Het Buckfastsysteem.
"Swarm preventive measures possess an inherent element of uncertainty..." Br. Adam.
De artikelen, die ons destijds via het maandschrift een kijkje gaven in het imkersbedrijf der Buckfastabdij, geven me aanleiding, eens iets te vertellen omtrent het systeem van imkeren der Benedictijnen van Dartmoor, temeer, waar de Buckfast-bijenwoning de lezers thans bekend is en voor deze bijenwoning een zekere belangstelling schijnt te bestaan.
Voor me ligt een bijdrage van Br. Adam, waaraan ik een gedeelte van zijn systeem van werken ontleen; een lezing, door hem gehouden en welke, naast de gehouden lezingen van een 6-tal andere prominente figuren uit de Britse imkerswereld, een rapport vormen, uitgegeven door het Rothamsted Experimental Station, teneinde de oorzaak van het zwermen der bijen op te sporen en waarin tevens diverse systemen worden behandeld, om het zwermen tegen te gaan: te voorkomen.
Pogingen, die het zwermen zullen verhinderen, aldus vangt Br. Adam zijn betoog aan, bezitten een onafscheidbaar element van onzekerheid en onbetrouwbaarheid sluit in zich, de vele invloeden waaraan de bijen onderhevig zijn en zoals deze zich bij het toepassen van een of andere methode kunnen doen gelden. Bovendien werken de verschillende bijenrassen, zelfs bijenvolken van een en hetzelfde ras, bij gelijke behandeling, geheel verschillend. Een zeer juiste opmerking! Wij hebben derhalve, zo gaat hij voort, te Buckfast een systeem van zwermverhindering ingevoerd, waarbij we als volgt te werk gaan:
Alle honingproducerende volken (let op de scherpe scheiding die hij maakt!) worden jaarlijks van een nieuwe moer voorzien. Moeren, welke twee jaar oud zijn, stellen meestal teleur, wanneer de volken het hoogtepunt hunner ontwikkeling gaan bereiken en geven bovendien aanleiding tot zwermen.
Elke moer wordt geknipt voordat ze aan enig volk toegevoegd wordt.
Onbeperkte broedruimte en een overvloed van voedselvoorraad dient zodanig te worden verzorgd, dat de normale ontwikkeling van een volk in geen enkel opzicht wordt belemmerd, gestoord.
De Buckfastvolken worden geregeld om de 10 dagen gecontroleerd.
Wordt er een kolonie aangetroffen die zwermplannen koestert, zo worden alle moerdoppen vernietigd. Blijkt bij de 2de inspectie, dus wederom na 10 dagen, dat er weer moerdoppen aangezet zijn, dan wordt dát een zeker teken geacht, dat het volk inderdaad zwermlustig is en zonder meer niet in toom is te houden. Tháns wordt de moer verwijderd en ...alle koninginnecellen grondig uitgesneden. Het volk wordt wederom 10 dagen met rust gelaten. Alsdan, 3de inspectie, worden andermaal alle moerdoppen grondig uitgebroken van het thans moerloos zijnde volk en wordt vervolgens een jonge bevruchte koningin
aan zo'n volk gegeven.
De Buckfastvolken ontvangen dus eerst na 10 dagen moerloosheid een bevruchte jonge moer en kan dán met zekerheid worden aangenomen, aldus Br. Adam, dat het zwermen voor goed beëindigd is.
Indien het niet onze bedoeling was, zo schrijft hij, met onze volken in Augustus naar Dartmoor te gaan voor de heideoogst, we zouden, ongeacht of de volken al dan niet zwermplannen koesteren, alle volken tussen 15-20 Juni moerloos maken en alle volken 10 dagen daarna van een nieuwe en jonge bevruchte moer voorzien.
De voordelen, welke dit systeem van zwermverhindering in zich sluit zijn:
1. Het zwermen wordt absoluut voorkomen met de minst mogelijke kosten aan tijd en werk .
2. De volkssterkte blijft behouden.
3. De volken krijgen hun nieuwe moeren juist even voor de hoofddracht en werken met nog grotere energie dan pas geschepte natuurzwermen.
4. De broedverzorging is beëindigd juist op een tijdstip, dat dit in de meeste streken nadelig zijn zou.
5. Een onderbreking der broedverzorging vormt de meest krachtdadige beteugeling en is een geneesmiddel tegen alle mildere vormen van broedziektes en die der volwassen bijen.
Br. Adam tekent bij het opsommen dezer voordelen aan, dat het bijenbroed, dat uitloopt na 1 Juli, te laat is, om een werkelijk actieve rol te kunnen vervullen op de hei. Afgezien van het hier vermelde Benedictijnse systeem voor het winnen van zomerhoning, en welk systeem voor het winnen van heidehoning ongeschikt is, stel ik termijn broeduitloop heidedracht voor ons land steeds op 10 Juli. Het broed dat na 10 Juli uitloopt rendeert m.i. niet meer voor die dracht.
Verder is er nog een onderdeel in het verzorgen der bijenvolken, waarop onze Engelse collega nog in 't bijzonder de aandacht vestigt, waar het in belangrijke mate het zwermen in de hand werkt, namelijk, dat men nooit gedurende de zwermperiode verandering gaat brengen in de stand der ramen van het broednest, want dán, zo zegt hij, verstoren we de geordende schikking der bijen meer, dan dat men hulp verleent. Een verwarring gedurende deze periode veroorzaakt, wreekt zich en draagt zonder twijfel bij tot het zwermen. Een wijze raadgeving!
Hiermede ben ik gekomen aan het einde van Br. Adam's interessante betoog, voor wat betreft het systeem van werken op Buckfast. Hij is nogal Duits georiënteerd. Inkrimping broedinslag voor de hoofddracht (zomer) is typisch Duits, ook al bereikt hij dit, door toepassing van eigen methode, het winnen van tijd voor broed-uitloop, op andere wijze. Het doet onmiddellijk denken aan Kuntschz, Gravenhorst e.a., aan Einsperren, Gleichschalten enz. Het telkens verwijderen der moerdoppen moge omslachtig zijn - over tijd en werk schijnt nu eenmaal verschillend te worden geoordeeld -- het brengt een groot voordeel. Br. Adam wint hiermede tijd en hij bereikt er mede, dat er ten tijde der hoofddracht (zomer) zeer weinig broed te verzorgen is en de bijen met volle kracht honing inzamelen. Koninginneteelt op beperkte of ruimere schaal brengt zijn systeem ongetwijfeld met zich. Het werk wordt echter ruimschoots beloond.
Voor de volken bestemd voor de heidedracht, schijnt hij een andere methode van werken te volgen. Hierover laat hij zich thans niet uit.
Het systeem van werken op Buckfast, de behandeling der bijen, is sterk doortrokken van Gerstung's leer. Br. Adam's verdediging van de leer van dezen Duitsen Grootmeester mag er zijn, ook al voel ik mij, geen aanhanger van Gerstung's leer zijnde, beter thuis in gezelschap van een Mr. Hamilton om slechts dezen captain te noemen, die het ongezonde van Gerstung's leer en hieraan liefst vijf bladzijden druks wijdt, op een werkelijk schitterende wijze naar voren weet te brengen, wat echter niet wegneemt, dat de methode van zwermverhindering, zoals Br. Adam ons deze leert, een algemene bekendheid verdient en waard is, om in de praktijk te worden toegepast, vooral voor diegenen, die niet met hun bijenvolken naar de heide reizen.
BORNE. EEKMAN.