Raadgevingen van een ouwe rot.
Beste vriend,
Uit je antwoord op mijn brief blijkt me, dat je reeds dadelijk flink van wal gestoken bent en dat je ook in je omgeving je ogen goed de kost hebt gegeven.
De drie manieren van opstelling van Simplexkasten, die je noemt namelijk vrij in de open lucht, in een lage stal, en in een hoge stal zijn alle drie goed. De eerste is natuurlijk om te beginnen het goedkoopst en voor iemand, die over weinig ruimte te beschikken heeft soms de enigste mogelijkheid om bijen te houden. Ik denk hier b.v. aan imkers, die een bovenhuis bewonen waar een platje of dak van een bijbouw de enig plaats is om zijn bijen neer te zetten. Alleen hebben de kasten natuurlijk wat meer te lijden, dan wanneer ze in een overdekte ruimte zijn opgesteld. De daken moeten in dit geval met zink bedekt zijn en de kasten zullen een keer vaker moeten worden geverfd.
Bij een lage stal (ca. 1 Meter aan de voorzijde) moet het dak aan de voorzijde scharnieren hebben, zodat het aan de achterzijde kan worden opgeklapt. Deze manier van opstellen zou ik je echter niet aanraden, omdat de kasten niet zo goed toegankelijk zijn.
Het beste is het een stal te bouwen, waarin je de kasten van achteren kunt behandelen. Bij een dergelijke stal moet vooral op de volgende punten gelet worden:
1. De hoogte onder het dak moet niet te klein zijn, b.v. niet minder dan 1.90 of 2.- Meter. Het is zeer lastig steeds met een gebogen rug bij de kasten te moeten staan om ze te behandelen.
2. De ruimte achter de kasten, dus tussen achterkant kast en achterwand van de stand moet niet te klein zijn, b.v. niet minder dan 1.20 Meter. Het is gemakkelijk, dat we hier bij het werken eens een broedbak of honingkamer kunnen plaatsen zonder de doorgang geheel te versperren.
3. Het dak moet goed waterdicht zijn en weinig onderhoud vereisen. Zeer geschikt hiervoor zijn gegolfde eternitplaten. Het is goed aan de voorzijde een luifel aan te brengen, waardoor de zonnestralen en slagregens worden gekeerd.
4. Wanneer de beurs dit toelaat moet de vloer van beton zijn, zo niet dan wordt de ruimte achter de kasten met sintels verhard.
5. De kasten moeten op een hoogte van 15 à 20 c.m. boven de vloer op regels geplaatst worden, welke zuiver horizontaal moeten zijn aangebracht. Wanneer de kasten geplaatst zijn is het goed een schuin aflopende plank van de vliegplank naar de bodem aan te brengen, zodat de aanvliegende bijen hierop terecht komen.
6. In een der zijwanden moet een deur worden geplaatst, waardoor we achter de kasten komen.
7. Zo mogelijk moet de stal met het vliegfront op het Zuiden of Zuid-Oosten geplaatst worden.
Het bestellen van gereedschappen geschiedt het beste collectief via de afdelingssecretaris bij afd. Handel te Wageningen, waardoor de vrachten aanmerkelijk minder zijn dan wanneer ieder lid persoonlijk bestelt, terwijl de afdelingskas nog van een korting, welke voor deze collectieve bestellingen wordt gegeven, kan profiteren. Als beginnend imker moet je bestellen:
Een bijenkap of beter een sluier, omdat deze in de zomer veel minder warm is.
Een paar leren of gummi imkershandschoenen. Een Dathepijp met kogelventiel.
Enige moerhuisjes.
Een goed, boek over bijenteelt, b.v. van Dr. Ir. Minderhoud of van Joustra.
Je zult moeten trachten de kap of sluier en vooral de handschoenen zo weinig mogelijk te gebruiken. Ik heb imkers zien werken met bijen, terwijl ze hun handen door handschoenen beschermd hadden, alsof ze bezig waren het een of ander af te breken. Alles wat vastgekit was werd losgerukt, ramen met bijen werden haastig hier of daar neergezet met het gevolg, dat ze soms omver rolden, de deksels werden van de kasten genomen en met een slag op de er naast liggende gedeponeerd enz. enz. Het resultaat van een dergelijke werkwijze was natuurlijk, dat de bijen, in de veronderstelling dat ze werden aangevallen, zich uit alle macht gingen verdedigen en staken waar ze gelegenheid ertoe kregen. En de imker ging op dezelfde wijze voort, nu en dan een verwensing uitend op die "lastige" bijen, en er over klagend, dat zijn bijen zo steeklustig waren.
