiddelen, is in 2002 deze screening in Nederland uitgevoerd naar de aanwezigheid van humane en veterinaire geneesmiddelen in afvalwater en oppervlaktewater. [BIBIOT S-116,2003.023 ] [HAAFF 22/2532(2003.023) ]
URL: http://www.riza.nl/publicaties/riza_rapporten/pdf_rapport/rr_2003_023.pdf

Spier, J.L.;
Een districtenstelsel in waterland : de implementatie van de EG-kaderrichtlijn Water in het Nederlandse recht [themanummer water]. (nl)
In: Milieu en recht 30(2003)11 p.310-316. Refs.
Dit artikel gaat in op de vraag, wat de gevolgen van de inpassing zullen zijn voor het waterbeheer, de bescherming van natuur en milieu, en voor de ruimtelijke ordening. [HUCHT]

Steenis, J.; Strijker, J.; Fermont, A.; Overloop, P-J. van;
Slimme stuwen tegen natte voeten. (nl)
In: H twee O 36(2003)24 p.26-28. Figs.; Ill.; 8 refs.
De komende jaren is veel geld nodig om Nederland voldoende te beschermen tegen wateroverlast. Waterbeheerders zijn druk bezig met het inventariseren van de problemen in hun beheersgebied en mogelijke oplossingen. Om overlast te voorkomen heeft de commissie waterbeheer 21e eeuw de drietrapsstrategie ontwikkeld. Modelonderzoek op Texel, en praktijkervaring in een aantal gebieden, heeft uitgewezen dat met de maatregel vasthouden veeloverlast kan worden voorkomen. Hiervoor zijn slimme stuwen nodig die het wateroverschot over het gebied spreiden, zodat de aanwezige bergingscapaciteit optimaal wordt benut. De stuwen moeten slimmer zijn dan de bestaande automatische stuwen. Dit artikel gaat in op de effectiviteit en de realisatie van deze maatregel aan de hand van de resultaten die de watersysteemanalyse van Texel heeft opgeleverd. [HAAFF]

Verdonschot, P.F.M.; Nijboer, R.C.; Vlek, H.E.;
Definitiestudie KaderRichtlijn Water (KRW). II: De ontwikkeling van maatlatten. (nl) Alterra-rapport, 753, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 200 p
Het rapport is het tweede van een drieluik en omvat een studie naar de mogelijkheden voor het invullen van maatlatten voor oppervlaktewateren naar KRW maatstaven. Het rapport geeft de door de KRW gestelde randvoorwaarden aan dergelijke maatlatten, de historische ontwikkelingen van maatlatten en de ecologische aspecten. Tenslotte doet het rapport aanbevelingen hoe maatlatten op te stellen. Hiervoor is een plan van activiteiten opgenomen. [RLG 4wa 03-11 ] [HAAFF 32/476(753) 1e ex.] [HAAFF 32/476(753) 2e ex.]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport753.pdf

Verwijmeren, P.;
Gevolgen van overstromen : onderzoek naar maatregelen ter reductie van overstromingsschade. (nl) Technische Universiteit Delft, Delft, 2002. 106 p
URL: http://www.waterbouw.tudelft.nl/education/MScTheses/2002/2002Verwijmeren.pdf

Voort, J.; Koomans, R.; Hofstra, J.;
Slibbalans Loosdrechtse Plassen. (nl)
In: H twee O 36(2003)21 p.21-23. Figs.; 10 refs.
Het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en vecht probeert met een herstelplan de Loosdrechtse plassen weer helder te krijgen. Eerder onderzoek toonde aan dat het zeer fijne, zwevende slib in het water in belangrijke mate bijdraagt aan de vertroebeling van de plassen. Hierdoor voldoen ze niet aan de norm voor doorzicht van zwemwater en ook niet aan de ecologische normdoelstellingen. Een maatregel om dit zeer fijne slib permanent af te vangen bestaat uit het aanleggen van diepe putten. Het Waterloopkundig Laboratorium heeft een slibbalans opgesteld voor het zeer fijne slib, die inzicht geeft in het uiteindelijk effect van de putten. Een moeilijk te bepalen aanvoerpost in deze slibbalans is de productie van zeer fijn slib uit veen als gevolg van de erosie van bodem en oevers.

Voskamp, T.;
Metalen uit landelijk gebied belemmeren betere waterkwaliteit. (nl)
In: H twee O 36(2003)23 p.36-38. Figs.; Ill.; 2 refs.
De stofbalansen van het stroomgebied van de Regge vertonen forse gaten. Met name voor de probleemstoffen koper, nikkel en zink zijn grote negatieve sluitposten gevonden. Minder dan de helft van de koper-, nikkel- en zinkvrachten kan verklaard worden op basis van bekende emissies. Ergens in het Regge-systeem wordt dus een bron onderschat of over het hoofd gezien. Op basis van twee verkennende studies lijkt het landelijke gebied in Twente een relevante, niet eerder onderkende bron. Om de komende jaren in het kader van de Kaderrichtlijn Water realistische emissiebeheerplannen en effectieve maatregelpakketten op te kunnen stellen, is het wenselijk op regionaal niveau kwantitatief inzicht te krijgen in de bijdrage van het landelijk gebied aan de metalenproblematiek. [HAAFF]

Water in cijfers 2003 : achtergrondinformatie over het waterbeheer in Nederland. (nl)
CIW, Den Haag, 2003.
Water in Cijfers 2003 bevat een groot aantal actuele gegevens over het waterbeheer in Nederland. Die gegevens betreffen vooral de stand van zaken en de kwaliteit van de watersystemen, zowel van de rijkswateren als van de regionale wateren. Onder de kwaliteit van watersystemen wordt niet alleen de chemische kwaliteit verstaan (zware metalen, nitraten, fosfaten, pesticiden en dergelijke), maar ook de biologische kwaliteit en de stand van zaken met betrekking tot de inrichting van de watersystemen. [HAAFF 22/178(3VA-2003) ]
URL: http://www.waterincijfers.nl/wic2003/

Waterbase (database) (nl)
Den Haag [etc.] : RIKZ [etc.]
Met de webapplicatie Waterbase kunt u per waarnemingssoort meetgegevens uit de DONAR-database (watergerelateerde monitoringgegevens van Rijkswaterstaat) selecteren. Deze gegevens zijn afkomstig uit het landelijke monitoringprogramma van Rijkswaterstaat (MWTL). Een waarnemingssoort is opgebouwd uit een parameter met een eenheid, een compartiment, een hoedanigheid en een orgaanbeschrijving
URL: http://www.waterbase.nl/

Weele, C.N. van der;
WAVE (Waarden in Vergelijking). (nl) Rapport / LEI, Domein 7, Gamma, instituties, mens en beleving, . 7.03.08, LEI, Den Haag, 2003. 133 p
Aan de basis van deze studie ligt de behoefte aan meer inzicht in veranderende waarden in de samenleving. Waarden worden in dit rapport vanuit drie disciplines belicht: filosofie, sociologie en psychologie. Dit gebeurt in drie stappen. Om te beginnen schetst elke discipline een of meer theoretische invalshoeken voor het begrijpen van waarden. Vanuit elk van de drie disciplines zijn vervolgens een aantal waardenconflicten op het gebied van voedsel en groen geanalyseerd, met als doel de disciplinaire benaderingen te concretiseren en vergelijkbaar te maken. Ten slotte zijn de bevindingen vergeleken met het oog op overkoepelende patronen, spanningen, raakvlakken en aanbevelingen. Casussen: Noodwaterberging; Het Bentwoud; Varkens van de Knorhof; Moeizame strijd tegen campylobacter. [LEEUW SERIE LEI rapport ] [LEI L32-7.03.08 ]
URL: http://www.lei.wageningen-ur.nl/publicaties/PDF/2003/7_xxx/7_03_08.pdf

Wit, M.J.M. de; Horst, B.; Bendoricchio, G.[et al.];
The contribution of agriculture to nutrient pollution in three European rivers, with reference to the European nitrates directive. (en)
In: European water management online 2002. 17 p. 34 refs.
URL: http://www.ewaonline.de/journal/2002_02.pdf

Zevenbergen, H.A.; Gorsel, J.D. van;
Meetnet gewasbeschermingsmiddelen 2002. (nl) Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden, Dordrecht, 2003. 51, [23] p [HAAFF 22/5665 ] [ECLNV B4c / 218 ]

