Pieter, Johannes, Maria, en Frans Withoos [22]

Van de acht kinderen van Matthias Withoos traden er naast Alida Withoos nog vier kinderen in de voetstappen van hun vader. Alle vijf werden ze opgeleid door hun vader. Niet alleen de schilder- en tekenkunst maar ook de liefde voor het stilleven en voor natuurhistorische onderwerpen zouden ze van hun vader overnemen. Daarom wordt het werk van de drie schilderende broers en één zus van Alida hier even apart, kort vermeld.

De oudste broer Pieter Withoos(W) (1654-1692) tekende vooral vlinders, andere insecten en vogels. Voor Agnes Block schilderde hij acht planten, een blad met verschillende insecten en zeventien tekeningen met vogels waarvan een samen met Johannes Bronkhorst uit Hoorn. Tekeningen van Pieter Withoos komen tegenwoordig nog in veel verzamelingen voor, zowel in particuliere als openbare collecties. In de Artis-bibliotheek bevinden zich vijftien waterverftekeningen met dag- en nachtvlinders van hem. Teylers Museum in Haarlem bezit drie van zijn tekeningen met vlinders.

Alida's oudere broer Johannes Withoos(W) (1656-1688) werd na zijn verblijf in Rome hofschilder van de hertog van Saxen-Lauenburg. Hij is vooral bekend als landschapsschilder. Minder bekend is de collectie in drie banden van 263 botanische tekeningen op perkament van Johannes Withoos die zich tegenwoordig in Amerika bevindt.[23] De planten zijn naar het leven getekend. In 1703 kwamen de banden voor in de veilingcatalogus van de overleden Amsterdamse koopman, bibliofiel en verzamelaar Paulo van Uchelen (c. 1641-1702). In de boedelinventaris was tevens sprake van bomen en gewassen in de tuinen.[24] Het lijkt aannemelijk dat behalve de tekeningen door Johannes Withoos ook de getekende planten van Van Uchelen waren.

Het werk van haar zuster Maria Withoos (1663-na 1719?), die slechts eenmaal voluit haar naam onder een schilderij zette, is moeilijk te onderscheiden. Vijf van de met M. Withoos gesigneerde werken die aan vader Matthias zijn toegeschreven zijn waarschijnlijk door haar gemaakt.[25] Aan Alida zijn er een drietal schilderijen toegeschreven die zijn gesigneerd met M. Withoos. Deze schilderijen zijn dus ook of misschien wel beter aan Maria Withoos toe te schrijven. Tekeningen zijn van haar niet bekend.

De jongste broer, François of Frans Withoos(W) (1665-1705) vertrok als soldaat naar Batavia in Oost-Indië om daar tekenaar te worden in dienst van de Gouverneur-Generaal Joannes Camphuys (1634-1695). Deze liet hem ter plaatse planten, insecten en andere dieren tekenen. Frans Withoos werd door deze liefhebber van de tropische natuurhistorie zo rijkelijk betaald dat hij na zijn terugkomst naar Hoorn onbezorgd kon leven tot zijn overlijden in 1705. Camphuys is ook bekend vanwege zijn zorg voor het beroemde Amboinsche Kruidboek van G.E. Rumphius (1628-1702) over de planten van Ambon. Rumphius stuurde in 1692 een tweede zending met zes boeken en tekeningen naar de net overleden Jan Commelin van de Amsterdamse Hortus met het schip De Waterland. Het manuscript ging verloren met het ten ondergaan van het schip tijdens een gevecht met Franse oorlogsschepen in de Indische Oceaan. Camphuys, die gelukkig een kopie had laten maken, liet opnieuw een tweede kopie maken en stuurde die naar Nederland.[26] De Heren XVII van de V.O.C. hielden uit vrees voor concurrentie in de specerijenhandel de publicatie zo'n vijftig jaar tegen, tot 1741. Of er tekeningen of kopieertalenten van Frans Withoos voor dit werk zijn gebruikt, is niet bekend maar niet onwaarschijnlijk.

leesverder