Stolwijkersluis is een historisch buurtschap tegenover de binnenstad van Gouda aan de overzijde van de Hollandsche IJssel. De buurtschap dankt haar naam aan een uitwateringssluis die niet meer bestaat. De oude schutsluis Stolwijkersluis, die in 1800 in de buurtschap is aangelegd ten behoeve van een vervening, is er nog wel. Gelukkig maar, want zoals dit Masterplan Stolwijkersluis laat zien, kan het herstel van de sluis een grote meerwaarde hebben voor zowel de stad als de buurtschap.

Sinds 1964 hoort Stolwijkersluis bij het grondgebied van de gemeente Gouda. Door de rivier, die de stad van de buurtschap scheidt, is die verbondenheid eigenlijk niet zo tastbaar. Als je vanuit de stad de Haastrechtse Brug oversteekt naar de buurtschap, kom je terecht in een andere wereld. De historische dijkwoningen van het dorp, oude bedrijfspanden en een prachtig uitzicht op het uitgestrekte veenweidelandschap van de Krimpenerwaard. Maar ook verspreide bedrijven en loodsen op de zellingen in de Hollandsche IJssel, een afvalwaterzuivering op enige afstand van de dorpskern en druk verkeer op de Gouderakse Dijk. Daardoor is de buurtschap eigenlijk niet zo aantrekkelijk voor bezoekers. Velen zullen de Stolwijkersluis niet eens opmerken, want ondanks zijn Rijksmonumentale status is hij verstopt onder de drukke weg en ligt hij er eigenlijk maar triest en vervallen bij. Stadsbewoners gaan liever even verderop de Krimpenerwaard in bij de Gouderakse Tiendweg. Jammer is het eigenlijk, dat deze grens tussen stad en land geen recht doet aan de bijzondere kwaliteiten van het beschermde stadsgezicht van Gouda aan de ene kant en het karakteristieke Belvedere-gebied van de Krimpenerwaard aan de andere zijde.

Maar wat zou het betekenen voor de kwaliteit van die grens tussen stad en land als je de Stolwijkersluis in zijn oude glorie herstelt, zorgt dat er opnieuw boten doorheen kunnen varen en daarmee de oude vaarverbinding tussen de rivier en de Krimpenerwaard opnieuw mogelijk maakt? Dat was het startpunt van het Belvedere-project Integrale Gebiedsuitwerking Stolwijkersluis dat is uitgevoerd door een projectteam van Wageningen Universiteit, leerstoelgroep Landgebruiksplanning. Daarbij heeft het projectteam samengewerkt met diverse partijen in Gouda en omgeving, waaronder de gemeente Gouda, het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, de landinrichtingscommissie Krimpenerwaard, de provincie, bewoners uit de buurtschap en diverse maatschappelijke organisaties uit de stad.

In het Masterplan is het principe ‘behoud door ontwikkeling’ uit de Nota Belvedere ingevuld door te kijken naar de functie die de sluis kan hebben voor het omliggende gebied. Gaandeweg bleek dat herstel van de sluis en ontwikkeling van de polder erachter niet alleen de directe omgeving opwaardeert. Het heeft ook meerwaarde voor de plannen van de gemeente om de stad terug te brengen naar de rivier en aantrekkelijker te maken voor vaarrecreanten, zoals verwoord in onder andere de Stedenbouwkundige visie voor de binnenstad en haar randen. Bovendien winnen de bewoners van Gouda er een stadstuin mee in de directe omgeving van de stad. En dat is hard nodig! Zo is Stolwijkersluis in het ontwerp een knooppunt geworden op de ontmoeting tussen de stad en de polder. Het is de ontmoeting tussen het verleden en de toekomst waarmee die hernieuwde relatie tussen stad en polder tot stand is gebracht.

Laten we met z’n allen zorgen dat het Masterplan een vervolg krijgt, zodat de geschiedenis daadwerkelijk de kans krijgt om nieuwe ontwikkelingen tot volle bloei te brengen.

Roland van Schelven
wethouder van de gemeente Gouda

Ga omhoog