WATERSYSTEEM - Waterbodem

Besten, P.J. den; Deckere, E. de; Babut, M.P.[et al.];
Biological effects - based sediment quality in ecological risk assessment for European waters. (en)
In: Journal of soils and sediments 3(2003)3 p.144-162. 5 fig., 73 refs., 7 tab.
An overview is given of decision making frameworks for Ecological Risk Assessment (ERA) used for sediment in a number of European countries. These frameworks fall into two categories: Biological Effects-Based Assessment of in situ risks (referred to as in situ BEBA); and Biological Effects-Based Assessment of the ex situ quality of dredged sediments (referred to as ex situ BEBA) . [HAAFF T 1550 ]
URL: http://dx.doi.org/10.1065/jss2003.08.084 (alleen toegankelijk voor Wageningen UR)

Bisschop, F.G.; Kamerling, G.E.;
Gas in baggerspeciedepots. (nl) AKWA rapport, 03.001, Hoofdkantoor Rijkswaterstaat, Onderzoek Waterbodems en Depots, Waterbodems Advies en Uitvoering, Utrecht, 2003. 168 p [HAAFF 22/4903(03.001) ]

Boute, M.G.;
Baggerplan 2003-2012. Gemeente Laarbeek: bebouwd gebied : definitief rapport. (nl) Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. 20, [7] bl bijl., krt.[HAAFF 22/5685(4) ]

Boute, M.G.;
Baggerplan 2003-2012. Gemeente Veghel: bebouwd gebied : definitief rapport. (nl) Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. 19, [8] bl bijl., krt.[HAAFF 22/5685(3) ]

Boute, M.G.;
Baggerplan 2003-2012. Gemeente Schijndel: bebouwd gebied : definitief rapport. (nl) Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. 19, [7] bl bijl., krt.[HAAFF 22/5685(6) ]

Boute, M.G.;
Baggerplan 2003-2012. Gemeente Boekel: bebouwd gebied : definitief rapport. (nl) Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. 20, [7] bl bijl., krt.[HAAFF 22/5685(5) ]

Gun, J. van der;
Definitiestudie verkenning mogelijkheden voor aanpak waterbodemproblematiek in de kop van Overijssel. (nl) SKB, Gouda, 2002.
URL: http://www.skbodem.nl/upload/documents/pro/SD-003_eindrapport_nl.pdf

Kelderman, P.;
Pollution sources and abatement measures for dredged sediments in the city of Delft (The Netherlands). (en)
In: European water management online 2002. 13 p. 22 refs.
This paper gives an overview of a long-years study on the supply, pollution sources and remediation measures with respect to dredged sediments in Delft.
URL: http://www.ewaonline.de/journal/2002_04.pdf

Koppen, C.E.N.A. van; Boute, M.G.;
Baggerplan 2003-2012. Gemeente Helmond: bebouwd gebied : definitief rapport. (nl) Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. 19, [9] bl bijl., krt.[HAAFF 22/5685(1) ]

Koppen, C.E.N.A. van; Boute, M.G.;
Baggerplan 2003-2012. Gemeente Uden : bebouwd gebied : definitief rapport. (nl) Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. 22, [7] bl bijl., krt.[HAAFF 22/5685(2) ]

Kroekenstoel, D.F.; Velzen, E.H.van;
Morphologische Berechnungen mit Sedimentmischungen : Zukunftmusik oder eine realistische Alternative?. (de) Bericht der KHR, Nr. II-19, Rijkswaterstaat, RIZA , Den Haag, 2003. 56 p
Dit rapport geeft een overzicht van de conceptuele en praktische problemen waarmee men te maken heeft bij de berekening van het sedimenttransport bij (sterk) gegradeerd bodemmateriaal. Verder zijn in dit rapport verschillende voorspelmethoden voor sedimenttransport met elkaar vergeleken en op hun prestaties beoordeeld. Ook is een numerieke simulatie uitgevoerd van twee laboratoriumexperimenten m.b.v. de 1D softwarepakketten SOBEK en MORMO. Hierbij zijn verschillende transportformules toegepast. [HAAFF 22/2902(II-19) ] [IAHL boeken 556.555.6 KROE ]

Maas, J.L.;
Normstelling voor bioassays : uitwerking voor oppervlaktewater en waterbodem. (nl) RIZA rapport, nr. 2003.005, RIKZ rapport, nr. 2003.007, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, RIZA Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling, Lelystad, 2003. 66 p
Een maatlat voor bioassays wordt ontwikkeld, waarmee de resultaten uit de verschillende testen te schalen zijn en een overschrijding van de gewenste milieukwaliteit inzichtelijk wordt. De ontwikkelde maatlat heeft betrekking op bioassays die ingezet worden in de kwaliteitsbeoordeling van zoet en zout water en zoete en zoute waterbodem (sediment). Daarnaast wordt zijdelings aandacht geschonken aan ontwikkelingen in normstelling, nationaal en internationaal, voor soortgelijke testen voor andere milieucompartimenten (landbodem, effluenten en zoete en zoute baggerspecie). Ook worden de resultaten getoond van een eerste exercitie, waarbij de nieuw ontwikkelde maatlat wordt toegepast op twee bestaande datasets. [HAAFF 22/2532(2003.005) ] [BIBIOT NN40116,2003.005 ]
URL: http://www.riza.nl/publicaties/riza_rapporten/pdf_rapport/rr_2003_005.pdf

Smedes, F.; Nummerdor, G.A.N.;
Grain-size correction for the contents of butyltin compounds in sediment. (en) Report / RIKZ, 2003.035, Directorate-General of Public Works and Water Management, National Institute for Coastal and Marine Management/RIKZ, Haren, 2003. 39 p
Gives a scope of the investigation on what the best co-factors are for the correction of butyltin contents for differences in sediment composition. Therefore five sediment samples were taken at locations with different pollution histories.The samples were actively equilibrated for three months and subsequently seperated in 6-9 fractions through sieving and differences in settling velocity, to obtain samples with a wide range of sediment properties. All fractions were analysed and the results were evaluated through correlation of all parameters with organic carbon (OC) [HAAFF 22/3180(2003.035) ]
URL: http://www.rikz.nl/thema/ikc/rapport2003/rikz2003035.pdf

Weener, B.;
Aanpak van de achterstallige baggerspecie problematiek [themanummer: stedelijk waterbeheer]. (nl)
In: Neerslag 38(2003)5 p.54-57. Tabs.
Tot dusver heeft de aanpak van de baggerspecie landelijk nooit hoog op de politieke agenda gestaan. Hierdoor is er een grote achterstand ontstaan in het verwijderen van de baggerspecie. Om dit probleem op te lossen is het Tienjarenscenario Waterbodems geschreven.
URL: http://www.neerslag-magazine.nl/artikel.asp?key=284

WATERSYSTEEM - Ecologie

Besselink, D.G.B.;
Beheer- en onderhoudsplan cluster Hulshorsterbeken : ontwerp. (nl) Waterschap Veluwe, [s.l.], 2002. 34, [128] p [HAAFF 22/5625 ]
URL: http://www.veluwe.nl/projectennieuws/projecten/hulshorsterbeken%20downloaden.html

Bijkerk, R.; Keijzer-de Haan, A.L. de; Berg, G.J.;
Biologische monitoring Waterschap Hunze en Aa's. Ecologisch onderzoek Zuidlaardermeer, meetjaar 2002 : rapportage van onderzoek. (nl) Rapport / Koeman en Bijkerk, Ecologisch Onderzoek en Advies, 2003-06, Koeman en Bijkerk, Haren, 2003. 70 p [HAAFF 22/5608(2003-06) ]

Bijkerk, R.;
Biologische monitoring Waterschap Hunze en Aa's. Ecologische beoordeling van vennen en sloten in deelgebied Hunzestroomdal en Veenkoloniën, meetjaar 2002 : Bermsloot Noorderweg, Hekmansdiep, Eerste Dwarsdiep, kwelsloot Markiezenveen, kwelsloot Onnerpolder, Emergoplas, ven Veldkampsweg, ven Hemelrijk, ven Meeuwenveen, dobbe Appèlbergen : rapportage van onderzoek. (nl) Rapport / Koeman en Bijkerk, Ecologisch Onderzoek en Advies, 2003-10, Koeman en Bijkerk, Haren, 2003. 100 p [HAAFF 22/5608(2003-10) ]

Bijkerk, R.; Keijzer-de Haan, A.L. de; Berg, G.J.;
Biologische monitoring Waterschap Hunze en Aa's. Ecologisch onderzoek Foxholstermeer, meetjaar 2002 : rapportage van onderzoek. (nl) Rapport / Koeman en Bijkerk, Ecologisch Onderzoek en Advies, 2003-07, Koeman en Bijkerk, Haren, 2003. 54 p [HAAFF 22/5608(2003-07) ]

