HET PERSEN (GIETEN) VAN KUNSTRAAT.
(Vervolg)
De juiste hoeveelheid was wordt in den vorm gegoten, de pers snel dicht geslagen, lepel in de pan, terwijl met de linkerhand de druk op de pers nog even gehouden wordt, de vloeibare (overtollige) was over bovenbeschreven hoek terug in de waspan (niet in de lepel) gieten. Met deze bewerking moet men door oefening handigheid krijgen.
Vooreerst het was in de lepel scheppen. Dit moet was zijn en dus geen was met een hoeveelheid water. Is er water bij, dan "jaagt" dit het losmiddel v. d. vorm. Het gevolg hiervan is dat de kunstraat dan niet aan de pers blijft hangen, doch vast aan de vorm zit. — Niet te diep scheppen m.a.w. het vet v. d. soep halen.
Dan het was in den vorm gieten. Niet met de lepel den vorm raken. Gebeurt dit vaak of wordt dit een gewoonte, dan zou de vorm hierdoor beschadigd worden. Het was wordt van rechts naar links in den vorm gegoten, zoo, dat het zoo regelmatig mogelijk hierin terecht komt, dus niet de grootste hoeveelheid vóór, achter, links of rechts.
Het dichtslaan moet met dien verstande gebeuren, dat de pers zoo snel mogelijk, tot op het was dicht geslagen wordt, daarna met iets langzamer doch krachtiger beweging zoo ver mogelijk dichtgedrukt. Zou de pers met één slag dicht geslagen worden, dan vliegt een deel van het was uit den vorm en zouden we, behalve verlies van was nog wel eens een waterdichte kiel kunnen krijgen. Om de pers krachtig dicht te kunnen drukken, moet deze op de gewenschte hoogte staan, b.v. de gewone tafelhoogte.
Is de pers dichtgedrukt, dan moet even deze druk uitgeoefend blijven ± 2 tellen. Doet men dit niet, dan kan het gebeuren dat er voor de tweede keer vloeibare was tusschen pers en vorm komt, zoodat plaatselijk 2 kunstraten op elkaar zitten.
Het terug in den pan gieten van het overtollige was, gebeurt eveneens over den rechtervoorhoek der vorm. De persvorm blijft nu echter gesloten. Het was wordt in den waspan gegoten en nooit in den lepel, die hierin drijft, omdat het was, dat uit den persvorm gegoten wordt, lager in temp. is dan het was dat zich in den pan bevindt. Het was in den pan moeten we zoo min mogelijk in beweging brengen. Tusschen was en water is haast altijd een laagje vuil. Zouden we hiervan met het was iets meescheppen, dan is dit aan de kunstraat te zien. Dit vuil kan naar mijn meening afkomstig zijn uit het was, omdat deze niet uiterst zuiver is geweest of van den honing, omdat we steeds als we was terug gieten uit de persvorm, ook altijd wat losmiddel mee in de waspan gieten. Ook is 't mogelijk, dat het was eenigszins verbrandt. Het is daarom ook altijd aan te raden om de wasbodem welke in den pan is blijven zitten van den vorigen dag, deze niet zonder meer weer te smelten, doch eerst van onderen te zuiveren en zoo noodig schoon water in de pan te doen. Het was wordt uit den persvorm gegoten, tot het druppen afgeloopen is. Dan wordt de persvorm weer op zijn oorspronkelijke plaats op de tafel gezet en geopend.
Het openen der persvorm moet aan den achterkant gebeuren dus aan de scharnierzijde. Niet aan den voorkant, zooals dit nogal eens wordt aangegeven, omdat dan — vooral als de persvorm geopend wordt als de kunstraat nog zacht is — a. de celringen beschadigd kunnen worden en b. de kunstraat zelfs scheuren kan vertoonen. Wil men wachten met 't openen der vorm, tot de kunstraat zoo goed als koud is, dan kan het aan den voorkant openen geen schade meer doen.
De kunstraat v. d. pers verwijderen gebeurt door met de rechterhand de bovenste hoeken iets van de pers te buigen. Daarna wordt de raat in 't midden bovenaan vastgepakt en laat zich, mede door haar eigen gewicht en door de schuine houding der pers, los. Ze wordt op de plank gegooid met de opstaande randen naar boven. Ik hoor al protesteeren: op een andere manier gaat 't wel beter. Een oogenblik geduld waarde lezer, dat komt straks.
Nu begint het liedje weer van voren af aan. Losmiddel in den vorm gieten, weer uitgieten enz.
Eén verschil is er met de hierboven beschreven werkzaamheden, dat is, als we het overtollige was in de pan terug hebben gegoten,
moet de voorlaatste kunstraat op maat worden gesneden. Zoo groot als we de maat der kunstraat wenschen maken we het plankje dat op iedere kunstraat gelegd wordt, waarna deze wordt afgesneden. De afgesneden randen worden in de waspan gegooid. De afgesneden kunstraten worden op stapeltjes gelegd en later ingepakt. In den tijd, dat we de voorlaatste kunstraat afsnijden, is de laatste zooveel afgekoeld, dat we haar uit den persvorm kunnen verwijderen d.w.z. als de temp. in het vertrek niet te hoog is.
Het besnijden en verwijderen der kunstraat van de pers of uit den persvorm wordt wel eens, ook door persvormfabrikanten anders aangegeven. Zij adviseeren n.l. (hetwelk ook uit hun foto's blijkt) om de randen der kunstraat reeds op de pers met behulp van een mes te verwijderen, waarna dan de afgesneden kunstraat van de pers wordt gelicht. Dit vind ik minder practisch.
(Wordt vervolgd).
G. MEIJER.