CANADEESCHE BRIEVEN.
Van F. Buitenhof Jr., Beekeeper, Treesbank, MANITOBA.
De waarde der Sweet clover voor den landbouwer.
Sweet clover als voedsel en hoe zich een goed gewas te verzekeren.
Hoe te oogsten en hoe te voederen.
(Ontleend aan the North West Farmer van April 1930.)
Er was weer eens een tekort aan goed voedsel op vele boerderijen in de Prairie-secties van Canada, wat het gevolg was van het droge weer van 1929. Met goede verzorging zal het midzomer zijn, voor de dieren weer in goede conditie zijn. In zulke jaren rijst natuurlijk de vraag: „Is het niet mogelijk de landbouwers op deze periode, de jaren van te kort voor te bereiden".
Weer-records op de Brandon Experimental Farm, gedurende de laatste 30 jaren genomen, toonen aan, dat het gemiddelde van de jaarlijksche daling van het gewas, om het vierde jaar 3 inches beneden het normale was. Veel werd voorheen naar voren gebracht en sommigen waren van meening, dat het verbranden van het stroo, behoorde verboden te worden. Het vee kan echter weliswaar op stroo overwinteren, doch het strop dat overgehouden is van de jaren van overvloedige oogst is minderwaardig als voedsel.
Verbouw meer Sweet clover.
Sweet clover is een prima vervanging van stroo en het kan zeer goedkoop verbouwd worden op het land, dat anders summer fallowed (braak ligt, geploegd doch niet bebouwd wordt). De Sweet clover (letterlijke vertaling is, zoete klaver) is een voortreffelijk voedsel, zelfs beter dan de beste haver- of gerstestroo. Om de waarde der voedingsbestanddeelen van 1 ton Sweet cloverhooi te verkrijgen, zou een farmer over 14 tons tarwestroo of ongeveer 11 tons haverstroo moeten voeden en is het dus practisch gesproken aan te bevelen, verbouw Sweet clover.
Een onkruidvechter.
Sweet clover heeft de zwaarste productie van de aanbouwende hooi-gewassen, welke in Manitoba groeien. De provinciale statistieken van de laatste 5 jaar toonen aan, dat S. c. 1 ton per acre meer opbrengt dan bromegras en ½ ton meer dan Alfalva. In 1924 was van de totale gezaaide grassen, klavers en Alfalva 17% Sweet clover, terwijl in 1929 Sweet clover 46 procent bevatte. De reden van deze toename in populairiteit is, dat S. c. gebruikt wordt om het onkruid te bevechten. Op vele boerderijen in Manitoba heeft onkruid dikwijls summer fall owing (braakligging) noodzakelijk gemaakt. Waar gezaaid, zijn distels in den regel rijkelijk voorhanden en is het tweede graangewas naar summer fallow ruim voorzien van dit slecht onkruid. Het is bewezen, dat waar gebruik gemaakt kon worden van Sweet clover, het in vele gevallen voordeeliger zou zijn, op summer fallow, Sweet cloverzaad vermengd met tarwe te verbouwen. Indien het klavergewas vroeg verwijderd is, het land het laatste gedeelte van het seizoen braak ligt, worden de kosten van het verbouwen der S. c. beperkt tot de kosten van het zaad en het verwijderen van het gewas.
De onderzoekingen gedurende de laatste 3 jaren door de Brandon Experimental Farms gedaan, toonen aan, dat de tarwekosten, verbouwd op summer fallow, 84 cents per bushel zijn (schepel of 4/11 H.L.) terwijl het als tarwe met klaver- en grasvermenging slechts 74 cts. kost. Deze lage kosten van tarwe met klaver- en grasvermenging is een reden meer om het land alleen gedurende de laatste helft van het seizoen braak te laten liggen. Sweet clover heeft niet alleen een hooge voedingswaarde, kan goedkoop geproduceerd worden, brengt het land in goede conditie om prima gewassen te verzekeren, doch het kan tevens goedkoop bewaard worden om te gebruiken in jaren van slechte gewassen. Een groot aantal landbouwers hebben ondervonden, dat de bewaarde Sweet clover hun den gepasseerden winter uitstekend te pas kwam. Het is zeer aanbevelenswaardig, om te zorgen voor een reservevoorraad van dit ruwe voeder, van zoo hooge voedingswaarde, voor de zoo dikwijls voorkomende jaren van te kort aan voedsel. Het mag nog wel even aangestipt worden, dat door voedering met S. c. in plaats van stroo, een snellere groei van het jonge stock tengevolge heeft, betere beëindiging van het marktvee en schapen en een toeneming van melk der melkkoeien.
Hoe te redden.