Bruin, H. de;
Rapport vismigratieplan. (nl) Waterschap de Aa , Boxtel, 2002. 59 p [HAAFF 22/5628 ]

Buijse, A.D.; Leuven, R.S.E.W.;
Lowland river rehabilitation 2003 : an international conference addressing the opportunities and constraints, costs and benefits to rehabilitate natural dynamics, landscapes and biodiversity in large regulated lowland rivers : programme, abstracts & participants, Wageningen (the Netherlands), September 29-October 2, 2003. (en) RIZA werkdocument, 2003.133x, NCR-publicatie, 22-2003, Netherlands Centre for River Studies, [Delft], 2003. 125 p
Regulating rivers has reduced the natural dynamic processes, altered the landscape and its biodiversity. Along large rivers that serve manifold functions, rehabilitation attempts have recovered stretches or certain features, but complete restoration probably will be an utopia. How sustainable or effective are we so far; how well did we assess our achievements; what are the costs and benefits, opportunities and constraints, the end-points? This publication gives the abstracts of the presentations at the conference. [HAAFF 22/5148(22) ]
URL: http://www.ncr-web.org/downloads/pub22.pdf

Carpay, E.A.P.M.;
Stromende grond : ruimte voor dynamisch grondverzet in de uiterwaarden, endrapport. (nl) SV, 510, SKB, Gouda, 2003.
URL: http://www.skbodem.nl/upload/documents/pro/SV-510_samenvatting_project_nl.pdf

Dijkstra, M.; Laak, G.A.J. de; Moquette, F.; Vriese, T.;
Samen tegen de stroom in : herstel van de zalm in Rijn en Maas. (nl) OVB, Nieuwegein, 2003. [94] p
URL: http://www.ovb.nl/pdf/projecten/downloadpagina/samentegendestroom.pdf

Elbersen, J.W.H.; Verdonschot, P.F.M.; Querner, E.P.; Hermand, A.G.; Smit, M.F.; Jeuken, M.H.J.;
Modelinstrumentarium ecologische oppervlaktewaterkwaliteit : ecologische modellering van kleine lijnvormige wateren in relatie tot waterstroming en nutriëntengehalte. (nl) Alterra-rapport, 838, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 82 p
DLO onderzoekprogramma Waterbeheer 362. Ontwikkeling van de Modellenketen Waterbeheer; een koppeling van bestaande modellen voor de component hydrologie (modellen SOBEK/SIMGRO), voor de component stofstromen (breed eutrofiëringsmodel NUSWA (-Lite) en voor de aquatische ecologie(aquatisch-ecologisch voorspellingsmodel EKO). Er is inmiddels 4 jaar geïnvesteerd in dit project. De modellenketen is getest op beekloop en stroomgebiedniveau in Noord-oost Twente (Springendal resp. Hollandse Graven). [HAAFF 32/476(838) 1e ex.] [HAAFF 32/476(838) 2e ex.] [ECLNV NL 02 / 838 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport838.pdf

Elbersen-van der Straten, J.W.H.; Higler, L.W.G.;
Dispersie en migratie van aquatische insecten in stilstaande en stromende wateren : een verkennende literatuurstudie. (nl) Alterra-rapport, 572, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2002. 40 p [HAAFF 32/476(572) 1e ex.] [HAAFF 32/476(572) 2e ex.] [ECLNV NL/02 572 ] [IAHL boeken 595.7 ELBE ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport572.pdf

Gerritsen, A.A.M.;
Oestrogene effecten in vissen in regionale wateren. (nl) RIZA rapport, 2003.019, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling/RIZA, Lelystad, 2003. 31 bl [HAAFF 22/2532(2003.019) ]
URL: http://www.riza.nl/publicaties/riza_rapporten/pdf_rapport/rr_2003_019.pdf

Hut, R.M.G. van der;
Terreinkeus van de porseleinhoen, snor en baardman in Nederlandse moerasgebieden : habitatmodellen ten behoeve van inrichting en beheer. (nl) Rapport / Bureau Waardenburg, nr. 02-157, Bureau Waardenburg, Adviseurs voor ecologie & milieu, Culemborg, 2003. 78 p [HAAFF 46/895 ] [RLG 4na 03-05 ]
URL: http://www.buwa.nl/backsite/attachments/att_1057823982_Terreinkeus%203%20moerasvogels.pdf

Jong, T. de; Hoogerwerf, G.;
Gebiedsgerichte knelpuntenanalyse en ontwikkelingsvisie visfauna voor het beheersgebied van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. (nl) Bureau VIRIDIS, Culemborg, 2003. 143 p [HAAFF 22/5677 ]

Keijzer-de Haan, A.L. de; Berg, G.J.; Bijkerk, R.;
Biologische monitoring Waterschap Hunze en Aa's. Ecologisch onderzoek Schildmeer, meetjaar 2002 : rapportage van onderzoek. (nl) Rapport / Koeman en Bijkerk, Ecologisch Onderzoek en Advies, 2003-08, Koeman en Bijkerk, Haren, 2003. 58 p [HAAFF 22/5608(2003-08) ]

Kersten, M.; Ottburg, F.G.W.A.;
Effecten van peilverlaging op kritische vissoorten en amfibieën in Polder Mastenbroek : een verkenning. (nl) A&W rapport, 401, Altenburg & Wymenga, Veenwouden, 2003. 28 p [HAAFF 22/5624 ]

Laak, G.A.J. de;
Monitoring visstand Friese wateren 2002. (nl) OVB, Nieuwegein, 2003. 68 p Bijlagenrapport (126 p.).[HAAFF 22/5674 ] [HAAFF 22/5674 ]

Leeuw, J.J. de; Klein Breteler, J.G.P.; Winter, H.V.;
IBI rijkswateren : verkenning van visindices volgens IBI-methode voor ecologische beoordeling van de rijkswateren. (nl) RIVO rapport, nr. C059/99, OVB rapport, OND00148, RIVO Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek, IJmuiden, 2002. 83 p [HAAFF 22/5630 ]

Lenders, H.J.R.;
Environmental rehabilitation of the river landscape in the Netherlands : a blend of five dimensions. (en) [S.n., s.l.], 2003. 205 p [HAAFF 35/1353 ]
URL: http://webdoc.ubn.kun.nl/mono/l/lenders_h/envireoft.pdf

Limbeek, M.C.E.;
Overdrachtsdocument taxoncodering aquatische organismen (TCN). (nl) Rapport / STOWA, 2003-W02, STOWA, Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht, 2003. 13 p [HAAFF 32/440(2003-W02)]

Loonen, M.J.J.E.; Berg, G.J.; Bijkerk, R.;
Inventarisatie van ondergedoken waterplanten in de Zevenhuizerplas in 2002 : rapportage van onderzoek. (nl) Rapport / Koeman en Bijkerk, Ecologisch Onderzoek en Advies, nr. 2002-27, Koeman en Bijkerk, Haren, 2002. 49 p [HAAFF 22/5608(2002-27) ]

Molen, D.T. van der; Geilen, N.; Backx, J.J.G.M.; Jansen, B.J.M.; Wolfert, H.P.;
Water ecotope classification for integrated water management in the Netherlands. (en)
In: European water management online 2002. 14 p. 26 refs.
The concept of ecotopes originates from landscape ecology, and was thus applied to terrestrial ecosystems. The water ecotope classification (wec) covers the most important spatial ecological units for the Dutch water systems. [HAAFF www]
URL: http://www.ewaonline.de/journal/2003_03.pdf

Nijboer, R.C.; Hoorn, M.W. van den; Verdonschot, P.F.M.;
Verkenning van de waarde van historische gegevens voor het invullen van biologische referentietoestanden voor beken en sloten. (nl) Alterra-rapport, 755, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 112 p
Met de inwerktreding van de Europese Kaderrichtlijn Water moet de ecologische kwaliteit van de Nederlandse wateren beoordeeld worden ten opzichte van de nagenoeg natuurlijke referentietoestand. In Nederland is dit een probleem, omdat de meeste wateren in meer of mindere mate door menselijk handelen beïnvloed zijn. Een mogelijkheid voor het verkrijgen van informatie over de natuurlijke referentietoestand van wateren is het raadplegen van historische informatie uit een periode waarin de wateren nog in een meer natuurlijke staat verkeerden. Voorliggend rapport beschrijft de resultaten van een intensieve zoektocht in archieven naar historische informatie over de levensgemeenschappen in sloten en beken. [ECLNV NL 02 / 755 ] [IAHL boeken 627.15 NIJB ] [HAAFF 32/476(755) 1e ex.] [HAAFF 32/476(755) 2e ex.]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport755.pdf