Had de man zich echter dadelijk er aan gewend, zoveel mogelijk zonder handschoenen te werken, dan zou hij wel bemerkt hebben, dat de meeste bijenvolken zich rustig gedragen, wanneer ze rustig behandeld worden, zijn handschoenen echter gaven hem een gevoel van overmoed en onverschilligheid, die hem alle voorzichtigheid uit het oog deden verliezen. Hier staat natuurlijk tegenover, dat het een beginner een gevoel van veiligheid en rust geeft, wanneer hij zijn handen tegen onverwachte steken beschermd weet. Het gebruik van de sluier, in hoofdzaak ter bescherming van de ogen, zou ik je vooral in de eerste tijd wel aanraden.
Je plan om in afwijking van mijn raad om enkele nieuwe kasten te kopen, deze zelf te gaan maken, kan ik slechts toejuichen. Inderdaad zal de prijs dan natuurlijk veel lager worden. Let er echter vooral op, dat de inwendige afmetingen precies overeenkomen met die van de in de handel zijnde kasten, zodat je de ramen van alle kasten op je stal kunt verwisselen.
Ik moet je afraden kasten te maken met andere raamafmetingen dan de Simplexkast. Zeker ik ken ook gevallen van imkers, die met een andere raammaat zeer goede resultaten hebben en dan met grotere ramen voor de goede zomerdrachtstreken en met kleinere ramen voor de schralere zandstreken, waar de heidedracht als hoofddracht moet worden beschouwd.
In doorsnee echter is de Simplexkast voor ons land zeer geschikt, terwijl ze het voordeel heeft, dat er geheel verschillende bedrijfswijzen in kunnen worden toegepast en dat ze is aan te passen bij verschillende omstandigheden zonder ingrijpende veranderingen aan de kast te moeten aanbrengen.
Voor iedere te maken kast moet je tegelijk met de bovenvermelde gereedschappen bestellen:
Eén koninginnerooster, bij voorkeur model Herzog, d.w.z. een rooster die samengesteld is uit naast elkaar liggende ronde staafjes. Deze zijn beter dan de geponste z.g. Engelse roosters.
40 afstandsblikjes, die op de oren van de ramen gestoken, deze ramen onderling op de juiste afstand houden. Voor dit doel heeft men reeds verschillende andere methoden aangegeven, het afstandsblikje is echter wel een der meest eenvoudige.
Verder zul je kunstraat moeten bestellen. Een kunstraat is een dunne wasplaat, waarop door middel van 2 platen (de kunstraatpers) of walsen celindrukken zijn aangebracht. De bijen knagen nu deze wasplaten af en bouwen ze op tot hun raten. Het voordeel van het gebruik van kunstraat is
1. Dat de bijen veel minder was via hun wasklieren door omzetting van honing behoeven te produceren en
2. dat er veel minder darrenwerk (waarover later meer) in de kasten wordt aangezet.
Kunstraat is in verschillende diktes in de handel. Ze wordt in de eerste plaats onderscheiden in: geperste of gegoten kunstraat, vervaardigd met behulp van gesmolten was in de z.g. Rietsche pers en gewalste kunstraat, vervaardigd door vlakke dunne wasplaten tussen twee van celindrukken voorziene walsen of rollen (denk aan mangel of wringer) te laten passeren.
De gegoten kunstraat is dikker dan de gewalste. De dikte wordt aangegeven door opgave van het aantal vellen per kilogram. Normaal is per kilogram:
gegoten kunstraat 13 à 14 vellen broedkamer, afmeting ca. 34x21 c.m.
gewalste kunstraat 17 à 18 vellen broedkamer, afmeting ca. 34x21 c.m.
Uit een en ander volgt, dat gegoten kunstraat bij gelijke prijs per kilogram per vel iets duurder is. Toch kan ik je aanraden voor de broedkamer deze gegoten kunstraat te gebruiken, daar ze boven de gewalste verschillende voordelen heeft, waarop ik later nog wel eens zal terugkomen. Voor de honingkamers is de gewalste zeer geschikt, tenminste voor het winnen van slingerhoning.
Om de kunstraten in de ramen enige steun te geven worden in de ramen enkele dunne draden gespannen, waarvoor je dun vertind draad eveneens bij afd. Handel kunt bestellen. Over het bevestigen van deze kunstraat in de ramen schrijf ik je wel in een volgende brief. Alleen wil ik je er nog opmerkzaam op maken, dat de ramen voor de broedkamer in de bovenlat geen zaagsnede behoeven te hebben.
Met beste imkersgroeten,
WILLEM VAN DEN IEMENHOF.