Men heeft moeilijkheden moeten bevechten om het hooi te redden, daar de lange en dikke stengels (soms tot manshoogte) zeer langzaam drogen, terwijl daarentegen de bladeren zeer snel verwelken. De Brandon Experimental Farm volgt de methode van kleine bundels te maken en met het opbundelen te wachten, totdat ze een paar dagen gedroogd hadden. Rapporten zijn binnengekomen waar het Sweet cloverhooi direct na het snijden gehokt werd. Deze methode is ook tweemaal door de Experimental Farm geprobeerd, doch zonder succes. In dit district wordt de S. c. in de regel op dezelfde manier gehokt als men de granen hokt.
Sweet cloversilage.
(Silage beteekent fijn gesneden, bereide, groene gewassen, als van maïs, haver e.a. hetgeen geschiedt met landbouwmachines; dus gewassen die nog niet rijp, nog groen zijn, worden na gesneden te zijn direct in z'n geheel in de machine bewerkt.)
Gedurende twee seizoens werd op de Brandon Experimental Farm, Sweet cloversilage gemaakt en gebruikt. Het werd een overwegend voordeel gevonden, nu in staat te zijn, het klavergewas in de eerste dagen van Juli te snijden. (Echter geen voordeel voor den imker. F. B.)
Een gelegenheid werd opengesteld, het land voor te bereiden tot een succesvol gewas, bijna zoo vroeg als de meesten met hun werk op de summer fallow beginnen. Geen moeilijkheden werden met het ploegen van het land ondervonden, zoodra het gewas verwijderd was. Dit bracht het land in een ontvangende conditie voor de zomerregens. Proeven werden gemaakt met het vergelijken der Sweet cloversilage en die der maïs. Chemicale proeven, gedaan door de Chemistry Division Central Experimental Farm, Ottawa, toonen aan, dat de S. c.silage de hoogste voedingsbestanddeelen bezit, doch lager in koolhydraten. De sterke geur der Sweet clover is aantrekkend en was het noodzakelijk geworden, bij het voeden dezer silage aan de melkkoeien, zulks na het melken te doen, opdat de melk er niet door geïnfecteerd werd. Over het algemeen kon aangenomen worden, dat bij het voeden dezer silage aan de melkkoeien, het gelijk gesteld kon worden met de maissilage. Tengevolge de lage productiekosten, het kleine bedrag voor handarbeid, de mogelijkheid van het zoo vroeg maken der silage, dat de clover verbouwd en geoogst kan worden met eenvoudige landbouwmachines, zou deze cloversilage op vele boerderijen de maissilage kunnen vervangen. Geborgen in een luchtdichte silo, kan de S. c.silage twee of drie jaren overbewaard worden. Het zou niet verkeerd zijn nog even te vermelden, dat verliezen zijn geconstateerd in het levende stock, tengevolge van het voeden met sponzige hooi en silage. Dit wil echter niet zeggen, dat elk sponzig hooi of silage vergiftigd is, doch verliezen zijn geconstateerd op verschillende punten in Manitoba en elders. Een Experimentalstation oppert, mocht er eenige twijfel bestaan, als zijnde de veronderstelling, dat een silage niet geschikt schijnt als voedsel, zou er met zulke silage eerst een proef gemaakt kunnen worden door het aan konijnen te voeden. Een proef te Brandon gedaan toont aan, dat konijnen gevoed waren met S. c.-silage, zonder eenig ander voedsel.
Mijdt diep zaaien.
Een van de groote moeilijkheden waartegen de landbouwer heeft moeten vechten bij het verbouwen van Sweet clover is die van het verkrijgen van een bevredigende stand. Er zijn reeds verscheidene factors over dat uitgebracht. De meest algemeene moeilijkheid is waarschijnlijk, dat het zaadbed in den regel te los is en het zaad te diep gezaaid wordt. Het S. c.zaad is veel kleiner dan de tarwekorrel en de jonge klaverplant is eerst niet zoo sterk als de tarweplant. De eigenlijke diepte van de tarwekorrel (2 inches) is te diep voor de klaver, daarom, voorkom dit door het land geheel vlak te maken bij packing (rollen) of door verscheidene malen te eggen. Indien men het zoo bewerken kan zal men in staat zijn ze beiden tezamen ondiep, dicht aan de oppervlakte te zaaien.
Welk soort te zaaien.
De wit bloeiende Sweet clover is populairder dan de geel bloeiende. Een reden is, dat het zaad goedkooper is. Een andere reden, dat de meeste geel bloeiende typen gewoonlijk niet zoo rechtop groeien. Vervolgens zouden de laagste takken aan het snijden of binden kunnen ontsnappen en waar het gewas blijft voor een tweede snijding, deze takken zouden rijpen.
Klaver en grassen.