Raat, A.J.P.;
Rapportage vis voor rapportage Internationale Maascommissie "Kwaliteit van de Maas". (nl) OVB, Nieuwegein, [2002]. 4 p
URL: http://www.ovb.nl/pdf/projecten/downloadpagina/Vissenmaas2002.DOC (Word document)

Ritzen, M.R.; Straatsma, M.W.;
Laseraltimetrie en hydraulische vegetatieruwheid van uiterwaarden. (nl) NCR-publicatie, 19-2002, NCR , [Delft] , 2002. 117, [52] p [HAAFF 22/5148(19) ]

Runhaar, J.; Wamelink, G.W.W.; Hennekens, S.M.[et al.];
Realisatie van natuurdoelen als functie van de hydrologie. (nl)
In: Landschap 20(2003)3 p.142-153. 5 fig., 37 refs., samenvatting (en).
Dit artikel beschrijft een methode, die is ontwikkeld om beheerders inzicht te geven in de voorwaarden die nodig zijn om natuurdoelen te verwezenlijken. [HAAFF T 1246 ]

Schoor, M.M.; Stouthamer, E.;
Ecomorfologische kartering van de Rijntakken in Nederland : ontwikkeling van een methodiek ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water. (nl) RIZA rapport, 2003.009, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, RIZA Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling , Arnhem, 2003. 60 p 1 krt., 1 bijl.
Het doel van de ecomorfologische kartering is een objectieve en reproduceerbare beoordeling te geven van de ecologische toestand van de hoofdgeul, de oevers en de uiterwaarden van de Rijntakken aan de hand van morfologische indicatorparameters. Deze parameters bepalen de habitatkwaliteit, morfodynamiek en/of de hydrodynamiek in de rivier. Een belangrijk tweede doel is dat het beoordelingssysteem als instrument gehanteerd kan worden voor de inschatting van de ecologische effecten van ingrepen en maatregelen in het riviersysteem. [HAAFF 22/2532(2003.009) ] [BIBIOT S-116,2003.009 ]
URL: http://www.riza.nl/publicaties/riza_rapporten/pdf_rapport/rr_2003_009.pdf

Smolders, A.J.P.; Lucassen, E.C.H.E.T.; Roelofs, J.G.M.;
Waterpeilregulatie in broekbossen: bron van aanhoudende zorg. (nl)
In: H twee O 36(2003)24 p.17-19. Figs.; 7 refs.
Veel elzenbroekbossen hebben sterk te leiden van verdroging als gevolg van de sterk gedaalde grondwaterstand in de omgeving. Hierdoor is het oppervlak aan broekbos dat nog door kwelwater wordt beïnvloed, sterk afgenomen. Maatregelen om deze verdroging te bestrijden bestonden tot nu toe meestal uit het vasthouden van het water in het broekbos, waardoor de oppervlaktewaterstand sterk steeg, maar de kweldruk vaak nog verder afnam. Dit artikel gaat in op de resultaten van onderzoek dat sinds 1997 door de werkgroep Milieubiologie van de Katholieke Universiteit Nijmegen word uitgevoerd naar de biogeochemische processen in broekbossen. Een beter begrip van deze processen is hard nodig om broekbossen in de toekomst beter te kunnen beheren. [HAAFF]

Tolkamp, H.;
Waterkwaliteit, kansen en bedreigingen voor vismigratie in de Maas. (nl)
In: Natuurhistorisch maandblad 92(2003)10 p.261-268. Ill.; Tab.; Fig.; 31 refs.; Summary (en, nl).
Er wordt hard gewerkt in Limburg en Brabant aan het opheffen van de migratiebelemmerende obstakels voor de trekkende waterbewoners in de Maas en de zijbeken. Maar, is de waterkwaliteit al wel in orde? De zeer slechte waterkwaliteit in de zestiger en zeventiger jaren van de twintigste eeuw is sterk verbeterd in de laatste drie decennia. Door de sanering van de organische belastingen van het oppervlaktewater met rioolwaterzuiveringsinstallaties is de zuurstofhuishouding en ook de nutriëntenhuishouding met sprongen vooruit gegaan. Dit heeft duidelijk doorgewerkt in de verbetering van de aquatische levensgemeenschappen en is ook met name zichtbaar geworden in de terugkeer van vissen in de daarvoor soms (bijna) visloze rivieren. Is de huidige waterkwaliteit voldoende voor een duurzaam herstel van de levensgemeenschappen in de Maas en haar zijbeken of is er meer nodig?.

Tomassen, H.;
Onderzoek ten behoeve van herstel en beheer van Nederlandse hoogvenen : eindrapportage 1998 - 2001. (nl) Rapport / EC-LNV, nr. 2002/139, Expertisecentrum LNV, Ede, 2002. 186 p [ECLNV NL 01e 139 ] [ECLNV NL 01e 139, 2e ex. ] [NIEUWL 35/586 ]

Ummels, N.;
Bitterzoet : blauwalgen verstikken het Volkerak-Zoommeer. (nl)
In: Natuur en milieu 27(2003)9 p.12-13, 15. Ill.
Door het oprukken van concentraties blauwalgen vindt er massale vogelsterfte plaats in het zoete Volkerak-Zoommeer. Verschillende belanghebbenden en betrokkenen bepleiten verschillende oplossingen. [HAAFF NN30449 ]

Veeman, E.;
'Vissen in de Alde Feanen': analyse van de visstand in relatie met de maatregelen die er genomen zijn (waaronder Actief Biologisch Beheer), de waterkwaliteit en de macrofauna. (nl) [S.n., s.l.], 2003. 59, [73] bl [HAAFF 22/5680 ]

Verdonschot, P.F.M.; Goedhart, P.W.; Nijboer, R.C.; Vlek, H.E.;
Voorspelling van effecten van ingrepen in het waterbeheer op aquatische gemeenschappen : de ontwikkeling van cenotypenvoorspellingsmodellen voor beken en sloten in Nederland. (nl) Alterra-rapport, 738, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 239 p
Twee voorspellingsmodellen zijn ontwikkeld, op basis van de ecologisch-typologische netwerken, die voor beken en sloten eerder zijn gemaakt. De modellen gaan uit van twee of drie verschillende hiërarchische niveaus, namelijk hoofdgroepen, groepen en cenotypen. [HAAFF 32/476(738) 1e ex] [HAAFF 32/476(738) 2e ex] [ECLNV NL 02 / 738 ] [IAHL boeken 556.18:556.535.8(492) VOOR ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport738.pdf

Vlek, H.E.; Verdonschot, P.F.M.; Nijboer, R.C.;
De ontwikkeling van een op macrofauna gebaseerd beoordelingssysteem voor Nederlandse beken in Europees verband. (nl) Alterra-rapport, 827, Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte, Wageningen, 2003. 113 p
Dit rapport is tot stand gekomen in het kader van het EU project AQEM. Het project had als doel het ontwikkelen en testen van een geïntegreerd beoordelingssysteem om de ecologische kwaliteit van beken en rivieren in Europa met behulp van macrofauna te kunnen bepalen. Het rapport beschrijft kort de algemene werkwijze die is gevolgd binnen het AQEM project. Het rapport gaat daarnaast dieper in op de stappen die zijn genomen binnen het project om te komen tot een beoordelingssysteem voor beken in Nederland. Multivariate analyse in combinatie met expert-judgement en de toetsing van meer dan 100 indices heeft geleid tot een beoordelingssysteem voor langzaam stromende beken. De resultaten van de validatie van het uiteindelijke beoordelingssysteem, gebaseerd op bestaande macrofaunagegevens van waterbeheerders uit heel Nederland, worden besproken. Tot slot worden in het rapport aanbevelingen gedaan ten aanzien van de stappen die in de toekomst nog moeten worden genomen om het beoordelingssysteem te verbeteren. [HAAFF not yet available 1e ex] [HAAFF not yet available 2e ex] [ECLNV NL 02 / 827 ] [RLG 4wa 03-20 ]
URL: http://www.alterra.nl/publ-prod/rapporten/download/AlterraRapport827.pdf

