Zijn bijensteken geneeskrachtig?
De werking van het bijengif.
Een oude imker was er ook een beetje kwakzalver bij. Als er mensen bij hem kwamen klagen over rheumatiek of jicht, dan was 't eerste, wat hij deed, deze patienten door enige bijen te laten steken. Dat was voor die mensen wel niet aangenaam, maar hij beweerde, op die manier reeds velen te hebben genezen. Deze bewering is meer uitgesproken. Een oude overlevering in de volksgeneeskunde zegt, dat bijensteken genezend werken op verschillende kwalen. Jicht, rheuma en zenuwpijnen worden in dit verband genoemd. En telkens hebben ook artsen zich met dit vraagstuk bezig gehouden.
Volgens de tegenwoordige wetenschappelijke begrippen zou men wel een geneeskundige werking van de bijensteken kunnen verklaren op de wijze van "prikkeltherapie", zoals die bij verschillende langzaam verlopende ziekten wel wordt toegepast.
Door de bijensteek wordt gif in het bloed en in de omgeving van het steekkanaal gebracht en een plaatselijke ontsteking veroorzaakt. 't Gevolg is, dat het bloed in grotere hoeveelheid naar de zieke plaats wordt getrokken en daarmee gelijktijdig meer genezend werkende stoffen. Daarenboven kan door zo'n prikkeltherapie de vorming van zulke „afweerstoffen" opgewekt worden. Deze geneeskrachtige stoffen bevinden zich vooral in het bloed.
Voor een gezonde is een bijensteek niet plezierig. Men meende vroeger, dat het mierenzuur uit het gif van bijen, wespen, mieren, brandnetels, enz. de oorzaak van de pijn was, als dit onder de huid of in een wondje kwam. Latere onderzoekingen hebben echter aangetoond, dat het werkzame deel een vergift is, dat veel overeenkomt met het slangengif en de gifstoffen van de Kantharidinegroep (gebruikt in de zogenaamde trekpleister).
Is iemand gestoken, dan kan men de werking van het bijengif gedeeltelijk onschadelijk maken door het steekwondje te behandelen met ammoniak. Bij grotere zwellingen zijn natte omslagen aangewezen (met Goulardwater of Bürowse oplossing) na eerst de angel verwijderd te hebben zonder hem af te breken. Bij steken in de mond, die door de zwelling verstikking kunnen veroorzaken, spoelt men met 2% ammoniakoplossing en roept men geneeskundige hulp in.
Bij langdurige ziekten als rheuma, jicht en neuralgische pijnen (zenuwpijnen) heeft men na bijensteken soms verbeteringen zien optreden. Omstreeks 1850 sprak men veel van een methode, die deze „bijensteektherapie" kunstmatig nabootste. Met een naald maakte men kleine prikjes in de huid en hierin werden prikkelende stoffen gewreven, b.v. Crotonolie. Er ontstond een heftige ontsteking, overeenkomende met een bijen- of wespensteek. Ook in de geneeskundige litteratuur van die dagen kan men mededelingen vinden, dat verschillende ziekten verbeterden na opzettelijk aangebrachte bijen- of wespensteken. Vooral bij oogontstekingen werd het toegepast.
Men heeft dezelfde methode in de laatste tijd weer beproefd en gunstige resultaten gezien bij rheumatische en neuralgische klachten. In verschillende klinieken werd een nieuwe methode toegepast, waarbij het bijengif door injecties of zalf in het lichaam werd gebracht. Het gif wordt in de spieren of de huid ingespoten of ingewreven. Resultaten werden gepubliceerd bij spieren gewrichtsrheumatiek, bij zenuwontstekingen, bij naziekten van rheumatiek aan hart en ogen.
De methode - ziekten door bijensteken te genezen - herinnert aan het gezegde „de duivel door Beëlzebub verjagen". Maar dit principe heeft elders in de geneeskunde reeds succes opgeleverd. In vroeger dagen lei men kankerpatienten opzettelijk bij roodvonkzieken in 't bed, in de hoop door de koorts van het roodvonk de kanker te genezen (wat echter niet gelukte). Tegenwoordig is er een methode om de hersenverweking te bestrijden door besmetting met malaria. Deze methode heeft zulke goede resultaten opgeleverd, dat zijn ontdekker, Prof. Wagner-Jauregg, de Nobelprijs ontving.
In principe is daarbij dezelfde werking in 't spel als bij de bijensteek in 't klein: men maakt ontsteking en koorts om genezing te verkrijgen. Koorts en ontsteking wekken afweerstoffen op, waardoor ook andere ziekten gunstig worden beinvloed. Natuurlijk kunnen dergelijke methoden alleen onder geneeskundige controle worden toegepast, want degeen, die zich opzettelijk door vele bijen laat steken, kan vooruit niet weten, of zijn ziekte er door verbeteren of verergeren zal of welke andere gevolgen het zou kunnen hebben.
Dr. W. Sch.