De waarnemingen van de Brandon Farm toonen aan, dat een combinatie van Werstern rye en brome (twee verschillende soorten grassen hier in 't Westen) met de Sweet clover zwaardere velden geven, dan waar elk van deze grassen apart met de S. c. gezaaid waren. Bij het vermengen van grassen met alfalfe heeft de ondervinding eveneens aangetoond, dat het gebruik van deze twee grassen tezamen verkiezelijker is dan elk apart.
Datum van het zaaien.
Mei en de eerste helft van Juni, blijken de beste tijd voor het zaaien der S. c. Te vroeg zaaien, in April loopt men de kans, dat het vernietigd wordt door vorst en bij te late zaaïng slechte ontwikkeling van de plant. Een gewichtig punt is, het zaaibed in goede conditie te hebben en zaad van de allerbeste kwaliteit en een hooge prestatie heeft, te gebruiken.
Hoeveelheid zaad.
5 jaren van waarnemingen te Brandon toonen aan, dat de meesten niet voldoende zaad gebruiken, om de zwaarste productie per acre te verkrijgen. Zes verschillende hoeveelheden, varieerende van 6 tot 25 pond zaad per acre, werden gebruikt. Het verschil in opbrengst van de laagste en hoogste hoeveelheid was ongeveer 700 pond aan hooi per acre. Deze toenemende hoeveelheid aan hooi, dekte meer dan voldoende het gebruik van de extra 20 pond aan zaad. Tevens werd geconstateerd, dat een fijnere kwaliteit hooi werd geproduceerd van een dikkere zaaïng.
Tarwe het beste begeleidende gewas.
Tarwe heeft bewezen, het best begeleidende gewas te zijn. Deze groeit meer gelijk op met de clover en beschadigt de grond minder dan de ruwe granen. Waar late zaaïng het gebruik is, zal het echter noodzakelijk zijn een van de ruwe granen te gebruiken. Elke ondervinding heeft getoond, dat het beter is gemengd, dan alleen te zaaien. Er was slechts een kleine vermindering van klaverhooi-opbrengst, als de hoeveelheid van het begeleidende graan werd vermeerderd van ¾ tot 1¾ bushel tarwe.
De tijd van het snijden.
Dubbele waarnemingen, gedurende een drietal jaren, toonen de snelste uitbreiding tusschentijds, als de klaver 75% van haar loten gevormd heeft en als het voor ongeveer 35% in bloem is. Het is noemenswaardig, dat in een 9 dagen-periode de klaver bijna 1½ ton per acre toenam. Veel is geschreven over de moeilijkheid om het vee aan het eten der Sweet clover te krijgen, vanwege de bittere smaak. Ook werd dikwijls gezegd, dat S. c. een onkruid voor den landbouwer begon te worden. Geen van deze moeilijkheden heeft men te Brandon echter behoeven te bevechten. Eenige moeilijkheden heeft men moeten ondervinden in natte jaren en de silage heeft niet altijd aan de verwachting beantwoord. Ondervinding is echter de beste leermeesteres en gelooven dat, indien de tegenwoordige methode van het hooi redden en silage maken gevolgd wordt, het mogelijk is bevredigende producten voort te brengen.
Met Imkersgroet,
F. BUITENHOF Jr.
Noot. De woordelijke vertaling van Sweet is zoet en clover is klaver, dus zoete klaver. Kon men ooit een betere naam aan zoo'n honinggevende plant geven? No Sir, wat is zoeter dan honing en wat is aanlokkelijker (en zoeter) voor de bijen dan deze zoo rijk aan nectar bevattende bloem? (Zie voorgaande brief, waar de sterke volken op 12 Juli, in die ééne dag, 20 pond per colonie verzamelden.)
NOOT REDACTIE.
Wij zijn onzen landgenoot in Canada, dankbaar voor zijn, ook voor onze imkers, belangrijke brieven en niet in het minst, voor het feit, dat hij ons opmerkzaam maakt op de zoo rijk honingende Sweet clover.
Nederland heeft verbetering van zijn bijenweide broodnoodig. Toch nog even een waarschuwing aan hen, die eens een proef willen nemen met het zaaien van S. c. Voor jaren terug n.l. werd in Europa veel reclame gemaakt voor de eveneens rijk honingende Hubam-klaver. De resultaten waren in Europa droevig. Als het gewas gebloeid had en dus profijt voor de bijen opleverde, was het voor groenvoer absoluut ongeschikt. Wel veel kilo's gewicht, doch te houtachtig en stug (zooals b.v. de stengels van vele onzer vaste planten in het najaar). Vóór den bloei gesneden, voldeed het als groenvoer goed, doch dan hadden de bijen er natuurlijk niets aan, Hubam-klaver werd daarom spoedig Humbug-klaver genoemd. Wie wil zaaien, winne eerst inlichtingen in bij H. H. Landbouwconsulenten en/of landbouwonderwijzers. Red.