Waterbeleid voor natuur. (nl)
In: Dirkx, G.H.P.[red.];
Natuurbalans 2003. RIVM, Bilthoven, 2003. p.137-159.
De natuurbalans bevat een aparte paragraaf over het gewenste waterbeheer. [HAAFF 35/1039(6) ]

Wielinga, A.; Elswijk, M. van;
Actief bodembeheer Maas en Rijntakken : lessen uit een complexe milieueffectrapportage. (nl)
In: Kenmerken 10(2003)2 p.8-13.
Bij rivierverruiming en daarmee gecombineerde natuurontwikkeling komen grote hoeveelheden verontreinigende uiterwaardengrond vrij. Hoe daarmee om te gaan? De mogelijke oplossingen zijn beschouwd in twee beleidsnotities voor respectievelijk de Maas en de Rijntakken. Voor beide notities is een strategische MER opgesteld. Daarbij is onder ander gebruik gemaakt van een fictief project om greep op de oplossingen en effecten te grijpen. [HAAFF Centec]

WATERKETEN - Algemeen

Burg, A. van den; Stumphius, J.;
Hoe kan de waterketen beter bestuurd worden? : tariefprikkels niet eenzijdig op drinkwaterafname richten. (nl)
In: H twee O 36(2003)22 p.38-39. Fig.; 6 refs.
Over de samenwerking in de waterketen is de laatste tijd veel te doen. In april werd de Rijksvisie Waterketen gepubliceerd, in diverse regio’s lopen samenwerkingsprojecten en binnenkort volgt de openbaarmaking van de IBO-Bekostiging Waterbeheer. Vaste thema's in de discussie zijn de kostenbesparing, een duidelijkere financieringsstructuur en gedragsbeïnvloeding door op duurzaamheidgerichte prikkels. Regelmatig wordt de wens geuit om te komen tot geïntegreerde waterketenbedrijven. Hoewel samenwerking voor de hand ligt, zal de organisatorische invulling ervan nog veel voeten in de aarde hebben. De auteurs menen dat het ook zonder integratie (of vooruitlopend daarop) mogelijk is op de financiële thema' s gezamenlijk serieuze vooruitgang te boeken. In onderstaand artikel gaan zij in op de vraag hoe, en in hoeverre, met behulp van tariefprikkels het gedrag van huishoudelijke en bedrijfsmatige afnemers beïnvloed kan worden om de duurzaamheid van de waterketen te vergroten?.

Veenstra, S.;
Je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden! (nl)
In: Afvalwaterwetenschap 2(2003)3 p.209-217. 10 refs.
Eind 2002 ontstond er een discussie of innovatie in de waterketen een nieuw jasje nodig heeft. Duidelijk is dat er meer en fundamenteler onderzoek nodig is om de gehele waterketen naar beste kunnen te laten functioneren, nu en in de toekomst. Daarbij zal sectorale optimalisatie en afstemming alleen onvoldoende blijken. De opgeworpen vraag is volgens de auteur een terechte en voor de watersector op een goed moment gesteld.

WATERKETEN-Drinkwater, industriewater en andere toepassingen

Baggelaar, P.K.; Smits, A.;
Detecteren invloed gewijzigd spuibeheer : met statistisch model chloride gehalte Andijk. (nl) Vereniging van Rivierwaterbedrijven RIWA, Nieuwegein, 2003. 36 p [HAAFF 22/5635 ]
URL: http://www.riwa.org/pdf.php?pdf=invloed%20van%20spuibeheer.pdf

Bernhardi, L.; Ramaker, T.;
Klimaatverandering: dichtbij en veraf : toekomstverkenningen in de watersector (11). (nl)
In: H twee O 36(2003)19 p.42-44. Ill.; Tab.
Een vooruitblik naar 2023 toont nog geen schrikbarende effecten van klimaatverandering op de drinkwatervoorziening. Veranderingen zullen er zijn, maar de problemen die daaruit voortvloeien lijken technisch oplosbaar. Moeten we echter niet juist verder kijken? Klimaatverandering is een traag proces en potentieel zwaardere effecten liggen nog buiten ons voorstellingsvermogen. Dat is een handicap als je op de toekomst voorbereid wilt zijn. [HAAFF]

Bosklopper, K.; Hijnen, W.; Dullemont, Y.; Medema, G.;
HACCP: risicoanalyse en procesverbetering in de praktijk [thema drinkwater]. (nl)
In: H twee O 36(2003)19 p.34-36. Figs.; Ills.; 3 refs.
Bereiding van drinkwater vereist een zeer kritische houding ten opzichte van de productie- en distributierisico's die kunnen leiden tot een microbiologische (her)besmetting. Indien als bron voor het drinkwater oppervlaktewater wordt ingezet, dan is een degelijke kennis van dat water noodzakelijk om de risico's te minimaliseren. Waterleidingbedrijf Amsterdam is een van de drinkwaterbedrijven die oppervlaktewater direct inzetten als grondstof voor de drinkwaterbereiding. Op de productielocatie Weesperkarspel wordt kwelwater uit de Bethunepolder en water uit het Amsterdam-Rijnkanaal gezuiverd tot drinkwater (30 miljard kubieke meter per jaar). In de zuiveringsinstallatie zijn twee barrières voor pathogene micro-organismen opgenomen: een oxidatieproces door ozon en een langzame zandfiltratie. Door deze dubbele barrière wordt het risico van onvoldoende desinfectiecapaciteit door uitval van een van de barrières geminimaliseerd en kan chloreren van drinkwater achterwege worden gelaten.

Doppenberg, A.; Efferen, B. van; Bronda, R.;
Risicogericht onderhoud voor de watersector. (nl)
In: H twee O 36(2003)24 p.29-31. Figs.
Onderhoud van installaties zal in de komende jaren één van de relatief belangrijkste kostenposten van de watersector worden. Om dit onderhoud op doelmatige wijze uit te voeren kan de watersector de ervaringen uit de industrie goed gebruiken. Van methodieken die daar zijn ontwikkeld, is vooral de risicogerichte benadering waardevol voor de watersector. Op basis van ervaringen van Waterbedrijf Europoort met deze benadering schetsen de auteurs in dit artikel hoe deze methodiek in de watersector kan worden toegepast.

Engelenburg, J. van;
Drinkwater winnen in stedelijk gebied: graag of liever niet? [themanummer: stedelijk waterbeheer]. (nl)
In: Neerslag 38(2003)5 p.49-53. Fig.; Ills.
Vitens heeft een aantal stedelijke winningen, waarvan het grondwaterbeschermingsgebied geheel of gedeeltelijk ligt binnen de bebouwde kom. Eén van de stedelijke winningen is pompstation Ir. Sijmons in Arnhem-Zuid. Omdat er in Arnhem veel gaande is, is dit een voorbeeld bij uitstek om na te gaan of drinkwaterwinning in stedelijk gebied een duurzame situatie kan vormen.
URL: http://www.neerslag-magazine.nl/artikel.asp?key=283

Hijnen, W.; Medema, G.;
Kwantificering van de 'multiple barriers' [thema drinkwater]. (nl)
In: H twee O 36(2003)19 p.24-27. Figs.; Ill.; Tabs.; 11 refs.
Recentelijk is in het nieuwe Waterleidingbesluit opgenomen dat een kwantitatieve risicoanalyse vereist is bij de productie van microbiologisch betrouwbaar drinkwater uit oppervlaktewater. Voor het uitvoeren van deze risicoanalyse is kennis nodig over de eliminatiecapaciteit van zuiveringsprocessen voor micro-organismen. In dit artikel wordt duidelijk gemaakt dat met het bepalen van fecale indicatorbacteriën in grote monstervolumes deze kennis kan worden verzameld. De ontwikkelde methodiek geeft bruikbare informatie over de effectiviteit van zuiveringsprocessen als desinfectie, membraanfiltratie, langzame zandfiltratie en een volledige zuivering met meerdere processen. De techniek sluit aan bij de dagelijkse praktijk van een laboratorium en is goedkoop. In het bedrijfstak-onderzoek wordt nu de relatie tussen de verwijdering van indicatorbacteriën en pathogene micro-organismen onderzocht om een goede meetstrategie voor het bepalen van het zuiveringsrendement ontwikkelen.

