Alida Withoos is vooral bekend als een van de schilderende telgen uit de familie van Matthias Withoos. Vader Matthias of Matthijs Withoos(W) werd in of rond 1627 in Amersfoort geboren als de oudste zoon van Jan Jansen Withoos, een geboren Amersfoorter. Jan of Johannes Withoos was waard van 'In 't Valcgen' oftewel Het Valkje. Hij was bevriend met de bouwmeester en kunstschilder Jacob van Campen, die wel van een borrel hield.[1] Van Campen(W) is beroemd geworden als architect van het toenmalige stadhuis van Amsterdam, het huidige Paleis op de Dam. De katholieke Van Campen was eerder ontwerper dan ambachtsman en als eigenaar van de buitenplaats Randenbroek een heer van aanzien. Ook hield hij er een soort kleine kunstenaarsstal op na met schilders die hij zijn ideeën liet uitvoeren. Waarschijnlijk op voorspraak van zijn vader kwam de jonge Matthias Withoos bij Jacob van Campen voor zes jaar in de leer, samen met de uit Hoorn afkomstige Hendrik Grauw. Alhoewel Matthias Withoos, evenals Jacob van Campen, stadsgezichten schilderde, is er verder qua stijl of thematiek weinig invloed van Van Campen op Withoos' werken.[2] In 1647 werd 'Matis Janss Withoos' ingeschreven in het St. Lucasgilde te Amersfoort. Het jaar daarop vertrok de 21-jarige Matthias voor verdere studie naar Rome samen met Hendrik Grauw, Paulus Bor jr. en Otto Marseus van Schriek.

In 1652 keerde Matthias Withoos vanuit Rome weer terug naar Amersfoort. Daar was hij tot zijn vertrek in 1672 een gevierd schilder en een gewaardeerd burger. Hij maakte drie stadsgezichten van Amersfoort waaronder een schilderij voor het stadhuis op groot formaat. Voor een middelgroot schilderij wist hij 400 tot 500 gulden te bedingen. Hij trouwde met Wendelina van Hoorn en kreeg met haar acht kinderen, vier zonen en vier dochters, onder wie Alida Withoos in 1662. In 1655 werd Matthias raadslid in Amersfoort. Vanaf 1670 tot 1672 was hij bovendien bestuurslid van het weeshuis. Dergelijke openbare ambten waren erefuncties en een aanduiding van zijn maatschappelijk succes. Withoos' schilderijen zijn in te delen in verschillende categorieën; de voornaamste zijn: bosstillevens, vanitasstillevens, stadsgezichten, Italiaanse parkvoorstellingen en landschappen.

Behalve zijn eigen kinderen was vanaf ongeveer 1669 tot 1674 Caspar van Wittel bij hem in de leer. Van Wittel ging zelfs met Withoos mee naar Hoorn in 1672 toen de familie uitweek voor de inval van de Fransen in Amersfoort.[3] Vader Withoos maakte zich ernstig zorgen om zijn vier dochters "op welke delikaate Gerechten de Fransche Sprinkhaanen gaarn middag- en avondmaalen".[4] Of dit mooie verhaal van Weyerman klopt, is nog maar de vraag. Matthias Withoos liet zich in Hoorn namelijk pas eind 1675 inschrijven.[5] Van de overige familieleden was daarbij geen vermelding. In 1674 vertrok Caspar van Wittel naar Rome. Matthias was dermate onder de indruk van de tekenkunst van Van Wittel dat hij hem voorstelde een van zijn dochters te huwen.[6] Dat was in die tijd een gebruikelijke manier om succesvolle leerlingen aan je te binden. Vooral als die dochters ook enig schildertalent hadden, zoals Alida en Maria Withoos, was dat voor een aankomend schilder heel aantrekkelijk. Hij kon dan een korting krijgen op zijn gildenlidmaatschap.[7] Er kwam echter niets van terecht. Van Wittel bleef in Rome wonen en trouwde een plaatselijke schone.

In de periode na 1672, schilderde Matthias Withoos nog een paar Italiaanse landschappen, een bosstilleven en een gezicht op Rome. Waarschijnlijk had hij tijdens zijn verblijf in Rome schetstekeningen gemaakt die ook zijn dochters gebruikten. Behalve een tekening van het herstel van een dijkdoorbraak in West-Frieland uit 1675, zijn geen tekeningen van hem bekend. Zijn nieuwe omgeving was tevens een bron van inspiratie. Het Westfries Museum bezit een jachttafereel met de Hoornse regentenfamiles Kaiser en Cock in een bosrijk landschap. Hij schilderde de haven van Hoorn tweemaal. Het gezicht op de Haven van Hoorn met een visstilleven uit 1675 wordt vaak abusievelijk toegeschreven aan Alida Withoos.[8] Hij stierf in Hoorn in 1703.

leesverder