Hoogenboezem, W.; Nobel, P.; Visser, T.; Welscher, R. te;
Campylobacter in oppervlaktewater bestemd voor de bereiding van drinkwater [thema drinkwater]. (nl)
In: H twee O 36(2003)19 p.21-23. Ill.; Tabs.; 11 refs.
De chemische vervuiling van het oppervlaktewater is in de afgelopen periode duidelijk verminderd. Chemische verontreinigingen kunnen veelal worden gerelateerd aan industriële lozingen. Bestrijdingmiddelen uit de agrarische industrie veroorzaken een meer diffuse verontreiniging. Microbiologische verontreinigingen daarentegen worden vooral in verband gebracht met de lozing van ongezuiverd en gezuiverd huishoudelijk afvalwater en afvalwater van de veehouderij. Maar ook de afspoeling van op het land gebrachte dierlijke mest naar het oppervlaktewater levert een belangrijke, meer diffuse bijdrage aan de microbiologische belasting van het oppervlaktewater. Bovendien laten sommige studies zien dat een aanzienlijke aanvoer van pathogene micro-organismen plaatsvindt via het rivier water dat Nederland binnenkomt. In hoeverre de wilde fauna bijdraagt aan de microbiologische belasting van het oppervlaktewater is nog niet zo gedetailleerd bekend. Dit artikel geeft aan de hand van Campylobacter een voorbeeld van het belang van dit laatste aspect. [HAAFF]

Joziasse, J.;
Retentieafstanden van organische en microbiële verontreinigingen bij interactie tussen oppervlakte- en grondwater : drinkwaterwinning Weerseloseweg Enschede. (nl) SV, 015, SKB, Gouda, 2002. 49 p
Dit onderzoek geeft inzicht in de benodigde tijd voor de verwijdering van veronteinigingen uit oppervlaktewater dat in een bodemsysteem wordt geïnfiltreerd voor de productie van drinkwater. Het betreft water afkomstig uit het Twenthekanaal.
URL: http://www.skbodem.nl/upload/documents/pro/SV-015_eindrapport_nl.pdf

Lieverloo, H. van; Kroesbergen, J.; Bakker, G.; Hoogenboezem, W.;
Systematische beheersing van microbiologische risico's [thema drinkwater]. (nl)
In: H twee O 36(2003)19 p.30-33. Ills.; Tab.; 11 refs.
MaRiskA (Managing Risk Assessment & risk control) is een hulpmiddel voor het systematisch vastleggen van resultaten van risicobeheersing in bedrijfsonderdelen. Het is in opdracht van en in samenwerking met waterbedrijven ontwikkeld, op de eerste plaats voor de beheersing van de microbiologische veiligheid van drinkwater. De basisstructuur van het hulpmiddel is een combinatie van twee bekende methoden voor risicobeheersing: HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points) en FMEA (Failure Mode and Effect Analysis). MaRiskA is toepasbaar bij de waterveiligheidsplannen die gemaakt moeten worden conform de nieuwe WHO-richtlijnen, maar ook voor beheersing van andere risico's.

Magic-Knezev, A.; Kooij, D. van der;
Moleculair-biologische analyse van processen in actieve koolfilters. (nl)
In: H twee O 36(2003)24 p.23-25. Figs.; Ill.; 6 refs.
Filtratie met behulp van actieve kool wordt in Nederland al 25 jaar toegepast voor de verwijdering van organische verbindingen die een ongewenste invloed hebben op de kleur, geur of smaak van drinkwater. Bovendien vormt filtratie met actieve kool met of zonder vooroxidatie een effectieve barrière tegen bestrijdingsmiddelen en andere organische microverontreinigingen. Biologische processen in de actief-koolfilters kunnen een bijdrage leveren aan de verwijdering van genoemde typen verbindingen, maar zijn met name van belang voor de verwijdering van gemakkelijk afbreekbare stoffen. Ozonisatie of een ander oxidatieproces voor actieve koolfiltratie gaat gepaard met de vorming van afbreekbare organische koolstof en leidt tot hogere biologische activiteit in de koolfilters. Het oxidatieproces en de biologische omzettingen verlagen de belasting van de adsorptiecapaciteit van actieve kool en leiden tot een verlenging van de looptijd. Een lagere regeneratiefrequentie is aantrekkelijk uit oogpunt van kosten en gunstig voor het milieu.

Mons, M.N.; Hoogenboom, A.C.; Noij, T.H.M.;
Pharmaceutals and drinking water supply in the Netherlands. (nl) KIWA, BTO 03.040, KIWA Water Research, Nieuwegein, 2003. 76 p [HAAFF 22/2502(2003.040) ]

Noij, T.H.M.; Mons, M.N.; Versteegh, J.F.M.; Stoks, P.;
Geneesmiddelen en de drinkwatervoorziening in Nederland. (nl)
In: H twee O 36(2003)22 p.17-20. 12 refs., 3 tab.
Het vóórkomen van geneesmiddelen in drinkwaterbronnen in Nederland is in kaart gebracht. Het onderzoek richtte zich op in totaal 105 humane en veterinaire geneesmiddelen in het oppervlaktewater, het grondwater en de oevergrondwaterwinningen én in het daaruit bereide drinkwater. Tevens is de verandering van de kwaliteit tijdens het zuiveringsproces onderzocht. In totaal werden 44 geneesmiddelen in oppervlaktewater aangetroffen, in concentraties tot 0,8 mu-g/l. In grondwater werden vrijwel geen geneesmiddelen aangetroffen. De toegepaste zuiveringen laten een verwijdering van geneesmiddelen zien van gemiddeld 70 tot 90 procent. In drinkwater werden, afhankelijk van de grondstof en de toegepaste zuivering, zeer lage concentraties van enkele geneesmiddelen teruggevonden. De hoogst gemeten concentratie in drinkwater bedraagt 0,09 mu-g/l (carbamazepine). Vooralsnog vormen de stoffen voor het drinkwater geen probleem. [HAAFF]

Raterman, B.;
Waterkaart Nederland 2003 [thema drinkwater]. (nl)
In: H twee O 36(2003)19 p.10-11. Ill.
De Waterkaart toont op posterformaat duidelijk de plaats van de drinkwaterproductie in Nederland.

Straathof, J.M.M.;
Waterbank Wierden : eindrapportage. (nl) SV, 047, SKB, Gouda, 2002.
Een waterbank is een verzamelpunt van water. Er zijn diverse activiteiten, waarbij water vrij komt. Door dit water bijeen te brengen in een waterbank, kan vandaaruit water distrubutie plaatsvinden. In de regio Almelo-Wierden is de WMO, als onderdeel van Waterpact van Twente, gestart met een industriewaterproject. Het leverde een leerervaring op: de afwegingen, die van belang zijn bij het opzetten van een waterbank.
URL: http://www.skbodem.nl/upload/documents/pro/SV-047_eindrapport_nl.pdf

Velde, J. van der; Wessels, P.; Blaauwgeers, E.; Werf, H. van der;
Asset management: naar een flexibeler drinkwaterinfrastructuur. (nl)
In: H twee O 36(2003)22 p.26-29. Figs.; 4 refs.
De wereld verandert. Ook de drinkwatervoorziening in Nederland krijgt een andere aanblik. Waar voorheen de nadruk lag op grootschalige drinkwatersystemen, zullen in de toekomst steeds meer kleinschalige systemen opduiken. Nieuwe technologie, zoals membraanfiltratie, biedt waterleidingbedrijven namelijk een kosteneffectief alternatief waarmee lokaal en op kleine schaal drinkwater kan worden geproduceerd. Daardoor zal minder transport van drinkwater over grote afstanden plaatsvinden. Dit geeft waterleidingbedrijven een grotere bedrijfseconomische flexibiliteit. Daarnaast biedt kleinschalige, lokale productie meer mogelijkheden om beter aan te sluiten op het watersysteem. Door lokaal grondwater te winnen op plaatsen waar het effect(verdroging) geringer is of waar het zelfs gewenst is, kunnen maatschappelijk gevoeliger grondwaterwinningen meer worden ontzien. In dit artikel wordt vooral gekeken naar kleinschalige systemen vanuit een oogpunt van asset management.

Wagenvoort, A.J.; Pikaar-Schoonen, K.; Hoogh, C. de; Ketelaars, H.;
Algen en watervlooien bewaken drinkwaterproductie van Zuidwest-Nederland. (nl)
In: H twee O 36(2003)22 p.30-33. 5 afb., 3 refs.
Voor de bewaking van de waterkwaliteit ten aanzien van organische microverontreinigingen, met name de herbiciden die in voorgaande jaren voor problemen hebben gezorgd, implementeert Waterwinningbedrijf Brabantse Biesbosch momenteel twee chemische meetsystemen (HPLC-DAD en GC/MS). In aanvulling hierop en voor de bepaling van de acute toxiciteit van het Maaswater worden een algen- en een Daphnia-toximeter gebruikt. Hoewel zij geen gehaltes aan toxische stoffen meten, hebben ze wel een aantal voordelen ten opzichte van chemische meetsystemen. Chemische meetsystemen meten één tot enkele malen per dag, waarbij een beperkt aantal, vooraf aangegeven en onbekende verbindingen, gedetecteerd wordt. Een biologisch bewakingssysteem registreert continu de acute toxiciteit. Het is niet gevoelig voor alle stoffen, maar wel voor een breed scala aan stoffen, die niet vooraf gedefinieerd zijn. Bij WBB was de keuze voor biologische meetsystemen ingegeven door de stofgroepen die in de Maas waterkwaliteitsproblemen kunnen veroorzaken. WBB valideerde beide meetsystemen en zette een kwaliteitsborging op. De ervaringen hiermee worden toegelicht aan de hand van een calamiteit die afgelopen zomer optrad. [HAAFF]

Wolthoorn, A.;
Subsurface aeration of anaerobic groundwater : iron colloid formation and the nitrification process. (en) [S.n., s.l.], 2003. 134 p [BODPLV Hdb 5 Ld-100 ] [UB MAG NN08200,3418 ] [UB MAG NN08201,3418 ] [UB MAG NN08202,3418 ] [HAAFF 17/3023 ]

WATERKETEN - Stedelijk waterbeheer

Dam, W. van;
Het waterschap als stedelijk waterbeheerder : overdracht van stedelijk water naar het waterschap [themanummer: stedelijk waterbeheer]. (nl)
In: Neerslag 38(2003)5 p.17-20. Ill.
Op 1 januari 2001 was het zover. Op deze datum was Rotterdam officieel herpolderd. Daarmee werd het waterkwantiteitsbeheer binnen Noord Rotterdam overgedragen aan Schieland. Het waterkwaliteitsbeheer was al veel langer een taak van Schieland. Aan de westzijde van Rotterdam is het waterkwantiteitsbeheer overgedragen aan het hoogheemraadschap van Delfland en ten zuiden van de Nieuwe Maas aan het waterschap IJsselmonde. Hoe is het Schieland vergaan in de aanloop van de herpoldering en na januari 2001?.
URL: http://www.neerslag-magazine.nl/artikel.asp?key=275

Dirkzwager, A.; Knapen, F. van; Worst, W.;
Een oriëntatie op volksgezondheid en 'water in de stad'. (nl)
In: Rioleringswetenschap en techniek 3(2003)10 p.11-23. 19 refs.
De gevaren voor de volksgezondheid, die kunnen ontstaan door het op alternatieve wijze omgaan met 'water in de stad', zijn in een oriënterende studie in beeld gebracht. Hiertoe zijn eerst de potentiële gevaren geïnventariseerd en gekarakteriseerd, vervolgens zijn de blootstellingfactoren geanalyseerd en tenslotte zijn de potentiële risico's aangegeven. De auteurs concluderen dat het nodig is om op locaties waar maatregelen betreffende 'water in de stad' zijn of worden uitgevoerd, risicoanalyses te doen.

Dooren, N. van; Hermans, R.;
Ontwerpen met regenwater. (nl) Stichting Rioned, Ede, 2003. 64 p
Bovengrondse afkoppelmaatregelen voor regenwater blijven zichtbaar in de openbare ruimte. Ruimtelijke ontwerpers moeten zorgen voor een goede inpassing. De publicatie Ontwerpen met regenwater presenteert daarvan twintig voorbeelden met de nadruk op de ruimtelijke vormgeving. Het boek is bedoeld voor ontwerpers en rioleringsbeheerders. [HAAFF 7/1807 ] [HUCHT EC 013 ] [ECLNV B6 / 597 ] [IAHL boeken 628.116.2 ONTW ]

Grijpstra, F.; Uibel, E.; Bergs, J. van den;
Waterkwaliteit bij 8 onderzochte rioolwateroverstorten. (nl) Wetterskip Fryslân, Leeuwarden, 2003. 20 p [HAAFF 22/3535(2003-1) ]

Handboek waterplannen voor uitbreidingsgebieden. (nl) Samenwerkingsverband Integraal Waterbeheer Zuid-Holland Zuid, [s.l.], 2003. 36 p Planwijzer.[HAAFF 22/5670 ]

Leeuwen, P.E.R.M. van;
Sturing van afvalwatersystemen : raamwerk voor het afleiden van sturingsregels. (nl) DUP Science, Delft, 2003. XVIII, 189 p [HAAFF 22/5661 ]

Moens, M.R.;
Monitoring riooloverstorten, meetopzet en gegevensanalyse. (nl)
In: Rioleringswetenschap en techniek 3(2003)10 p.53-66. 12 refs.
De afgelopen jaren is in opdracht van de Commissie Integraal Waterbeheer een studie uitgevoerd naar de wijze waarop een lokaal monitoringsprogramma kan worden opgezet dat meetgegevens oplevert ten behoeve van het waterkwaliteitsbeheer en rioolbeheer. De auteur gaat in op de minimum benodigde meetopzet, logische uitbreidingen op de meetopzet en analysemethoden voor de verkregen meetgegevens. [HAAFF]

Nierop, M.; Dalstra, T.; Notenboom, P.;
Stedelijk waterplan Dordrecht. (nl)
In: H twee O 36(2003)24 p.20-22. Figs.
Het stedelijk waterplan van Dordrecht is afgelopen zomer door de Stichting Natuur en Milieu en de provinciale Milieufederaties uitgeroepen tot beste waterplan van Nederland. Op 13 november jl. ondertekenden de betrokken partijen de overeenkomst waarin de maatregelen uit het plan zijn vastgelegd. De meerwaarde van het plan ten opzichte van andere stedelijke waterplannen ligt in het daadwerkelijk meer ruimte geven aan water. In dit artikel wordt ingegaan op drie kernpunten van het plan: hoeveel meer water in Dordrecht, hoe moet het water ruimtelijk worden vormgegeven en ingepast en hoe wordt het creëren van meer ruimte voor water gefinancierd?. [HAAFF]

Schaart, N.; Clemens, F.; Berends, B.R.;
Duurzaamheid in de waterketen, een eerste kwantificering van gezondheidsrisico's. (nl)
In: Rioleringswetenschap en techniek 3(2003)10 p.77-93. 29 refs.
In een woning in Deventer werd daar een foute aansluiting in een duurzaam systeem de was een aantal maanden gevoed door rioolwater. Naar aanleiding van dit incident, werd door de auteurs het deel van de waterketen van het Stevinhof geanalyseerd en wordt een eerste kwantificering gegeven van de risico's die deze duurzame variant voortbrengt.

Riooloverstorten. Dl. 4b: Nadere uitwerking monitoring riooloverstorten : spoor 2 en 3. (nl) Commissie Integraal Waterbeheer , [Den Haag], 2002. 114 p [HAAFF 22/3230(2003-1) ]
URL: http://www.ciw.nl/documenten/wg4/monitoring_riooloverstorten_spoor_2_en_3.pdf

Sollie, P.; Bergs, J. van den;
Rapportage quick-scan riooloverstorten. (nl) Wetterskip Fryslân, Leeuwarden, 2003. 23 p [HAAFF 22/3535(2003-6) ]

Werumeus Buning, W.;
Stedelijk waterbeheer vroeger en nu [themanummer: stedelijk waterbeheer]. (nl)
In: Neerslag 38(2003)5 p.5-9. Ill.; Tab.
Het waterbeheer in Nederland richtte zich in het verleden met name op het landelijk gebied. Aan het stedelijk gebied werd relatief weinig aandacht besteed. O.a. door de in de laatste jaren opgetreden wateroverlast en het ontdekken van water als mededrager van de openbare ruimte wordt aan het stedelijk waterbeheer meer en meer aandacht besteed. Stedelijk waterbeheer vraagt een goede samenwerking tussen waterbeheerders en gemeenten. Aan de hand van voorbeelden in Zuid-Holland Zuid worden een aantal ontwikkelingen geschetst.
URL: http://www.neerslag-magazine.nl/artikel.asp?key=273

WATERKETEN - Hemelwater

Atmosferische depostie van pesticiden, PAK en PCB's in Nederland. (nl) STOWA, 2003 01, STOWA, Utrecht, 2003. 70, [45] p [HAAFF 32/440(2003-01) ]

Bruijn, F.A. de; Mazijk, A. van;
Klimaatinvloeden op de kwaliteit van het Rijnwater : startdocument klimaatproject RIWA. (nl) RIWA, Nieuwegein, 2003. 44 p [HAAFF 22/5654 ]
URL: http://www.riwa.org/pdf.php?pdf=006klimaat.pdf

Bruins, G.H.;
Hoe houd je regenwater vast? : duurzaam waterbeheer in Enschede [themanummer: stedelijk waterbeheer]. (nl)
In: Neerslag 38(2003)5 p.21-25. Ills.
In een aantal nieuwe wijken van Enschede wordt een duurzaam watersysteem gerealiseerd. Het watersysteem in de VINEX-locatie Eschmarke wordt globaal behandeld, waarna de wadi’s in het deelgebied Oikos nader worden belicht.
URL: http://www.neerslag-magazine.nl/artikel.asp?key=276

Dolman, A.J.;
Blauw en groen in de broeikas aarde. (nl) Vrije Universiteit, Amsterdam, 2003. 24 p [HAAFF 44/431 ]
URL: http://www.falw.vu.nl/iceskis/OratieDolman.pdf

Lobbrecht, A.H.; Hiemstra, G.; Talsma, M.; Vonk, Z.;
Neerslaginformatie voor het waterbeheer. (nl)
In: H twee O 36(2003)23 p.22-25. 7 fig.
De afgelopen jaren zijn diverse nieuwe meteorologische producten ontwikkeld op het gebied van neerslagmeting en -verwachting. Waterbeheerders kunnen deze producten goed gebruiken bij operationeel waterbeheer, onderzoek en analyse. Een belangrijke impuls tot de ontwikkeling van nieuwe producten vormde de wateroverlast van 1998 en de jaren daarna. Inmiddels is de afstemming van neerslaginformatie op de wensen die worden gesteld vanuit het waterbeheer, verbeterd. De verstrekking van de meteorologische informatie is niet alleen interessant in verband met het vaststellen van overvloedige neerslag, maar ook in relatie tot een tekort aan neerslag, met droogte als gevolg. Een team van specialisten heeft in een meerjarig STOWA-project onderzocht wat de toegevoegde waarde is van de nieuwe meteorologische informatie voor het waterbeheer en hoe waterbeheerders deze informatie in hun dagelijkse werk kunnen gebruiken. [HAAFF]
URL: http://www.hydrologic.nl/files/hydrologic/NeerslagVoorHetWaterbeheerH2Oconcept.pdf
URL: http://www.hydronet.nl/ (website 'HydroNet' met aanvullende info)

Mureau, R.;
Are medium-rang weather forecasts useful for water management?. (en)
In: Visser, S.J.[ed.];
Modernisation of water management : technological and institutional improvements in irrigation and drainage : proceedings seventh Netherlands national ICID symposium Nijmegen, April 2002. Royal Haskoning, Nijmegen, 2002. p.129-133. 3 fig. [NIEUWL]

Oosterhuis, M.; Foekema, E.;
Bodembelasting van metalen in infiltratievoorzieningen is gering. (nl)
In: H twee O 36(2003)21 p.24-26. Fig.; Tabs.; 7 refs.
De bodemvervuiling als gevolg van regenwaterinfiltratie is gering. Tot deze conclusie komt TNO na een studie naar de emissie van bouwmetalen door afkoppelen en infiltreren van regenwater. De studie was gericht op de verspreiding van bouwmetalen door infiltratie en het gedrag van deze metalen in de bodem. Eveneens zijn toxiciteitsmetingen gedaan aan infiltrerend regenwater.

Schipper, P.N.M.; Dijkstra, J.J.; Teunissen, R.J.M.; Comans, R.N.J.;
Hoe bevorder je het kwalitatieve functioneren van een wadi?. (nl)
In: Bodem 13(2003)5 p.176-179. 4 fig., 11 refs.
Een geochemische analyse van de bodem, om inzicht te krijgen in de gewenste bodemkwaliteit voor stedelijke infiltratiegebieden. [HAAFF]

Verbeek, K.;
De toestand van het klimaat in Nederland 2003. (nl) Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, De Bilt, 2003. 32 p. [HAAFF] [ECLNV B4c / 157 ] [IAHL boeken 551.58 TOES ]
URL: http://www.knmi.nl/voorl/nader/klim/klimaatrapportage2003/klimaatrapportage2003.pdf

DIVERSEN

Arend, S.H. van der; Glasbergen, P.; Driessen, P.P.J.;
Partner in de regio : ervaringen met interactieve planvorming en regionale samenwerking van Rijkswaterstaat, Directie Zuid-Holland. (nl) Rijkswaterstaat, [s.l.], 2002. 95 p
Problemen bij de besluitvorming over ruimtelijke projecten. Toegespitst op voorbeelden van rijkswegen (A12, A4, N44) en een baggerdepot (Hollandsch Diep). [HAAFF 22/5707 ]

Bont, C.H.M. de;
De kassen staan blank : historische wortels van wateroverlast in Delfland. (nl)
In: Soens, T.[ed.];
Jaarboek voor ecologische geschiedenis 2001. Tussen politiek, economie en ecologie: waterbeheer in het verleden. Academia Press, Gent, 2003. p.25-38. 2 fig., 19 refs., samenvatting (en,nl).
Vanaf de dertiende eeuw werd de strijd tegen het water geïnstitutionaliseerd met het oprichten van diverse hoogheemraadschappen. Deze troffen een veelheid aan maatregelen in een tijd, waarin het cultuurlandschap sterk aan verandering onderheving was. Echter, de messt getroffen maatregelen bleken kortetermijn oplossingen te zijn geweest. Dit artikel geeft aan, dat mede daardoor de hedendaagse wateroverlast een feit is. [HAAFF T 1170 ]

Cruyningen, P. van;
Waterbeheer, landbouw en samenleving in West-Zeeuws-Vlaanderen in de 17e en 18e eeuw. (nl)
In: Soens, T.[ed.];
Jaarboek voor ecologische geschiedenis 2001. Tussen politiek, economie en ecologie: waterbeheer in het verleden. Academia Press, Gent, 2003. p.57-66. 4 fig., 5 refs., samenvatting (en,nl).
Dit artikel legt een relatie tussen het waterbeheer (in de periode 1650-1750) en de polarisatie van de plattelandssamenleving in West-Zeeuws-Vlaanderen. Daarbij ingaand op drie aspecten van waterbeheer: herdijking, kosten van dijkonderhoud en de machtsverhoudingen binnen de polders en wateringen. [HAAFF T 1170 ]

Gons, H.[red.];
Progress report 2001-2002 / Netherlands Institute of Ecology (NIOO - KNAG). (en)
NIOO, Nieuwersluis, 2003. [HAAFF 31/371 ]
URL: http://www.nioo.knaw.nl/SCIENCE/progress_report_2001-2002/

Huisman, P.;
How the Netherlands finance public water management. (en)
In: European water management online 2002. 11 p. 3 refs.
URL: http://www.ewaonline.de/journal/2002_03.pdf

Jaarverslag 2002 / Dienst Waterbeheer en Riolering, Sector Zuiveringsbeheer. (nl)
DWR, Amsterdam, 2003. [HAAFF]

Jaarverslag 2002 / Stichting RIONED. (nl)
RIONED, Ede, 2003.
URL: http://www.rioned.org/jaarverslag-2002.pdf

Hand in eigen boezem voor diffuse emissies : rapportage mei 2002. (nl) Unie van Waterschappen, [s.l.], 2002. 36 p
In het voorjaar van 2001 heeft het Uniebureau een onderzoek uitgevoerd onder alle waterschappen naar de aanpak van de eigen diffuse emissies van waterschappen. Het onderzoek is door middel van een enquête uitgevoerd onder de 57 waterschappen.
URL: http://www.uvw.nl/content/TRIBAL_tsShop/files/23_hand_in_eigen_boezem.pdf

Verslag tweeduizendtwee / KIWA. (nl)
KIWA, Nieuwegein, 2003. [HAAFF 31/505 ]

Wonderlijk water : Waterschap Rivierenland in vogelvlucht. (nl) Waterschap Rivierenland, Tiel, 2003. 23 p
Deze brochure zet uiteen wat het belang en de betekenis is van oppervlaktewater in het rivierengebied en geeft in het kort een indruk van de rol die Waterschap Rivierenland hierbij speelt. [HAAFF 22/5679 ] [ECLNV B6 / 610 ]
URL: http://www.wsrivierenland.nl/media/pdf/wsrl-brochure.pdf

© Bibliotheek Wageningen UR, 2004;  Comments and questions to servicedesk.library@wur.nl